Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Het Torenven: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Het_Torenven&oldid=56861741 -1- Miranda Mees 4 aug 2020 ‎)
 
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Het_Torenven&oldid=56863673 4 aug 2020)
Regel 1: Regel 1:
{{Infobox kasteel
{{Infobox kasteel
| naam              = Het Torenven
| naam              = Het Torenven
| afbeelding        = [[File:TORENVEN vooraanzicht foto Marc Verreydt.jpg|thumb]]
| afbeelding        = TORENVEN vooraanzicht foto Marc Verreydt.jpg
| onderschrift      = Vooraanzicht Het Torenven
| onderschrift      = Vooraanzicht Het Torenven
| plaats            = Kessel
| plaats            = Kessel
Regel 17: Regel 17:
| lijst            =  
| lijst            =  
}}
}}
Kasteel '''Het Torenven''' werd gebouwd in de 18de eeuw. Tijdens de eerste wereldoorlog werd het kasteel verwoest door een bombardement en bleven slechts enkele muren van het kasteel over. Rond 1922 werd op de fundamenten van het oorspronkelijke kasteel een charmante en riante villa gezet door advocaat Jan Van Reeth.


== Historiek<ref>{{Citeer web|url=http://www.depoemp.be/Poemp_69_web.pdf|titel=De Poemp|bezochtdatum=29 juli 2020|auteur=Frans Lens|achternaam=Lens|voornaam=Frans|datum=2011|uitgever=Heemkring Davidsfonds Nijlen|taal=nl}}</ref> ==
'''Het Torenven''' is een villa in de Belgische plaats [[Kessel (België)|Kessel]]. Het oorspronkelijke kasteel Torenven werd gebouwd in de 18de eeuw, maar door beschietingen tijdens de [[Eerste Wereldoorlog]] waren slechts enkele muren van het kasteel overeind blijven staan. Rond 1922 werd op de fundamenten van het oorspronkelijke kasteel een villa gebouwd.
Het Torenven werd voor het eerst vermeld in 1772 als 'Torreven' wat doet vermoeden dat het kasteel in tweede helft van de [[18e eeuw|18de eeuw]] werd gebouwd.


Het vroegere kasteel Torenven had twee torens, één vooraan en één achteraan. Het kasteel heeft zijn naam vermoedelijk te danken aan een [[ven]] dat achter de tuin ligt. Het Torenven wordt reeds vermeldt op de [[Ferrariskaarten|Ferrariskaart]].
== Geschiedenis ==
Het Torenven werd voor het eerst vermeld in 1772 als 'Torreven', wat doet vermoeden dat het gaat om een kasteel dat in tweede helft van de [[18e eeuw|18de eeuw]] is gebouwd. Dit kasteel Torenven had twee torens, één vooraan en één achteraan. Het heeft zijn naam vermoedelijk te danken aan een [[Ven (water)|ven]] dat achter de tuin ligt. Het Torenven wordt reeds vermeld op de [[Ferrariskaarten|Ferrariskaart]].


In [[1914]] werd het [[fort van Kessel]] beschoten door het Duitse leger, tijdens deze aanval is het kasteel zwaar getroffen. Volgens ooggetuigen bleven slechts [[zwart]] geblakerde muren van het kasteel over. Tijdens de [[Tweede Wereldoorlog|tweede wereldoorlog]] hadden de Duitsers het opnieuw gemunt op Het Torenven. Enkele [[Bommenwerper|bommenwerpers]] vlogen laag over de Lindekensbaan en de Torenvenstraat. Ze lieten hun [[Bom (wapen)|bommen]] iets te vroeg vallen en deze [[Explosie|ontploften]] op de rand van het [[park]] rechts van de weg, op enkele honderden meters voor het hof.
In 1914 werd het [[fort van Kessel]] beschoten door het Duitse leger en tijdens deze aanval is het kasteel zwaar getroffen. Volgens ooggetuigen bleven slechts zwartgeblakerde muren van het kasteel over. Rond 1922 bouwde advocaat Jan Van Reeth op de fundering van het kasteel de huidige villa Torenven.


