Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

IJslandse kalender

Uit Wikisage
Versie door Mendelo (overleg | bijdragen) op 3 jan 2023 om 00:32
(wijz) ← Oudere versie | Huidige versie (wijz) | Nieuwere versie → (wijz)
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Vandaag, vrijdag, 29 maart 2024 is het frjádagrOud-IJslands ca. 1200 n. Chr. föstudagur,Modern IJslands 4 einmánuður
volgens de oude IJslandse kalender[noot 1]
(gekoppeld aan de gregoriaanse kalender).

De IJslandse kalender was in IJsland in gebruik toen Noorse kolonisten daar aankwamen. De kalender was gebaseerd op de beide equinoxen en zonnewenden, die in deze noordelijke streken duidelijk merkbaar het jaar beheersen. De kalender telde slechts twee seizoenen: winter (vetur) en zomer (sumar), wat voldeed aan de behoeften op IJsland. Maanden waren in deze kalender oorspronkelijk niet van belang.

Een jaar werd geteld als 52 weken, wat een totaal maakte van 364 dagen per jaar. De winter bestond uit 25 weken en vijf dagen; de zomer uit 26 weken en twee dagen. Om de zes of zeven jaar werd een extra week toegevoegd aan de zomer, zodat het jaar niet verschoof ten opzichte van het zonnejaar.

Het begin van het jaar viel omstreeks de winterzonnewende, wanneer de dagen beginnen te lengen.

In de tiende eeuw werd de kalender gekoppeld aan de juliaanse kalender.

In de twaalfde eeuw werd deze kalender door de wetgeving vastgelegd en werden maanden geïntroduceerd. Seizoenen werden onderverdeeld in maanden van elk dertig dagen, met in de zomer tussen de derde en vierde zomermaand vier extra dagen: Aukanætur. Om de zes à zeven jaar werd een schrikkelweek toegevoegd: Sumarauki (zomersupplement), in de juliaanse (nu gregoriaanse) jaren die begonnen op een maandag (jaren met zondagsletter G), en in jaren die begonnen op een zondag (dus met zondagsletter A) en gevolgd werden door een juliaans (nu gregoriaans) schrikkeljaar.

In 1700 werd de gregoriaanse kalender in IJsland officieel in gebruik genomen, maar loste de IJslandse kalender nog niet af qua populariteit. De IJslandse kalender werd gekoppeld aan de gregoriaanse kalender.

Hoewel de oude IJslandse kalender op zich niet meer in gebruik is, wordt de datum van sommige festiviteiten in IJsland nog volgens deze kalender berekend.

Maanden

De maanden van elk 30 dagen werden later ingevoerd en hadden volgens sommige bronnen de volgende namen:

Náttleysi (nachtloze dagen)
  • Harpa
half april – half mei ’Harpa’ is een vrouwelijke naam. (Misschien een vergeten godin.) De eerste dag van Harpa is Sumardagurinn fyrsti, de ’eerste zomerdag’
  • Skerpla
half mei – half juni ’Skerpla’ is een vrouwelijke naam. (Misschien een andere vergeten godin.)
  • Sólmánuður
half juni – half juli zonmaand
  • Heyannir
half juli – half augustus hooimaand
  • Tvímánuður
half augustus – half september ’twee’- of ’tweede maand’
  • Haustmánuður
half september – half oktober herfstmaand
Skammdegi (korte dagen)
  • Gormánuður
half oktober – half november slachtmaand of maand van Gór
  • Ýlir
half november – half december joelmaand
  • Mörsugur
half december – half januari ’vetzuiger’-maand
  • Þorri
half januari – half februari bevroren sneeuwmaand
  • Góa
half februari – half maart godenmaand
  • Einmánuður
half maart – half april eenzame maand

IJslandse kalender voor 2024

Skammdegi (donkere dagen); vetur (winter)
1 Mörsugur woensdag, 21 december 2023
1 Þorri vrijdag, 18 januari 2024
1 Góa zondag, 17 februari 2024.
1 Einmánuður dinsdag, 19 maart 2024
Náttleysi (nachtlozen); sumar (zomer)
1 Harpa donderdag, 18 april 2024
1 Skerpla zaterdag, 18 mei 2024
1 Sólmánuður maandag, 17 juni 2024
1 Aukanætur (+ Sumarauki) woensdag, 17 juli 2024
1 Heyannir zondag, 28 juli 2024
1 Tvímánuður dinsdag, 27 augustus 2024
1 Haustmánuður donderdag, 26 september 2024
Skammdegi
1 Gormánuður zaterdag, 26 oktober 2024
1 Ýlir maandag, 25 november 2024
1 Mörsugur woensdag, 25 december 2024

Noten bij deze versie van de IJslandse kalender
  • Deze versie is gekoppeld aan de gregoriaanse kalender, zoals sinds de 17e eeuw in IJsland gebruikelijk werd.
  • Er is geen vast begin van het jaar. Hier worden de maanden weergegeven die gedeeltelijk samenvallen met het jaar 2024 (gregoriaans).

Andere noten
  1. º Het was in IJsland nooit gebruikelijk om een datum in deze vorm te schrijven. Wel stond een datum in deze vorm in de Icelandic Almanac, uitgegeven van 1837 tot 1922 door de Universiteit van Kopenhagen. Het is geen standaardgebruik, maar kan wel handig zijn om de tijd in het IJslandse jaar voor te stellen.

Bronnen

rel=nofollow