Johann Wilhelm Wolf

Johann Wilhelm Wolf (Keulen, 23 april 1817 – Philippshospital, Riedstadt, 28/29 juni 1855) was een Duitse germanist, schrijver en een grondlegger van de Vlaamse volkskunde.^[1]

Leven

Johann Wilhelm Wolf groeide op in het katholieke Keulen als zoon van de handelaar Christian Wolf. Over zijn opleiding is weinig bekend, maar hij was een leerling van Jacob Grimm. Aanvankelijk oefende hij een handelsberoep uit, maar in 1840 trok hij naar Brussel en bestudeerde en verzamelde daar Vlaamse volksoverleveringen. Hij was tijdens zijn verblijf in België een omstreden figuur. Omdat zijn interesse voor Vlaanderen gefundeerd was op zijn belangstelling voor de gemeenschappelijke Germaanse oorsprong, werd hij het doelwit van anti-Duitse stromingen. In Brussel verstoorden studenten zijn lezingen. De Vlaamse katholieke pers bedacht hem met het scheldwoord ’germaniljon’. Teleurgesteld verliet hij in 1847 Vlaanderen om zich in Darmstadt te vestigen.

Wolf was ook op theologisch gebied als schrijver actief en wijdde een reeks theologische essays aan de verering van de Maagd Maria.

In 1854 werd hij ziek door een zenuwaandoening, die hij met kuren bestreed. Gedeeltelijk verlamd en geestelijk gestoord, stierf Wolf het jaar daarop in het sanatorium bij Goddelau in Hessen.

Werken

Niederländische Sagen, Leipzig, 1843 (google books)
- In het Nederlands verschenen als: Nederlandsche volksoverleveringen, verzameld en met aanmerkingen voorzien door J. W. Wolf, op nieuw bewerkt en met bijvoegselen vermeerderd, Groningen, 1844-1846.
Deutsche Märchen und Sagen, Leipzig, 1845 (google books)
(artikelen in:) De Broederhand. Tydschrift voor neder- en hoogduitsche Letterkunde, (uitgegeven samen met L. Vleeschouwer) deel 1. Brussel, 1845 (google books)
(artikelen in:) Grootmoederken, archieven voor Nederduitsche sagen, sprookjes, volksliederen enz. (tijdschrift), Gent, 1843-1851
(artikelen in:) Wodana, Museum voor Nederduitsche Oudheidkunde (tijdschrift), Gent, 1843-1851
(artikelen over de Vlaamse Beweging in:) Stricker’s Germania, deel 3, Frankfurt, 1849
Maiglocken. Zur Feier des Marienmonats, dichtbundel. Mainz, 1851 (google books)
Deutsche Hausmärchen, Göttingen, Leipzig, 1851 (google books, Wikisource)
Die deutsche Götterlehre. Ein Hand- und Lesebuch für Schule und Haus. Nach Jacob Grimm u. a. Göttingen, Leipzig, 1852 (google books)
Beiträge zur deutschen Mythologie. deel 1: Götter und Göttinnen. Göttingen, Leipzig, 1852 (google books); deel 2. Göttingen, 1857 (google books)
Aus der Kindheit. Erinnerungen. Göttingen, 1852 (Katholische Trösteinsamkeit, deel 1). Derde uitgave: Franz Kirchheim, Mainz, 1862 (google books); ook verschenen als Altkölnisches Leben, herzien door Leonhard Kohrt, Butzon & Becker, Kevelaer, 1909 (Münchner Volksschriften 59); ook verschenen als Kinderjahre im alten, heiligen Köln, Hause, Saarlouis, 1923 (Erbgut deutschen Schrifttums deel 64/65); heruitgegeven door Hubert Schiel. Herder, Basel/Freiburg/Wien, 1959.
Hessische Sagen. Leipzig, 1853 (google books)
Zeitschrift für deutsche Mythologie und Sittenkunde, deel 1. Göttingen, 1853 (google books); deel 2. Göttingen 1855 (google books). Herdrukt door: Sändig, Walluf bei Wiesbaden, 1972.
(Uitgever, verdergezet door Franz Joseph Holzwarth): Katholische Trösteinsamkeit, 15 delen, Franz Kirchheim, Mainz, 1853–1861.
Verschollene Märchen, Mit einem Bogen deutscher Landschaftsphotographien. Franz Greno, Nördlingen, 1988 (Die Andere Bibliothek).

Over Johann Wilhelm Wolf

A. Schmidt, J. W. Wolf. Zijn leven en zijn werk, RUG, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, 1943;
M. Moonen, Johann-Wilhelm Wolf, De Grondlegger der Volkskunde in Vlaanderen. Een bloemlezing met inleiding, 1944;
H. von der Dunk, Der deutsche Vormärz und Belgien 1830-1848, 1966;
P. H. Nelde, Flandern in der Sicht Hoffmanns von Fallersleben, 1967.