Rond 1922 bouwde advocaat Jan Van Reeth op de fundering van het kasteel de huidige villa Torenven. Aan de inrichting van de villa kan men zien dat ze niet bestemd was voor ‘de gewone man’. Ze heeft een aparte [[Entree|ingang]] voor het dienstpersoneel en voor hen zelfs een [[trap]] naar de [[Etage (bouwkunst)|verdieping]].
Ook tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] hadden de Duitsers het gemunt op Het Torenven. De [[Bommenwerper|bommenwerpers]] lieten hun bommen echter iets te vroeg vallen, en ze ontploften aan de rand van het park, op enkele honderden meters voor het hof.


Een gedeelte van het vroegere domein werd door de jaren heen [[Verkaveling|verkaveld]] maar een groot deel van het beboste park bleef bewaard. Samen met [[Kesselse Heide|de heide]] en de beemdrand langs de [[Kleine Nete]] was tot circa [[1960]] nog één grote, open vlakte zoals het vroegere [[landschap]] van heel [[Kessel Station|Kessel-Statie]].
Een gedeelte van het vroegere kasteeldomein werd door de jaren heen [[Verkaveling|verkaveld]] maar een groot deel van het beboste park bleef bewaard. De [[Kesselse Heide]] en de beemdrand langs de [[Kleine Nete]] waren tot circa 1960 nog één grote, open vlakte dat ooit zo kenmerkend was voor het landschap rondom [[Kessel Station|Kessel-Statie]].


De straat werd vermoedelijk genoemd naar het kasteel: namelijk Torenvenstraat. Ook het [[café]] Torenven op de hoek van de straat verwijst naar het kasteel dat ooit in de straat stond.
De straat werd vermoedelijk genoemd naar het kasteel: namelijk Torenvenstraat. Ook het café Torenven op de hoek van de straat verwijst naar het kasteel.


== Bewoners ==
== Bewoners ==
Bekend is dat het kasteel rond 1790 bewoond werd door kanunnik Franciscus Du Marteau. Deze in [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] geboren kanunnik werd op 13 maart 1756 tot [[priester]] gewijd en was bovendien arts, net als zijn vader. Du Mareau maakte deel uit van het [[kapittel]] van [[Lier (België)|Lier]] (behorend bij de [[Sint-Gummaruskerk (Lier)|Sint-Gummaruskerk]]) en was later [[Proost (ambt)|proost]] van het Sint-Barbaragodshuis. Nadat hem in [[1785]] en 1786 verboden was de [[Mis|mis te lezen]] en hij ook  de [[geneeskunde]] niet meer mocht uitoefenen, bewoonde hij Het Torenven, waar hij vermoedelijk ook is [[Dood|overleden]]. Naar aanleiding van de bewoning van Du Marteau werd de [[tuin]] door de bevolking 'het hofke van de [[kanunnik]]' genoemd. Bovendien heette in [[1821]] de huidige Vredestraat, nabij Het Torenven de 'Marteause straet'.


=== '''Kanunnik Franciscus Du Marteau'''<ref>{{Citeer web|url=https://theo.kuleuven.be/en/research/research_units/ru_church/ru_church_capuchins/full-texts-1/hildebrand/nederlanden/hildebrand-09.pdf|titel=KU Leuven|bezochtdatum=30 juli 2020|auteur=P. Hildebrand|achternaam=Hildebrand|voornaam=P.|datum=1955|uitgever=Archief der Kapucijnen|taal=nl}}</ref> ===
In [[1834]] kwam Het Torenven in het bezit van de uit Lier afkomstige familie Schram en in [[1850]] werd het domein volgens het [[kadaster]] vergroot. Vader Emmanuel Schram was een groot plantenliefhebber en had een eigen plantenkwekerij op het domein van Het Torenven. Het huidige [[Stadspark (Lier)|stadspark van Lier]] was zijn [[arboretum]], later ontwierp hij het [[stadspark]] naar de huidige vorm. Hij wist het park te verrijken met [[Exoot|uitheemse]] [[Flora (plantkunde)|flora]]. Zijn zoon Jozef Schram werd in [[1858]] zelfs [[directeur]] van de [[Plantentuin Meise|plantentuin]] in [[Meise]].
Kanunnik Franciscus Du Marteau is geboren in [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] op 21 juli [[1729]]. Hij woonde in het kasteel rond 1790. Hij werd gewijd tot [[priester]] op 13 maart [[1756]] en maakte deel uit van het [[kapittel]] van [[Lier (België)|Lier]] dat verbonden was aan de [[Sint-Gummaruskerk (Lier)|Sint-Gummaruskerk]]. Daar was hij ook enkele jaren [[Proost (ambt)|proost]] van het Sint-Barbaragodshuis. Hij was [[Arts|geneesheer]] net zoals zijn vader.
Arnold Gamard kocht het [[landgoed]] in [[1893]]. Datzelfde jaar kocht hij het eveneens in Kessel gelegen [[kasteel de Bist]]. Gamard woonde er met zijn vrouw Alix Snoy, met wie hij een dochter kreeg in 1883.  


