Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Geschiedenis van Israël: verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Israël&oldid=52343838)
 
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Isra%C3%ABl&oldid=55876792 19 mrt 2020)
Regel 1: Regel 1:
{{NPOV||2016|08|11}}
{{Zie artikel|De '''geschiedenis van het moderne [[Israël (hoofdbetekenis)|Israël]]''' betreft het ontstaan en de ontwikkeling van de staat Israël ([[Hebreeuws]]: מדינת ישראל, Medinat Yisrael). Voor de geschiedenis van de regio die bekendstaat als de [[Levant (hoofdbetekenis)|Levant]] of Palestina, zie [[Geschiedenis van Palestina (regio)]].}}
{{Zie artikel|De '''geschiedenis van het moderne [[Israël (hoofdbetekenis)|Israël]]''' betreft het ontstaan en de ontwikkeling van de staat Israël ([[Hebreeuws]]: מדינת ישראל, Medinat Yisrael). Voor de geschiedenis van de regio die bekendstaat als de [[Levant (hoofdbetekenis)|Levant]] of Palestina, zie [[Geschiedenis van Palestina (regio)]].}}


[[Bestand:Israel-flag01c.jpg|thumb|Vlag van Israël]]
De '''staat Israël''' werd in [[1948]] gesticht na bijna 2000 jaar [[Joodse diaspora]] en 55 jaar van [[zionisme|zionistische]] actie. Sinds de oprichting van de [[Zionistische Wereldorganisatie]] eind 19de eeuw emigreerde een steeds groter deel van de Joodse wereldbevolking naar Israël. Reeds vóór en na de onafhankelijkheid van Israël zijn er conflicten en oorlogen met de [[Palestijnen]] en de [[Arabieren|Arabische]] buurlanden ([[Israëlisch-Arabisch conflict]]) en wordt er onderhandeld over vrede. De staat Israël heeft sinds zijn oprichting te maken met oorlogen, [[Etniciteit|etnische]] en religieuze conflicten, internationale [[boycot]]s, massale immigratie en [[verzetsbeweging]]en. Vanwege de immigratie woonde in 2000 ongeveer 40% van alle Joden in Israël.<ref>http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Judaism/jewpop.html, Statistical Abstract of Israel No. 51, Central Bureau of Statistics 2000</ref>
De '''staat Israël''' werd in [[1948]] gesticht na bijna 2000 jaar [[Joodse diaspora]] en 55 jaar van [[zionisme|zionistische]] actie. Sinds de oprichting van de zionistische beweging eind 19de eeuw verhuisde een steeds groter deel van de Joodse wereldbevolking naar Israël. Reeds vóór en na de onafhankelijkheid van Israël zijn er conflicten en oorlogen met de Palestijnen en de [[Arabieren|Arabische]] buurlanden, en wordt er onderhandeld over vrede. De democratie heeft te maken met oorlog, etnische en religieuze conflicten, internationale [[boycot]]s, massale immigratie en [[terrorisme|terreuraanvallen]]. Vanwege de immigratie woonde in 2000 ongeveer 40% van alle Joden in Israël.<ref>http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Judaism/jewpop.html, Statistical Abstract of Israel No. 51, Central Bureau of Statistics 2000</ref>
 
== Opkomst van het zionisme ==
In de 19e eeuw ontstond er onder [[Secularisme|seculiere]] [[Joden]] van [[Oost-Europa]] een [[ideologie]], [[zionisme]] genaamd, die streefde naar het stichten van een nationale Joodse staat. Het zionisme was een antwoord op enerzijds de voortdurende [[antisemitisch]]e vervolgingen waaraan Joden in Europa blootstonden en anderzijds de angst voor het verdwijnen van de Joodse cultuur doordat onder invloed van de [[De verlichting|verlichting]] steeds meer Joden [[Assimilatie (sociologie)|assimileerden]]. Het zionisme was sterk geïnspireerd door het [[nationalisme]] en de [[romantiek (stroming)|romantiek]], stromingen die gedurende de [[19e eeuw]] in zwang waren. Als locatie voor dit project werd na andere overwegingen gekozen voor de regio [[Palestina (regio)|Palestina]], aangezien men dit zag als de geboortestreek van het [[jodendom]].
 
