Lijst van uitdrukkingen en gezegden ontleend aan de Bijbel

  A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z  

Dit is een lijst van uitdrukkingen en gezegden ontleend aan de Bijbel die ingang hebben gevonden in het algemeen Nederlands taalgebruik.

A

• Een aanfluiting — Jeremia 19:8
• Abraham zien — Johannes 8:57
• In Adamskostuum — Genesis 3:10
• Er zit een adder(tje) onder het gras (zeer onzeker of dit aan de Bijbel is ontleend) — Genesis 3:1
• De alfa en de omega — Openbaring 1:8
• Zalig de armen van geest — Matteüs 5:3

B

• Babylonische spraakverwarring — Genesis 11:7-9
• Een berg werk verzetten — Marcus 11:23
• De beker aan je voorbij laten gaan — Matteüs 26:39
• De Benjamin van de familie — Genesis 35
• Als de ene blinde de andere leidt, vallen beiden in de sloot. — Matteüs 15:14
• Uit den boze — Matteüs 5:37
• Niet bij brood alleen zult gij leven — Matteüs 4:4
• De buik der goddelozen heeft nimmer genoeg — Spreuken 13:25

D

• Je dagen zijn geteld — Daniël 5:26
• Komen als een dief in de nacht — 1 Tessalonicenzen 5:2
• De dood in de pot — 2 Koningen 4:40
• Zelfs een dwaas die zijn mond houdt gaat nog door voor wijs — Spreuken 17:28

E

• Te elfder ure (of de werkers of arbeiders van het elfde uur) — Matteüs 20:9

F

• Een Farizeeër zijn — Matteüs 23:26
• De Filistijnen over u — Rechters 16:9-20
• Naar de Filistijnen — Rechters 13:1

G

• Op twee gedachten hinken — 1 Koningen 18:21
• Vanwaar Gehazi? — 2 Koningen 5:25
• Daar zal geween zijn en tandengeknars — Matteüs 8:12
• Gewogen en te licht bevonden — Daniël 5:27
• Hij moest strijden tegen een Goliath — 1 Samuël 17
• Niet van gisteren zijn — Job 8:9

H

• De harp aan de wilgen hangen: zie „De lier aan de wilgen hangen”
• Het heilige der heiligen — Exodus 27:33 e.v.
• Je kunt geen twee heren dienen — Matteüs 6:24
• Je broeders hoeder zijn — Genesis 4:9
• Hoogmoed komt voor de val — Spreuken 16:18

I

• Alles is ijdel(heid) — Prediker 1:2
• De innerlijke mens sterken — 2 Korintiërs 4:16

J

• Zo arm als Job — Job 
• Hij is een echte Judas — Lucas 22:48
• Jeremiëren, jammeren als Jeremia; synoniemen| jammeren, lamenteren, weeklagen. Afgeleid van de Klaagliederen  of Jeremiaden.

K

• Je hebt zeker met mijn kalf geploegd — Rechters 14:18
• Geef de keizer wat des keizers is — Matteüs 22:21
• Laat de kinderen tot mij komen — Matteüs 19:14, Marcus 10:14, Lucas 18:16
• Zijn kruis dragen — Matteüs 16:24, Marcus 8:34 en Lucas 9:23
• Wie een kuil graaft voor een ander, valt er zelf in. — Spreuken 26:27

L

• De laatsten zullen de eersten zijn — Marcus 10:31, Matteüs 20:9
• Het land der levenden — Jesaja 53:8
• Het land van melk en honing — Exodus 3:8
• Geloof, hoop en liefde, deze drie, maar de meeste van deze is de liefde — 1 Korintiërs 13:13
• En zie het was Lea — Genesis 29:25
• De lier aan de wilgen hangen (vaak ook: „De harp aan de wilgen hangen”) — Psalm 137:2

M

• Wijze en dwaze maagden — Matteüs 25:1-13
• Een mene-tekel — Daniël 5:25-28
• Met dezelfde maat meten — Spreuken 20:10
• Zo oud als Methusalem — Genesis 5:27
• Al het mijne is het uwe — Lucas 15:31
• Woorden in de mond leggen — Exodus 4:15, Jesaja 51:16
• Een geloof als een mosterdzaad — Lucas 17:6
• Muggenziften — Matteüs 23:24

N

• Nederigheid siert de mens — Matteüs 23:12, Lucas 14:11 en Lucas 18:14
• Neemt en eet — Matteüs 26:26
• Zie, ik maak alle dingen nieuw — Openbaring 21:5
• Een nieuwe hemel en een nieuwe aarde — Jesaja 65:17 en Openbaring 21:1
• Er is niets nieuws onder de zon — Prediker 1:10

