Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Jan Broeze
| Jan Broeze | ||
| Afbeelding gewenst | ||
| Persoonsgegevens | ||
| Volledige naam | Egbert Jan Broeze | |
| Bijnaam | Koar-Jan | |
| Geboren | Elsenerbroek 29 november 1896 | |
| Overleden | Delden 5 december 1983 | |
| Geboorteland | Nederland | |
| Nationaliteit | Nld | |
| Beroep(en) | boer/(autodidactisch) kunstenaar | |
| Oriënterende gegevens | ||
| Jaren actief | ca. 1910 – ca. 1980 | |
| Stijl(en) | Aanvankelijk impressionistisch. Zijn stijl ontwikkelde zich naar een eigen persoonlijke versie van het kubisme. Echter niet toegepast bij het maken van zijn boerentaferelen, portretten, figuren en figuurstudies. | |
 Informatie over Jan Broeze bij het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie
| ||
Jan Broeze (Elsenerbroek, 29 november 1896 - Delden, 5 december 1983) was een Twents beeldend kunstenaar van boeren komaf.
Leven en werk
Egbert Jan Broeze werd op 29 november 1896 geboren op de boerderij van zijn grootouders in Elsenerbroek, een Markelose buurtschap tussen Enter en Goor. Hij ging naar de lagere school in Enter en vervolgens naar de avondlandbouwschool in Goor, overdag werkte hij op de boerderij. Hij groeide op in een protestants boerenmilieu. Jan Broeze was een sociaalvoelend mens en had een marxistische levensbeschouwing. Hij was zowel boer als (autodidactisch) kunstenaar.
Al op jeugdige leeftijd begon hij te tekenen, aanvankelijk naar voorbeeld van plaatjes in zijn schoolboeken. Zijn contact met de heer en mevrouw Krouwel-Blaauboer, een kunstminnend onderwijzersechtpaar was van grote betekenis voor zijn politieke, geestelijke en artistieke ontwikkeling. Zij stimuleerden zijn kunstzinnigheid en brachten hem in aanraking met musea, boeken en muziek. In deze periode ging hij ook aquarelleren en schilderen.
In 1923 verbleef de Brabander Jan Kruijsen, schilder van boerenfiguren, landschappen en kruiswegstaties, enige tijd in Goor. Hij werd de belangrijkste leermeester van Jan Broeze en leerde hem (moderne) stromingen in de beeldende kunst kennen, zoals het kubisme, waarvan hij zeer onder de indruk raakte.
In 1923-24 waren Kruijsen en Broeze enige tijd samen in Silezië. De sociale wanverhoudingen en de grote armoede waarmee ze daar geconfronteerd werden, maakten diepe indruk op Jan. Deze reis zou tot in de jaren vijftig een inspiratiebron voor hem blijven.
In 1925-26 kreeg Jan Broeze les van de Almelose portretschilder Jos Beeling. Het kubisme liet hem echter niet los. In 1930 maakte hij zijn eerste werk dat door het kubisme was beïnvloed. Langzamerhand begon hij enige bekendheid te krijgen.
Jan Broeze werd lid van de in 1934 opgerichte Twentsche Kunstkring, waarin de meeste in Twente werkende kunstenaars zich verenigd hadden. Maar de manier van werken van deze groep stond steeds verder af van de belevingswereld en het werk van Broeze.
Kort na de oorlog was Broeze een van de oprichters van De Nieuwe Groep, die een rol speelde in de doorbraak van de moderne kunst in Twente. De groep werd opgericht in 1945 in het atelier van Folkert Haanstra in Goor met o.a. Riemko Holtrop, Johan en Folkert Haanstra senior en junior, Henk Lamm en Wim ten Broek. Ook hier deed Broeze veel kennis, ervaring en inspiratie op.
Jan Broeze ging in 1959 samen met Karel Schönfeld-Wichers (broer van de schrijver Belcampo) op reis naar Zuid-Frankrijk en Spanje. Hij maakte veel schetsen en studies, die hij later in zijn atelier in Elsenerbroek in olieverf uitwerkte. In 1961 had hij zijn eerste overzichtstentoonstelling in het Rijksmuseum in Enschede.
Na 1964 ging het met zijn gezondheid bergafwaarts. Hij kreeg tuberculose en werd in een sanatorium in Hellendoorn opgenomen. Ook daar maakte hij veel schetsen. Eenmaal weer thuis bleef hij tot op hoge leeftijd tekenen en schilderen. Hij maakte veel werk. Zijn familie zei daarover: "Dat hef oonzen Jan 'emaakt, den knooit aaltied, hee hef wal een kiste vol".