Op 26 augustus [[1785]] werd hem echter verboden om de [[Mis|mis te lezen]] én [[geneeskunde]] uit te oefenen. Als [[straf]] moest hij 3 of 4 weken verplicht zijn intrek nemen bij de [[kapucijnen]] in [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]]. Nadien verbleef hij kort in [[Bergeijk (gemeente)|Bergeijck]] ([[Nederland]]) en uiteindelijk verblijft hij bij de Ongeschoeide [[Karmelieten]] in [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]]. Op 29 september [[1786]] werd hem opnieuw verboden de mis nog op te dragen. Niet lang nadien bewoonde hij Het Torenven, waar hij in [[1793]] nog woonde. Vermoedelijk is hij daar [[Dood|overleden]].
In [[1921]] kocht de Antwerpse [[Advocaat (beroep)|advocaat]] Jan Van Reeth de ruïne samen met het [[park]], [[Bos (vegetatie)|bossen]], [[Weiland|wei]]- en [[Akker (landbouw)|bouwland]]. Op een gedeelte van de [[Fundering|funderingen]] liet hij de huidige [[villa (bouwkunde)|villa]] Torenven bouwen.
Met de stichting van de [[Parochie (kerkelijke gemeente)|parochie]] [[Kessel Station|Kessel-Statie]] in 1943, werd [[kapelaan]] Alfons Van Hove woonruimte in het Torenven aangeboden.
De villa is een tijd lang als [[B&B|bed en breakfast]] uitgebaat. Uiteindelijk werd deze overgenomen door [[Advocaat (beroep)|Advocatuur]] Verbist. De villa kan niet bezocht worden door het grote publiek.


Bij de bevolking kreeg de [[tuin]] de naam: het hofke van de [[kanunnik]]. In [[1821]] had de huidige Vredestraat, die aan de [[noordkant]] domein van Het Torenven [[Demarcatielijn|afbakent]], de naam de 'Marteause straet'.
== Ligging ==
Het kasteel Torenven is gelegen aan de Torenvenstraat 16 in 2560 Kessel, deelgemeente van [[Nijlen]].


=== Familie Schram<ref>{{Citeer web|url=https://lier.openvld.be/library/266/files/6408_lier.pdf|titel=De Lierenaar|bezochtdatum=30 juli 2020|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=2017|uitgever=OpenVLD|taal=nl}}</ref>===
Het domein grenst aan de vallei van de Kleine Nete.
In [[1834]] kwam Het Torenven in het bezit van de bekende Lierse familie Schram en in [[1850]] werd het domein volgens het [[kadaster]] vergroot.