O

• Zich niet onbetuigd laten — Handelingen 14:17
• Onderzoekt alle dingen en behoudt het goede — 1 Tessalonicenzen 5:19-21
• Zijn handen in onschuld wassen — Matteüs 27:24
• Door het oog van de naald gaan — Matteüs 19:24
• Oog om oog, tand om tand — Exodus 21:24
• Oogappel — Psalm 17:8
• Oud en der dagen zat — Genesis 25:8
• De overheid draagt het zwaard niet tevergeefs — Romeinen 13

P

• Parels voor de zwijnen gooien — Matteüs 7:6

R

• Een rib uit je lijf — Genesis 2:21-22
• Laat mij toch slokken van dat rode, dat rode daar — Genesis 25:30
• Een roepende in de woestijn — Jesaja 40:3, geciteerd in — Matteüs 3:3, Lucas 3:4, Johannes 1:23

S

• Een Salomonsoordeel — 1 Koningen 3:16-28
• Een barmhartige Samaritaan — Lucas 10:25-37 een onverwachte helper in nood.
• De schellen van de ogen vallen — Handelingen 9:18
• Nog even slapen, nog even sluimeren, nog even liggen met gevouwen handen. . . — Spreuken 6:10 en Spreuken 24:33
• Het is hier een Sodom en Gomorra — Genesis 18:20
• Een slachtoffer — Exodus 34:25
• Sodomie — Genesis 19:4-11
• Een steen des aanstoots — 1Petrus 2:7

T

• Je talenten niet verspillen — Matteüs 25:14-30
• Een teken aan de wand — Daniël 5:25
• Een ongelovige Thomas — Johannes 20:24-29
• Alles op zijn tijd — Prediker 3:1
• Geen tittel of jota veranderen — Matteüs 5:18
• De loftrompet blazen — 2 Kronieken 7:6
• Een teken des tijds — Matteüs 16:3

V

• Eert uw vader en uw moeder, opdat uw dagen verlengd worden in het land dat de Here, uw God, u geven zal — Exodus 20:12
• Vergeef het hun, want zij weten niet wat zij doen — Lucas 23:34
• Gaat heen en vermenigvuldigt u — Genesis 1:28 en Genesis 9:1
• Alles is onuitsprekelijk vermoeiend — Prediker 1:8
• Ik vrees met groten vreze — Lucas 2:9
• Wie zijn naaste ’s morgens in alle vroegte op luidruchtige wijze groet, het worde hem als een vloek aangerekend — Spreuken 27:14
• Zoek en ge zult vinden — Matteüs 16:3

W

• Wat is waarheid? — Johannes 18:38
• Iemand de andere wang toekeren — Lucas 6:29
• Een wet van Meden en Perzen — Esther 1:19 en Daniël 6:9
• Nieuwe wijn in oude zakken — Matteüs 9:17, Marcus 2:22 en Lucas 5:37
• Woest en ledig — Genesis 1:2
• De woestijn zal bloeien als een roos — Jesaja 35:1

Z

• In zak en as zitten — Esther 4:1-3
• Zeven vette en zeven magere jaren — Genesis 41:25-31
• Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen — Johannes 8:7
• Ga heen, en zondig niet meer — Johannes 8:11
• De verloren zoon — Lucas 15:11-31
• Maak je geen zorgen voor de dag van morgen — Matteüs 6:34
• Wie het zwaard gebruikt, zal door het zwaard omkomen — Matteüs 26:52
• Zij zullen hun zwaarden omsmeden tot ploegscharen — Jesaja 2:4
• In het zweet uws aanschijns — Genesis 3:17-19
• Zoekt en gij zult vinden — Matteüs 7:7

Literatuur

• Karina van Dalen-Oskam en Marijke Mooijaart, Nieuws bijbels lexicon. Woorden en uitdrukkingen uit de Bijbel in het Nederlands van nu, druk 2005, 444 blz., uitgeverij Prometheus/Bert Bakker/Vassallucci, Amsterdam, ISBN 9035128648

Zie ook

• Gezegde (zegswijze) voor algemene overzichten van spreekwoorden en gezegden

Weblinks

• Bijbel in de NBG51 en andere vertalingen
• De bijbel in de Nederlandse cultuur — zegswijzen

Bronvermelding

Bronnen, noten en/of referenties: