Hindoekalender

De hindoekalender bestaat al sinds de Veda's werden geschreven, en heeft in deze hele periode diverse ingrepen en aanpassingen ondergaan. Er bestaat een grote variatie aan regionale kalenders in India. De Indiase nationale kalender gebruikt nog dezelfde namen voor de maanden, maar is een zonnekalender, vergelijkbaar met de gregoriaanse kalender.

Een dag begint in de hindoekalender met de lokale zonsopgang.

Dagen van de week (vāsara)

Net als in de joodse en christelijke kalenders, kent de hindoekalender zeven weekdagen:

	Sanskriet	dag	hemellichaam
1.	Ravi vāsara	zondag	Ravi = Zon
2.	Soma vāsara	maandag	Soma = Maan
3.	Mangala vāsara	dinsdag	Mangal = Mars
4.	Budha vāsara	woensdag	Budh = Mercurius
5.	Guru vāsara	donderdag	Guru = Jupiter
6.	Shukra vāsara	vrijdag	Shukra = Venus
7.	Shani vāsara	zaterdag	Sani = Saturnus

Maanmaanden (maash)

In de hindoekalender is de cyclus van de maan belangrijk. De maanden worden weer gekoppeld aan de 27 nakshatra’s, sterrenconstellaties die elk in een maanmaand voorkomen. Er zijn twaalf maanmaanden:

Jaargetijden (ritu)

De hindoekalender kent zes ritu (ook wel rutu genoemd), Indiase jaargetijden. De volgende tabel geeft een beeld van de verdeling van de jaargetijden.

De hindoemaanmaand begint op de eerste dag na de volle maan tot de eerstvolgende volle maan (purnima).

nr.	ritu (rutu)	jaargetijde	hindoekalender	gregoriaanse kalender
1	hemanta	voor-winter	margashiirsha tot pousha	december tot februari
2	shishira	winter	maagha tot phaalguna	februari tot april
3	vasanta	lente	chaitra tot vaishaakha	april tot juni
4	griishma	zomer	jyeshtha tot aashaadha	juni tot augustus
5	vasha	nazomer	shrāvana tot bhaadrapada	augustus tot oktober
6	sharat	herfst	aashviiyuja tot kaartika	oktober tot december

De jaargetijden staan beschreven in het Sanskriet gedicht Ritu Samhaaram.

Maanhuizen (nakshatra)

Een volledige baan van de maan om de zon is opgedeeld in 27 nakshatras, ook wel maanhuizen genoemd. Dit is een afspiegeling van de maancyclus ten opzichte van sterrenconstellaties en duurt 27 dagen en 7¾ uur, van tijd tot tijd is er een verschil ten opzichte van de constellatie en deze wordt gecompenseerd door een 28ste nakshatra.

De verdeling van de baan in 27 nakshatras begint vanuit het oosten met als referentiestartpunt de ster Spica, die in het Sanskriet Chitrā wordt genoemd. Een ander referentiepunt is Meshādi: het begin van Ram, toen de dag-en-nachtevening (wanneer dag en nacht gelijk zijn op de evenaar) op de evenaar stond. Momenteel is het de sterrenconstellatie Vissen en dat is 28 graden voordat Ram begint. Het verschil tussen Meshādi en de hedendaagse dag-en-nachtevening is bekend als ayanāngsha.

De nakshatras en hun plek in de sterrenhemel

De Nakshatras zijn niet gekoppeld aan één ster maar een verzameling van sterren.

De 27 Nakshatras omvatten elk 13°20’ van de baan die de maan om de zon aflegt. Elke Nakshatra is weer in vier gedeeld tot een pada van 3°20’.