==Sykes-Picot verdrag==
In mei 1916, tijdens de [[Eerste Wereldoorlog]], werd in een geheime overeenkomst tussen het [[Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland|Verenigd Koninkrijk]] en [[Frankrijk (hoofdbetekenis)|Frankrijk]] het [[Ottomaanse Rijk]] op voorhand verdeeld. De opstellers ervan waren Mark Sykes en Georges Picot<ref>[http://avalon.law.yale.edu/20th_century/sykes.asp Tekst van het document] op The Avalon Project van Yale Law School</ref>. De onafhankelijkheid van de Arabische staten daarbinnen werd echter niet door Frankrijk en Groot-Brittannië erkend. Toch deed de Britse kolonel [[Thomas Edward Lawrence|'Lawrence of Arabia']] beloften aan de [[Arabieren]] om zich daarmee van hun steun tegen het Ottomaanse rijk te verzekeren. Volgens de Sykes-Picot overeenkomst zou [[Palestina (regio)|Palestina]], het latere [[Mandaatgebied Palestina]], onder internationaal bestuur komen.
 
== Balfour-verklaring en Brits Mandaat 1917-1930 ==
[[Bestand:Jews in Jerusalem 1895.jpg|thumb|Joodse inwoners van Jeruzalem op een foto uit 1895, uit: Funk en Wagnalls: Jewish Encyclopedia 1901-1906]]
[[Bestand:Ramallah woman2.jpg|thumb|Palestijns meisje uit [[Ramallah]], tussen 1889 en 1914.]]
In november 1917, tegen het einde van de [[Eerste Wereldoorlog]] en kort voor de capitulatie van het [[Ottomaanse Rijk]] stuurde de Britse minister van buitenlandse zaken [[Arthur Balfour]] een brief aan [[Lionel Walter Rothschild|Lord Rothschild]], een Joodse bankier, de leider van de Joodse gemeenschap in [[Verenigd Koninkrijk|Groot-Brittannië]] en voorstander van het [[Zionisme]]. In deze brief, die ook wel de [[Balfour-verklaring]] wordt genoemd, beloofde Balfour de steun van de Britse regering bij de stichting van een nationaal tehuis voor het Joodse volk in Palestina<ref>[http://www.mideastweb.org/mebalfour.htm. Balfour declaration] 2 november 1917</ref> In 1918 versloeg generaal [[Edmund Allenby]] de Ottomaanse troepen in Palestina en vestigden de Britten er hun gezag. Op de [[Conferentie van San Remo]] in 1920 werden besluiten genomen over de verdeling van de [[mandaatgebied]]en. Deze werden op 24 juli 1922 door de [[Volkenbond]] bevestigd.
 
Als gevolg van deze steun nam in de periode 1919-1923 de emigratie van Joden naar Palestina toe. 35.000 Joden vestigden zich in het gebied waardoor hun aandeel in de totale bevolking groeide tot 12%. Het Eerste Palestijns-Arabische Nationale Congres in [[Jeruzalem (hoofdbetekenis)|Jeruzalem]] wees de Balfour-verklaring af en eiste tevergeefs de heropname van Palestina in de voormalige Ottomaanse provincie van [[Groot-Syrië]].
 
De Arabieren beschouwden het trekken van een grens tussen het Franse mandaat over Syrië/[[Libanon (hoofdbetekenis)|Libanon]] en het Britse mandaat over Palestina in 1920 als een [[Am al-Nakba]] (catastrofe of rampjaar) (niet te verwarren met de [[al-Nakba]] van [[1948]] als gevolg van de uitroeping van de staat Israël en de daaropvolgende verdrijving van Palestijnen).
Een jaar later werd het Britse militaire bestuur vervangen door een civiel bestuur onder leiding van de Joods-Britse diplomaat [[Herbert Samuel]]. Na een aantal bloedige aanvallen op Joodse nederzettingen{{Bron?||2015|12|18}} werd, met toestemming van de Britten, de [[paramilitair]]e [[Hagana (organisatie)|Hagana]] opgericht om Joden tegen Arabisch geweld te beschermen. De Hagana vormde de basis van het latere Israëlische leger ([[Israëlische defensieleger|IDF]], Israel Defense Force). In 1920 vonden in Jeruzalem tijdens het [[Nebi Musa-pogrom|Nebi Musa]]-feest en in 1921 in [[Onlusten in Jaffa|Jaffa]] grootschalige rellen plaats. Tientallen mensen kwamen daarbij om het leven.
 