Vader Emmanuel Schram was een groot plantenliefhebber en had een eigen plantenkwekerij op het domein van Het Torenven. Het huidige [[Stadspark (Lier)|stadspark van Lier]] was zijn [[arboretum]], later ontwierp hij het [[stadspark]] naar de huidige vorm. Hij wist het park te verrijken met [[Exoot|uitheemse]] [[flora]]. Zijn zoon Jozef Schram werd in [[1858]] zelfs [[directeur]] van de [[Plantentuin Meise|plantentuin]] in [[Meise]].
<gallery>
 
==='''Arnold Gamard'''<ref>{{Citeer web|url=https://gw.geneanet.org/gounou?lang=nl&n=gamard&oc=0&p=maria|titel=Marie Gamard|bezochtdatum=30 juli 2020|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=|uitgever=|taal=fr}}</ref>===
Arnold Gamard werd geboren op 14 oktober [[1847]] in [[Sint-Joost-ten-Node|Sint Joost ten Noode]], [[Brussel (stad)|Brussel]] en is overleden op 2 maart [[1923]] op de leeftijd van 75 jaar. Hij huwde op 10 mei [[1869]]'','' met Alix Snoy, geboren op 15 januari [[1849]] te [[Brussel (stad)|Brussel]] en overleden op 6 maart [[1925]]. Samen hadden ze een dochter Maria Gamard, geboren te [[Kessel (België)|Kessel]] op 9 juli [[1883]].
 
Arnold Gamard kocht het [[landgoed]] in [[1893]], datzelfde jaar kocht hij ook het [[kasteel de Bist]]. Beide tuinen telden samen 89 [[hectare]]. Niet slecht voor een man die volgens de gegevens van het [[kadaster]] ‘geen beroep’ had.
 
==='''Jan Van Reeth'''<ref>{{Citeer web|url=http://www.depoemp.be/Poemp_69_web.pdf|titel=De Poemp|bezochtdatum=29 juli 2020|auteur=Frans Lens|achternaam=Lens|voornaam=Frans|datum=2011|uitgever=Heemkring Davidsfonds Nijlen|taal=nl}}</ref>===
In [[1921]] kocht de Antwerpse [[Advocaat (beroep)|advocaat]] Jan Van Reeth ‘de bouwval’ samen met het [[park]], [[Bos|bossen]], [[wei]]- en [[Akker (landbouw)|bouwland]] en liet enkele jaren later op een gedeelte van de [[Fundering|funderingen]] de huidige [[villa]] Torenven bouwen, een charmante en riante [[Huis (woning)|woning]].
 
==='''Kapelaan Alfons Van Hove'''<ref>{{Citeer web|url=http://www.depoemp.be/Poemp_69_web.pdf|titel=De Poemp|bezochtdatum=29 juli 2020|auteur=Frans Lens|achternaam=Lens|voornaam=Frans|datum=2011|uitgever=Heemkring Davidsfonds Nijlen|taal=nl}}</ref>===
Toen in [[1943]] de [[Parochie (kerkelijke gemeente)|parochie]] [[Kessel Station|Kessel-Statie]] gesticht werd, zocht men een woning voor [[kapelaan]] Alfons Van Hove. Het Torenven werd er zijn eerste verblijf.
 
==='''Bed en breakfast'''<ref>{{Citeer web|url=http://www.depoemp.be/Poemp_69_web.pdf|titel=De Poemp|bezochtdatum=29 juli 2020|auteur=Frans Lens|achternaam=Lens|voornaam=Frans|datum=2011|uitgever=Heemkring Davidsfonds Nijlen|taal=nl}}</ref>===
De huidige [[Eigenaar|eigenaars]] van de [[villa]] hebben er een hele tijd een ‘[[B&B|bed en breakfast]]’ uitgebaat. Hoewel een gedeelte van het vroegere domein [[Verkaveling|verkaveld]] werd, bleef het beboste [[park]] grotendeels bewaard. Samen met [[Kesselse Heide|de heide]] en de [[beemd]]<nowiki/>rand langs de [[Kleine Nete]], bleef dit gebied tot circa [[1960]] nog een grote, open vlakte. Zo is er toch nog heel wat van het vroegere [[landschap]] in [[Kessel Station|Kessel-Statie]] bewaard gebleven.
 
==='''Verbist Advocatuur'''<ref>{{Citeer web|url=http://www.depoemp.be/Poemp_69_web.pdf|titel=De Poemp|bezochtdatum=29 juli 2020|auteur=Frans Lens|achternaam=Lens|voornaam=Frans|datum=2011|uitgever=Heemkring Davidsfonds Nijlen|taal=nl}}</ref>===
Momenteel is het domein in handen van [[Advocaat (beroep)|Advocatuur]] Verbist. Het domein is [[privaat]] en kan dus niet bezocht worden door het grote publiek.
 