Ter gelegenheid van zijn tachtigste verjaardag organiseerde het Rijksmuseum Twenthe in 1976 zijn tweede overzichtstentoonstelling. Bij een interview ter gelegenheid daarvan sprak Jan over zijn eigen werk vol overtuiging de woorden "Die dingen van mij hebben een vaste waarde…".
Jan Broeze overleed op 5 december 1983 op 87-jarige leeftijd in Delden.
In 1995 werd de Stichting Collectie Jan Broeze opgericht met als doel het bijeenhouden van en zorg dragen voor de collectie en het organiseren van exposities.
Tentoonstellingen
- 1933 Groepstentoonstelling Rijksmuseum Twenthe, Enschede
- 1947 Groepstentoonstelling Hengelo
- 1948 Groepstentoonstelling Kunstzaal Eekman, Velp
- 1948 Pictura, Zutphen
- 1949 Groepstentoonstelling in Federatie-verband in de hoofdsteden van de Provincies
- 1949 Groepstentoonstelling I.C.C- Vondelparkpaviljoen, Amsterdam
- 1950 Groepstentoonstelling Frans Hals Museum, Haarlem
- 1961 Rijksmuseum Twenthe, Enschede
- 1976-1977 Jan Broeze 80 jaar Rijksmuseum Twenthe, Enschede
- 1985-1986 Galerij 1881, Diepenheim, Enter, Markelo
- 1993 Educatieve tentoonstelling, Het Achterom Haaksbergen, Kunstcentrum Hengelo en Kunstvereniging Diepenheim
- 1997 Sporthal, Markelo
- 2001 Overzichtstentoonstelling Rijksmuseum Twenthe, Enschede
- 2003 Gemeentehuis, Markelo
- 2005 Eungs Schöppe, Markelo en Oude Blasiuskerk, Delden
- 2006 Broeze ontmoet Kruysen, Openingstentoonstelling Cultureel Centrum Het Beaufort, Markelo
- 2007-2008 Jan Broeze: Kubist in Twente, Historisch Museum Hengelo
- 2008 Expositie van aquarellen, Theeschenkerij/galerie De Schutte te Elsenerbroek, Markelo
- 2010 Sgraffito "De Turners" kreeg een nieuwe plek in Elsenerbroek
- 2012 Overzichtsexpositie samen met werken van Otto Pankok, Museum Gildehaus, Bad Bentheim.
- 2013 Gemeentehuis van Goor (Hof van Twente)
- 2014 Tentoonstelling De Twentsche Kunstkring Museum TwentseWelle, Enschede
- 2016 HeArtGallery, Hengelo
Verenigingslid
- Twentsche Kunstkring
- De Nieuwe Groep
- Federatie van Verenigingen van Beroeps Beeldende Kunstenaars (Amsterdam)
Externe link
Literatuur
- Jan Broeze, Die dingen van mij hebben een vaste waarde, Drs. M.H. Breitbarth - van der Stok, Concept Stichting Collectie Jan Broeze, Markelo, Van Marle Grafische Bedrijven, Hengelo 2008, ISBN 9789071610004
- Schilders tussen Dinkel en Regge, De Twentsche Kunstkring 1934-1950, AFdH Uitgevers 2013, i.s.m. Museum Twentse Welle, Peggie Breitbarth, Van Tekenclub naar Twentsche Kunstkring, ISBN 9789072603302
- Catalogus van de tentoonstelling De Nieuwe Groep 1945-1970, Rijksmuseum Twenthe 1970. Inleidend essay van Riemko Holtrop namens De Nieuwe Groep 1945-1970, gelezen 16-09-2017, website http://www.janbroeze.nl/pdf/nieuwe_groep.pdf
- Riemko Holtrop, Eigentijdse beeldende kunst in Overijssel, Jaarboek Twente 1968, Stichting Jaarboek voor Twente. Pag. 13 t/m 28.
- Everhard Jans, Terugblik op landbouwer en kunstenaar Jan Broeze (1896 – 1983), Jaarboek Twente 1985, Stichting Jaarboek voor Twente. Pag. 33 t/m 37.
- Z. Kolks, Het oeuvre van Jan Broeze kunsthistorisch beschouwd, Jaarboek Twente 1985, Stichting Jaarboek voor Twente., Pag. 39 t/m 52.
- Peggie Breitbarth, De Nieuwe Groep een halve eeuw later, Jaarboek Twente 1995, Stichting Jaarboek voor Twente. Pag. 13 t/m 20.
- Herman Haverkate, Van schildersezel tot schouwburgzaal, Twente Toen en nu 15, Uitgeverij Waanders Zwolle 2010, ISBN 9789040022067
| Bronnen |