Op 24 juli 1922 werd door de Volkenbond het [[Mandaatgebied Palestina|mandaat]] over Palestina officieel aan de Britten gegeven. Aanvankelijk was een groot gebied ten oosten van de [[Jordaan (rivier)|Jordaan]] inbegrepen, maar dat werd in mei 1923, vanwege de grootschalige immigratie van Joden naar het gehele gebied, bestuurlijk afgescheiden en verboden voor Joodse immigratie. Dit oostelijke deel onder de naam [[Transjordanië]] werd in 1946 de onafhankelijke staat [[Jordanië]]. Begin jaren twintig bestond de bevolking van het overgebleven [[mandaatgebied Palestina]] voor 78% uit moslims, 11% was joods en 9,6% was christen. In de jaren tot 1928 nam, na een instroom van 67.000 personen, het aandeel Joden toe tot 16% van de bevolking. De inheemse Palestijns-Arabische bevolking bestond uit arme [[Pachter|pachtboeren]], die in de 19e eeuw hun land hadden moeten verkopen vanwege de Ottomaanse belastingdruk. De eigenaars-elite had weinig contact met hen en bestond uit een aantal families in de steden, die voornamelijk twee ruziënde [[factie]]s vormen: de Husseini's en de Nashashibi's.{{Bron?||2015|12|18}}
 
In 1929 kwam het in [[Jeruzalem (hoofdbetekenis)|Jeruzalem]] tot een conflict over de toegang van Joden tot de [[Klaagmuur]]. Er wordt beweerd dat de hoogste leider van de Arabieren in Palestina, [[Amin al-Hoesseini]], het gerucht liet verspreiden dat Joden de [[Tempelberg]] wilden veroveren. De [[Hebreeuws]]e pers echter wakkerde de geruchten aan waarop rellen uitbraken in Jeruzalem, [[Safed]] en [[Hebron (Westelijke Jordaanoever)|Hebron]] waarbij 133 Joden en 116 Arabieren omkwamen of werden vermoord. Britse troepen uit [[Egypte (land)|Egypte]] werden ingezet om de onlusten te onderdrukken.<ref>UNSCOP, "A survey of Palestine", 1946, p. 24</ref><ref>[http://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015066430987;view=1up;seq=86] Shaw, p.76-77</ref> Naar aanleiding van de rellen beval een Britse onderzoekscommissie onder leiding van Shaw in 1930 onder meer een beperking van de immigratie van Joden alsmede een betere bescherming van de niet-Joodse bevolking.<ref>[https://web.archive.org/web/20140728225013/http://unispal.un.org/UNISPAL.NSF/0080ef30efce525585256c38006eacae/16b8c7cc809b7e5b8525694b0071f3bd?OpenDocument Ad Hoc Committee on the Palestinian Question Communication from the United Kingdon Delegation to the United Nations, 2 oktober 1947]</ref> Boycotacties over en weer veroorzaakten een opdeling van de Palestijnse economie in een Joodse en een Arabische sector.{{Bron?||2015|12|18}}
 
== Opkomst van het nazisme in Europa ==
[[Bestand:Corpses in the courtyard of Nordhausen concentration camp.jpg|thumb|Dode gevangenen van het kamp [[Mittelbau-Dora]] (Lager Nordhausen), waar veel Joden gevangen zaten, 12 april 1945]]
De [[nationaalsocialisme|nationaalsocialistische]] regering van [[Adolf Hitler]], die in 1933 in [[Duitsland (hoofdbetekenis)|Duitsland]] verkozen werd, voerde anti-Joodse maatregelen in in de door Duitsland beheerde gebieden. (Zie bijvoorbeeld de [[Kristallnacht]].) Ruim 50.000 Joden ontvluchtten [[nazi-Duitsland]] en een groot aantal van hen trok naar Palestina door gebruik te maken van het [[Ha'avara-Abkommen]] van 1933. Slechts een deel van hen werd toegelaten; het merendeel werd teruggestuurd.<ref>The Fall & Rise of Israël p. 137, door Hull, Zondervan Pub.</ref>
 