== '''Ligging''' ==
Het kasteel Torenven is gelegen aan de Torenvenstraat 16 in 2560 [[Kessel (België)|Kessel]], [[Deelgemeente (België)|deelgemeente]] van [[Nijlen]].
 
Het domein grenst aan de [[Dal (aardrijkskunde)|vallei]] van de [[Kleine Nete]].<mapframe latitude="51.145110" longitude="4.599152" zoom="5" width="200" height="100" align="right">
 
 
 
{
  "type": "FeatureCollection",
  "features": [
    {
      "type": "Feature",
      "properties": {},
      "geometry": {
        "type": "Point",
        "coordinates": [
          4.610881807166153,
          51.151104147599376
        ]
      }
    }
  ]
}
</mapframe><gallery>
Bestand:TORENVEN vooraanzicht foto Marc Verreydt.jpg|Het Torenven - Vooraanzicht
Bestand:TORENVEN vooraanzicht foto Marc Verreydt.jpg|Het Torenven - Vooraanzicht
Bestand:TORENVEN achteraanzicht foto Marc Verreydt.jpg|Het Torenven - achteraanzicht
Bestand:TORENVEN achteraanzicht foto Marc Verreydt.jpg|Het Torenven - achteraanzicht
Regel 97: Regel 57:
Bestand:Sint-Barbaragodshuis Lier - Afbeelding flickr.jpg|Sint-Barbaragodshuis - Lier
Bestand:Sint-Barbaragodshuis Lier - Afbeelding flickr.jpg|Sint-Barbaragodshuis - Lier
Bestand:Hof van Geetruyen - Afbeelding Lier Vroeger.jpg|Hof van Geertruyen - Lier
Bestand:Hof van Geetruyen - Afbeelding Lier Vroeger.jpg|Hof van Geertruyen - Lier
</gallery>
</gallery>
{{Appendix|2=
* {{Citeer web|url=http://www.depoemp.be/Poemp_69_web.pdf|titel=De Poemp|bezochtdatum=29 juli 2020|auteur=Frans Lens|achternaam=Lens|voornaam=Frans|datum=2011|uitgever=Heemkring Davidsfonds Nijlen|taal=nl}}
*{{Citeer web|url=https://theo.kuleuven.be/en/research/research_units/ru_church/ru_church_capuchins/full-texts-1/hildebrand/nederlanden/hildebrand-09.pdf|titel=KU Leuven|bezochtdatum=30 juli 2020|auteur=P. Hildebrand|achternaam=Hildebrand|voornaam=P.|datum=1955|uitgever=Archief der Kapucijnen|taal=nl}}
*{{Citeer web|url=https://gw.geneanet.org/gounou?lang=nl&n=gamard&oc=0&p=maria|titel=Marie Gamard|bezochtdatum=30 juli 2020|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=|uitgever=|taal=fr}}
*{{Citeer web|url=https://lier.openvld.be/library/266/files/6408_lier.pdf|titel=De Lierenaar|bezochtdatum=30 juli 2020|auteur=|achternaam=|voornaam=|datum=2017|uitgever=Open Vld|taal=nl}}
----
{{References}}
}}
[[Categorie:Kasteel in Antwerpen (provincie)]]

Versie van 19 aug 2020 09:29

rel=nofollow

Het Torenven is een villa in de Belgische plaats Kessel. Het oorspronkelijke kasteel Torenven werd gebouwd in de 18de eeuw, maar door beschietingen tijdens de Eerste Wereldoorlog waren slechts enkele muren van het kasteel overeind blijven staan. Rond 1922 werd op de fundamenten van het oorspronkelijke kasteel een villa gebouwd.

Geschiedenis

Het Torenven werd voor het eerst vermeld in 1772 als 'Torreven', wat doet vermoeden dat het gaat om een kasteel dat in tweede helft van de 18de eeuw is gebouwd. Dit kasteel Torenven had twee torens, één vooraan en één achteraan. Het heeft zijn naam vermoedelijk te danken aan een ven dat achter de tuin ligt. Het Torenven wordt reeds vermeld op de Ferrariskaart.