nr.	naam	pada 1	pada 2	pada 3	pada 4
1	ashvinī (अश्विनि)	चु Chu	चे Che	चो Cho	ला La
2	bharanī (भरणी)	ली Li	लू Lu	ले Le	पो Lo
3	krittikā (क्रृत्तिका)	अ A	ई I	उ U	ए E
4	rohini (रोहिणी)	ओ O	वा Va/Ba	वी Vi/Bi	वु Vu/Bu
5	mrigashīrsha (म्रृगशीर्षा)	वे Ve/Be	वो Vo/Bo	का Ka	की Ke
6	ārdrā (आर्द्रा)	कु Ku	घ Gha	ङ Ng/Na	छ Chha
7	punarvasu (पुनर्वसु)	के Ke	को Ko	हा Ha	ही Hi
8	pushya (पुष्य)	हु Hu	हे He	हो Ho	ड Da
9	āshleshā (आश्लेषा)	डी Di	डू Du	डे De	डो Do
10	maghā (मघा)	मा Ma	मी Mi	मू Mu	मे Me
11	pūrva of pūrva phalgunī (पूर्व फाल्गुनी)	नो Mo	टा Ta	टी Ti	टू Tu
12	uttara of uttara phalgunī (उत्तर फाल्गुनी)	टे Te	टो To	पा Pa	पी Pi
13	hasta (हस्त)	पू Pu	ष Sha	ण Na	ठ Tha
14	chitrā (चित्रा)	पे Pe	पो Po	रा Ra	री Ri
15	svātī (स्वाति)	रू Ru	रे Re	रो Ro	ता Ta
16	Vvishākhā (विशाखा)	ती Ti	तू Tu	ते Te	तो To
17	anurādhā (अनुराधा)	ना Na	नी Ni	नू Nu	ने Ne
18	jyeshtha (ज्येष्ठा)	नो No	या Ya	यी Yi	यू Yu
19	mūla (मूल)	ये Ye	यो Yo	भा Bha	भी Bhi
20	pūrva ashādhā (पूर्वाषाढ़ा)	भू Bhu	धा Dha	फा Bha/Pha	ढा Dha
21	uttara ashādhā (उत्तराषाढ़ा)	भे Bhe	भो Bho	जा Ja	जी Ji
22	shravana (श्रवण)	खी Ju/Khi	खू Je/Khu	खे Jo/Khe	खो Gha/Kho
23	shravishthā (श्रविष्ठा) of dhanistā	गा Ga	गी Gi	गु Gu	गे Ge
24	shatabhishā (शतभिषा) of shatataraka	गो Go	सा Sa	सी Si	सू Su
25	pūrva bhādrapadā (पूर्वभाद्रपदा)	से Se	सो So	दा Da	दी Di
26	uttara bhādrapadā (उत्तरभाद्रपदा)	दू Du	थ Tha	झ Jha	ञ Da/Tra
27	revatī (रेवती)	दे De	दो Do	च Cha	ची Chi

Om afwijkingen te compenseren is er een 28ste nakshatra, abhijit, tussen uttarasharha en sravana.

Yoga

De nakshatra waarin de maan staat op het moment van de zonsopgang is de nakshatra van die dag, ook genaamd de yoga.

Yoga is het verdelen van de baan die de maan om de zon maakt in 27 gelijke delen. Eerst wordt de hoek op basis van de baan ten opzichte van het betreffende sterrenbeeld berekend, met als startsterrenbeeld Mesha, Ram. In een jaar gaat de maan door elk van de 27 nakshatra’s en blijft dan 27 dagen en 7¾ uur in een nakshatra wat de yoga is van die dagen.

1. vishkambha

2. prīti

3. āyushmān

4. saubhāgya

5. shobhana

6. atiganda

7. sukarman

8. dhriti

9. shūla

10. ganda

11. vriddhi

12. dhruva

13. vyāghāta

14. harshana

15. vajra

16. siddhi

17. vyatīpāta

18. varigha

19. parigha

20. shiva

21. siddha

22. sādhya

23. shubha

24. shukla

25. brāhma

26. māhendra

27. vaidhriti

Literatuur

Reingold and Dershowitz, Calendrical Calculations, Millennium Edition, Cambridge University Press, latest 2nd edition 3rd printing released November 2004. ISBN 0-521-77752-6
A. L. Basham, The Wonder that was India, Appendix II: "Astronomy", Macmillan, 1954. Rupa and Co, Calcutta, reprint.
S. Balachandra Rao, Indian Astronomy: An Introduction, Universities Press, Hyderabad, 2000.