== Opstand en vroege delingsplannen ==
Tussen 1936 en 1939 brak de [[Arabisch-Palestijnse opstand (1936-1939)|Arabisch-Palestijnse opstand]] in Palestina uit. Arabieren organiseerden een algemene [[staking]] tegen het Britse bestuur en de immigratie van Joden. De staking sloeg al snel om in een volksopstand, die door de Britten hardhandig werd neergeslagen. Ruim 5.000 Arabieren, 400 Joden en 200 Britten kwamen hierbij om. Hierna legden de Britten beperkingen op aan de instroom van Joden in Palestina. De leider van de Husseini-partij [[Amin al-Hoesseini]] vluchtte en ging uiteindelijk in Berlijn samenwerken met het naziregime{{Bron?||2016|05|12}}. Via radio-uitzendingen riep hij moslims en Arabieren op om in opstand te komen tegen de Joden en de Britse kolonisator.{{Bron?||2016|08|11}} De leider van de gematigde partij van de Nashashibi's bleef in Palestina.


In 1937 adviseerde de [[Commissie-Peel]], die door de Britten in het leven was geroepen ter beoordeling van de situatie in Palestina, om Palestina op te delen in twee delen. De Britse regering nam dit plan vanwege de Arabische tegenstand niet over. In [[1939]] nam het Britse [[Lagerhuis (Verenigd Koninkrijk)|Lagerhuis]] het [[MacDonald White Paper]] aan waarin de immigratie van Joden in Palestina beperkt werd en de Palestijnen zelfbestuur in het vooruitzicht werd gesteld. Kort hierop brak de [[Tweede Wereldoorlog]] uit. De Duitse heerschappij over grote delen van Europa leidde tot de [[Holocaust (hoofdbetekenis)|Holocaust]] (in Israël de Shoah genoemd), waarbij naar schatting tussen de vijf en zes (5,3 à 6,1) miljoen Europese Joden om het leven zijn gebracht.
==Voorgeschiedenis==
In de 19e eeuw ontstond er onder [[Secularisme|seculiere]] [[Joden]] van [[Oost-Europa]] een [[ideologie]], [[zionisme]] genaamd, die streefde naar een thuisland voor Joden. Het zionisme was een antwoord op de voortdurende [[antisemitisch]]e vervolgingen waaraan Joden in Europa blootstonden. Het zionisme was sterk geïnspireerd door [[etnisch nationalisme]] en de [[romantiek (stroming)|romantiek]], stromingen die gedurende de [[19e eeuw]] in zwang waren. De ontwikkelingen begin 20ste eeuw in landen in Oost-Europa, waaronder de [[Russische Revolutie]], het uitbreken van de [[Russische Burgeroorlog]] en de gebeurtenissen die leidden tot de [[Eerste Wereldoorlog]], gaven voeding aan deze ideologie. Als locatie voor dit zionistische project werd na andere overwegingen gekozen voor de regio [[Palestina (regio)|Palestina]], aangezien men dit zag als de geboortestreek van het [[jodendom]].


Na deze oorlog werd de roep om een Joodse staat luider. In Palestina kwam er meer verzet tegen de Britten. Door de [[Irgoen]]-militie van de latere Israëlische premier [[Menachem Begin]] werd een [[Bomaanslag op het Koning Davidhotel]], gepleegd, waarbij 91 mensen om het leven kwamen.
Tijdens de [[Eerste Wereldoorlog]], in 1916, werd tussen westerse landen het [[Sykes-Picotverdrag]] overeengekomen waarin door westerse landen afspraken werden gemaakt over de verdeling van het [[Midden-Oosten]] wanneer het [[Ottomaanse Rijk]] zou zijn verslagen. In de [[Balfourverklaring]] in 1917 zegde het [[Verenigd Koninkrijk]] steun toe bij het tot stand brengen van een tehuis voor Joden in Palestina, wat in het [[Mandaatgebied Palestina]] zou worden gerealiseerd. Vanwege de [[Russische Revolutie]] en de opkomst van het [[nationaalsocialisme]] in Duitsland vertrokken vele Joden uit Europa naar Palestina, maar velen ook naar de [[Verenigde Staten]], en vandaar uit later ook naar Palestina.
 
