Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Jo Bovenkerk

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Johanna 'Jo' Elisabeth Hendrika Bovenkerk (Amsterdam 28 maart 1905 - aldaar 5 april 2005) was een Nederlandse communiste.[1][2]

Levensloop

Voor 1936 werd Bovenkerk lid van de Communistische Partij van Nederland

Tijdens de Spaanse Burgeroorlog werkte Bovenkerk van april 1937 tot september 1938 als verpleegster in Spanje, eerst in het ziekenhuis van Las Mamás belgas, nadat de Nederlandse verpleegsters er conflicten kregen met de socialistische ziekenhuisdirectie vertrokken alle Nederlandse verpleegsters, waaronder Bovenkerk, naar communistische ziekenhuizen. Bovenkerk ging aan de slag in Villanueva de la Jara.[3]

De oorlog verliep slecht voor de revolutionairen en in 1938 keerde ze terug naar Nederland om lezingen te geven over de Burgeroorlog en om geld in te zamelen voor de Spaanse bevolking. De oorlog was gedaan voor ze terug naar Spanje kon en ze ging hierop als verpleegster werken in het Wilhelmina Gasthuis.

Ondanks haar verleden als Spanjestrijder kon ze haar verpleegstersbaan behouden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze ging in het verzet en hielp met verdelen van voedselbonnen en het onderduiken van Joodse vluchtelingen. Haar sterk anticommunistische ouders werden in 1943 gearresteerd wegens verzetsdaden, haar moeder kwam 3 dagen later vrij. Bovenkerk hielp haar vader vrijkomen door haar vlekkeloze Duits en haar verpleegstersuniform, iets waar de Duitsers steeds respect voor toonden. Ze overleefde de hongerwinter maar woog nog 49 kilo.

In trouwde ze met Henk Maas 1946 werd ze zwanger: door de ondervoeding en haar leeftijd zou ze de hele zwangerschap moeten platliggen. Zowel Maas als Jo hadden door hun communistische sympathieën moeite om een baan te vinden. Het huwelijk liep spaak in de jaren '50.

In 1953 begon ze Duits te studeren aan de universiteit. Ze bleef actief in de CPN, maar verborg dit veelal naar de buitenwereld, vermoedelijk om geen nadelige effecten te hebben voor haar carrière als lerares. Bovenkerk werd in 1958 een aanstelling in Dordrecht geweigerd omwille van haar banden met de CPN. Uiteindelijk kon ze aan de slag als lerares aan het lyceum in Enkhuizen.

Na haar pensionering verhuisde ze naar Amsterdam. Ze werd actief in de vredesbeweging en schreef brieven voor Amnesty International. Ook voerde ze actie voor de Amerikaanse terdoodveroordeelde Victor Robert die hierdoor de financiële middelen kreeg om een advocaat in te zamelen.

In 1988 schreef ze haar memoires over haar tijd in Spanje.

Ze overleed kort na haar honderdste verjaardag.

Een jaar nadien kreeg ze de eretitel Rechtvaardige onder de Volkeren van het Yad Vashem.

Dossier Binnenlandse Veiligheidsdienst

In 1990 kreeg de toen 90-jarige Bovenkerk als eerste Nederlander het recht haar dossier bij de Binnenlandse Veiligheidsdienst in te kijken, waarna 250 andere leden van de Vereniging Voorkom Vernietiging inzage zouden krijgen.

Bovenkerk werd door de veiligheidsdiensten gevolgd omdat ze van april 1937 tot september 1938 in Spanje had gewerkt. Vanaf 1947 werd ze gevolgd, toen ze Duits studeerde aan de universiteit en trouwde met Henk Maas. Bij inzage waren vele stukken gecensureerd.

Omdat ze niet beschikten over een foto gaf de BVD een lichaamsbeschrijving: Lengte 1 meter 62, mannelijk type, vrij lomp figuur, loopt met grote passen, schoenmaat 42, beschaafde stem.

Bovenkerk verwonderde zich echter vooral over de vele fouten in het dossier en sprak over een dossier vol roddel en achterklap, zoals het foute verhaal dat ze verloofd zou zijn geweest met Spanjestrijder Teunis Kraayenbrink.

Aan de andere kant waren er zaken die bij Bovenkerk vragen oproepen: toen ze gepensioneerd was verhuisde ze naar Amsterdam noteerde de BVD bv. van een vergadering dat ze na de koffiepauze het woord nam. Bovenkerk heeft niet kunnen achterhalen hoe de BVD dit wist, zeker omdat in Slotermeer een érg kleine groep actief was in de CPN.

In april 1982 stopt het dossier nadat Bovenkerk de Communistische Partij van Nederland verliet.

Bovenkerk kreeg echter geen inzage in de twee vragen die ze had beantwoord willen zien, nl waarom de gemeenteraad van Dordrecht in 1958 haar aanstelling als onderwijzer had geweigerd omdat ze te nauwe banden had met de CPN en wààrom haar moeder in 1945 overstuur thuiskwam en haar dochter meedeelde dat ze haar niet zou komen bezoeken als ze in de gevangenis belandde.

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties
rel=nofollow
rel=nofollow