In 1914 werd het fort van Kessel beschoten door het Duitse leger en tijdens deze aanval is het kasteel zwaar getroffen. Volgens ooggetuigen bleven slechts zwartgeblakerde muren van het kasteel over. Rond 1922 bouwde advocaat Jan Van Reeth op de fundering van het kasteel de huidige villa Torenven.

Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog hadden de Duitsers het gemunt op Het Torenven. De bommenwerpers lieten hun bommen echter iets te vroeg vallen, en ze ontploften aan de rand van het park, op enkele honderden meters voor het hof.

Een gedeelte van het vroegere kasteeldomein werd door de jaren heen verkaveld maar een groot deel van het beboste park bleef bewaard. De Kesselse Heide en de beemdrand langs de Kleine Nete waren tot circa 1960 nog één grote, open vlakte dat ooit zo kenmerkend was voor het landschap rondom Kessel-Statie.

De straat werd vermoedelijk genoemd naar het kasteel: namelijk Torenvenstraat. Ook het café Torenven op de hoek van de straat verwijst naar het kasteel.

Bewoners

Bekend is dat het kasteel rond 1790 bewoond werd door kanunnik Franciscus Du Marteau. Deze in Antwerpen geboren kanunnik werd op 13 maart 1756 tot priester gewijd en was bovendien arts, net als zijn vader. Du Mareau maakte deel uit van het kapittel van Lier (behorend bij de Sint-Gummaruskerk) en was later proost van het Sint-Barbaragodshuis. Nadat hem in 1785 en 1786 verboden was de mis te lezen en hij ook de geneeskunde niet meer mocht uitoefenen, bewoonde hij Het Torenven, waar hij vermoedelijk ook is overleden. Naar aanleiding van de bewoning van Du Marteau werd de tuin door de bevolking 'het hofke van de kanunnik' genoemd. Bovendien heette in 1821 de huidige Vredestraat, nabij Het Torenven de 'Marteause straet'.

In 1834 kwam Het Torenven in het bezit van de uit Lier afkomstige familie Schram en in 1850 werd het domein volgens het kadaster vergroot. Vader Emmanuel Schram was een groot plantenliefhebber en had een eigen plantenkwekerij op het domein van Het Torenven. Het huidige stadspark van Lier was zijn arboretum, later ontwierp hij het stadspark naar de huidige vorm. Hij wist het park te verrijken met uitheemse flora. Zijn zoon Jozef Schram werd in 1858 zelfs directeur van de plantentuin in Meise. Arnold Gamard kocht het landgoed in 1893. Datzelfde jaar kocht hij het eveneens in Kessel gelegen kasteel de Bist. Gamard woonde er met zijn vrouw Alix Snoy, met wie hij een dochter kreeg in 1883.

In 1921 kocht de Antwerpse advocaat Jan Van Reeth de ruïne samen met het park, bossen, wei- en bouwland. Op een gedeelte van de funderingen liet hij de huidige villa Torenven bouwen. Met de stichting van de parochie Kessel-Statie in 1943, werd kapelaan Alfons Van Hove woonruimte in het Torenven aangeboden. De villa is een tijd lang als bed en breakfast uitgebaat. Uiteindelijk werd deze overgenomen door Advocatuur Verbist. De villa kan niet bezocht worden door het grote publiek.

Ligging

Het kasteel Torenven is gelegen aan de Torenvenstraat 16 in 2560 Kessel, deelgemeente van Nijlen.

Het domein grenst aan de vallei van de Kleine Nete.

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties
  • (nl) Lens, Frans. De Poemp. Heemkring Davidsfonds Nijlen (2011) Geraadpleegd op 29 juli 2020
  • (nl) Hildebrand, P.. KU Leuven. Archief der Kapucijnen (1955) Geraadpleegd op 30 juli 2020
  • (fr) Marie Gamard Geraadpleegd op 30 juli 2020
  • (nl) De Lierenaar. Open Vld (2017) Geraadpleegd op 30 juli 2020

rel=nofollow
rel=nofollow