In 1947 werd door de VN een [[Resolutie 181 Algemene Vergadering Verenigde Naties|Verdelingsplan]] voor het Mandaatgebied opgesteld. Ondanks het feit dat daarover tussen de zionistische en Arabische leiders geen overeenkomst was bereikt, werd de staat Israël uitgeroepen waarna de [[Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948]] uitbrak.
== Delingsplan Verenigde Naties ==
[[Bestand:UN Partition Plan Palestine.png|thumb|Het VN-delingsplan voor Palestina (1947)<br />'''Geel:''' Arabische staat (42,9%)<br />'''Oranje:''' Joodse staat (56,4%)<br />'''Wit:''' Internationaal statuut (0,7%)]]
Op 29 november 1947 stemde de [[Algemene Vergadering van de Verenigde Naties]] in met het plan van de internationale UNSCOP-commissie (''United Nations Special Comité on Palestine'') voor de opdeling van het [[mandaatgebied Palestina]] in drie delen: een Joods, een Arabisch en een internationaal bestuurd deel ([[Jeruzalem (hoofdbetekenis)|Jeruzalem]] en [[Bethlehem (hoofdbetekenis)|Bethlehem]]).
 
De Joodse gemeenschap (die zich ''[[Jisjoev]]'' noemde) zou volgens dit plan krijgen:
# Oost-[[Galilea (streek)|Galilea]] met [[Safed]] en [[Tiberias]],
# de vruchtbare kustvlakte van ten noorden van [[Haifa]] tot voorbij [[Tel Aviv]] in het zuiden en
# het grootste deel van de [[Negev]]woestijn.
De Arabische Palestijnen zouden volgens dit plan krijgen:
# West-[[Galilea (streek)|Galilea]] met, en ten noorden van, [[Akko (stad)|Acre]] en [[Nazareth (Israël)|Nazareth]],
# Jaffa
# de [[Westelijke Jordaanoever|Westoever]] van de [[Jordaan (rivier)|Jordaan]] tot [[Beersheba]] in het zuiden
# de [[Gaza]]strook van [[Isdud]] tot [[Rafah]] en een aansluitende strook van de [[Negev]] langs de Egyptische grens tot 30&nbsp;km voorbij [[El Auja]].
Internationaal toezicht door de [[Verenigde Naties]] op de raakpunten ("kissing points") bij Afula en Isdud, op bruggen en onderdoorgangen van de bij elkaar behorende delen, zou ervoor zorgen dat elke staat een aaneengesloten gebied vormde.
[[Bestand:UN Palestine Partition Versions 1947.jpg|thumb|right|(gedetailleerd) Delingsplan voor Palestina, (1947)]]
Van de 1,6 miljoen inwoners was op dat moment 1 miljoen Arabisch en 600.000 Joods. Het land was grotendeels publiek bezit van het Britse mandaatsgezag, 16,5% was van Arabieren die elders in de Arabische wereld (onder andere [[Beiroet (hoofdbetekenis)|Beiroet]] en [[Damascus (hoofdbetekenis)|Damascus]]) woonden en de lokale Arabische bevolking bezat 3,3%. Joden hadden 8,6% van het land in handen<ref>Zie voor deze cijfers het ''Survey of Palestine, 1946'' van de Britse gezaghebber in het Mandaatgebied</ref>
 
In het voor een Joodse staat bedoelde deel vormden Joden 55% van de bevolking (niet meegerekend de 90.000 nomadische [[bedoeïenen]] die er een deel van het jaar verbleven)<ref name="Domino">[https://web.archive.org/web/20080103134608/http://domino.un.org/UNISPAL.NSF/9a798adbf322aff38525617b006d88d7/07175de9fa2de563852568d3006e10f3%21OpenDocument Domino]</ref>. De Joodse leiding accepteerde de VN-deling, de Palestijnse leiders accepteerden het echter niet. Zij wilden één staat met [[Jeruzalem (hoofdbetekenis)|Al-Quds]] (Jeruzalem) als hoofdstad, en niet deze - in hun ogen - oneerlijke (ver)deling.
Vrijwel onmiddellijk daarna brak er een [[burgeroorlog]] uit tussen Joden en Arabieren.
 
== Burgeroorlog november 1947 - mei 1948 ==
De kritische Israëlische historicus Morris onderscheidt in zijn boek ''1948'' twee perioden tot 15 mei 1948:
#november 1947 - maart 1948. Een [[guerrilla]]oorlog breekt uit, waarin Palestijnse milities de overhand hebben. Zij worden daarbij gesteund door 6000 tot 8000 vrijwillige strijders van buiten Palestina, vooral uit Egypte, Syrië en Irak die het [[Arab Liberation Army]] onder leiding van [[Fawzi al-Qawuqji]] komen versterken. De Joodse [[Hagana (organisatie)|Haganah]]-militie stelt zich defensief op vanwege hun gebrekkige organisatie en later om de vertrekkende Britse militairen niet te provoceren.
#april - mei 1948. De Joodse paramilitaire Hagana gaat volgens [[Plan Dalet]] in het offensief om strategische posities te verwerven. Onder meer worden de corridor [[Tel Aviv]]-Jeruzalem en de steden [[Haifa]], [[Jaffa (stad)|Jaffa]] en Tiberias veroverd. Vooral na half mei 1948 komen meer dan 4000 buitenlandse Joodse en niet-Joodse vrijwilligers het Israëlische kamp versterken: onder meer piloten, zeelui en specialisten in communicatie en [[tank (voertuig)|tanks]].
 
Een groot deel van de Arabische bevolking vlucht voor het geweld of wordt verdreven. Tussen 4 april en 10 mei 1948 voert het Joodse leger het Plan Dalet uit dat de gebieden die in het Delingsplan aan de Joden zouden zijn toegekend moet verdedigen, en tegelijkertijd ook buiten dit gebied plaatsen met Joodse bevolkingsconcentraties moet innemen. Dit plan stelt het in de inleiding onder meer als volgt:
 
{{Citaat|Het doel van het plan is om de controle te verkrijgen over de gebieden van de Joodse staat en zijn grenzen te verdedigen. Tevens is het streven controle te verkrijgen over Joodse nederzettingen en bevolkingsconcentraties buiten dit gebied (dat aan de Joodse staat zou zijn toegekend) tegen reguliere, semi-reguliere en kleine troepenmachten van bases buiten of binnen de staat, de hiaten op te vullen van de voorafgaande drie plannen en ze daarmee beter aan te passen aan de situatie die verwacht verworven te zijn aan het einde van het Britse bewind in het gebied.<ref>[http://pbble.com/doc/Khalidi-Plan-Dalet.pdf] Introductie blz. 22</ref>}}
 
Sommige bronnen voeren aan dat Plan-Dalet met name het verdrijven van zo veel mogelijk inheemse Arabieren tot doel had.<ref>Walid Khalidi, 1988, 'Plan Dalet: Master Plan for the Conquest of Palestine', J. Palestine Studies 18(1), p. 4-33, earlier published in 1961</ref><ref>De Israëlische historicus Simha Flapan schrijft dat het zionistische leger onder leiding van Ben-Goerion de exodus gepland en uitgevoerd. Simha Flapan , 1987, ''The Palestinian Exodus of 1948'', J. Palestine Studies 16 (4), p. 3-26.</ref><ref>De Israëlische historicus Ilan Pappé noemt de exodus een bewuste "etnische zuivering". I. Pappé, 2006, ''The ethnic cleansing of Palestine''</ref> De Israëlische historicus Benny Morris stelt dat er sprake was van "etnische zuivering" en hij beschrijft deze als "noodzakelijk" voor de vestiging van een Joodse staat:
 
{{Citaat|Er zijn omstandigheden in de geschiedenis die etnische zuivering rechtvaardigen. Ik weet dat deze term in de 21e eeuw volkomen negatief gebruikt wordt, maar als de keuze is tussen etnische zuivering en [[genocide]] - de vernietiging van je volk - geef ik de voorkeur aan etnische zuivering. Dat was de situatie. Dat is wat het zionisme voor zich zag. Een Joodse staat zou er niet gekomen zijn zonder het verdrijven van 700.000 Palestijnen. Daarom was het noodzakelijk hen te verdrijven. Het was nodig het binnenland te zuiveren en de grensgebieden te zuiveren en de belangrijkste wegen te zuiveren. Het was nodig de dorpen te zuiveren van waaruit onze konvooien en onze nederzettingen beschoten werden.<ref>[http://www.logosjournal.com/morris.htm Morris in vraaggesprek met Israëlisch dagblad ''Haaretz''], 8 januari 2004</ref>}} Andere bronnen halen oproepen van Arabische leiders aan (die de Arabische bevolking opriepen tijdelijk te vluchten in afwachting van de verwachte Arabische overwinning) als verklaring voor het massaal vluchten van de Arabische bevolking.{{Bron?||2016|06|12}}
 
Op 9 april 1948 wordt in het dorp [[Deir Yassin]] door de Joodse milities [[Irgoen]], [[Lehi (organisatie)|Lehi]] en [[Hagana (organisatie)|Hagana]] een bloedbad aangericht waarbij naar schatting 135 tot 145 Arabische burgers worden vermoord. De bezetting van Deir Yassin maakt deel uit van de campagne om de verbinding van Tel Aviv naar West-Jeruzalem open te houden. Hierop neemt het aantal Arabische vluchtelingen verder toe.
In zijn boek "The ethnic cleansing of Palestine"<ref>The ethnic cleansing of Palestine, Ilan Pappé, Oneworld, Oxford, 2006</ref> beschrijft Ilan Pappé gedetailleerd hoe de verovering van meer dan het aan de Joodse Gemeenschap toebedeelde gedeelte van Palestina (de 78%) werd bedacht, voorbereid en uitgevoerd. Tevens de daarbij uitgevoerde etnische zuivering van honderdduizenden Palestijns-Arabische bewoners en hun verdrijving naar buiten dit gebied.
In tegenstelling tot Morris gebruikte hij niet alleen Israëlische bronnen maar ook Palestijns/Arabische.<ref>ibidem, voorwoord</ref>
 
Op 12 mei 1948 worden ongeveer honderd Joodse bewoners van het [[Kfar Etzion]]-blok van [[kibboets]]en/[[nederzetting]]en ten zuiden van Jeruzalem vermoord door Arabische milities.
 
Het Britse gezag werkte niet mee aan de voorbereiding van de deling van Israël: Het VN ''Implementation Comité'' mocht per 1 mei 1948 Palestina in, twee weken voor het eind van het Britse Mandaat.


== Israëlische onafhankelijkheidsverklaring 14 mei 1948 ==
== Israëlische onafhankelijkheidsverklaring 14 mei 1948 ==
{{Zie ook|zie ook: [[Israëlische onafhankelijkheidsverklaring]]}}
{{Zie ook|zie ook: [[Israëlische onafhankelijkheidsverklaring]]}}
[[Bestand:Israel-flag01c.jpg|thumb|Vlag van Israël]]
[[Bestand:Flickr - Government Press Office (GPO) - David Ben Gurion reading the Declaration of Independence.jpg|thumb|[[David Ben-Gurion|David Ben-Goerion]] roept de staat Israël uit op 14 mei 1948 in [[Tel Aviv-Jaffa|Tel Aviv]]. Op de achtergrond het portret van [[Theodor Herzl]].]]
[[Bestand:Flickr - Government Press Office (GPO) - David Ben Gurion reading the Declaration of Independence.jpg|thumb|[[David Ben-Gurion|David Ben-Goerion]] roept de staat Israël uit op 14 mei 1948 in [[Tel Aviv-Jaffa|Tel Aviv]]. Op de achtergrond het portret van [[Theodor Herzl]].]]
Op 15 mei 1948 loopt het Britse mandaat voor Palestina af. In anticipatie hierop roept het [[Jewish Agency for Israel|Jewish Agency]] een dag eerder de staat Israël uit.<ref>Bregman, Ahron: "Israel's Wars: A History Since 1947", Routledge, 2002, blz. 22</ref> De Amerikaanse president [[Harry S. Truman|Truman]] erkent Israël binnen een half uur [[de facto]]; formele erkenning zal tot 1949 op zich laten wachten. De [[Sovjet-Unie]] en vrijwel al haar [[Satellietstaat|satellietstaten]] alsook [[Zuid-Afrika]] en [[Ierland (land)|Ierland]] erkennen Israël vrijwel onmiddellijk volledig. De Sovjet-Unie draagt er zorg voor, dat Israël grootscheeps de wapens in [[Tsjecho-Slowakije]] kan kopen, die de komende strijd tussen Joden en Arabieren in het voormalige Mandaatgebied Palestina mede zullen beslissen.
Op 15 mei 1948 liep het Britse mandaat voor Palestina af. In anticipatie hierop riep het [[Jewish Agency for Israel|Jewish Agency]] een dag eerder de staat Israël uit.<ref>Bregman, Ahron: "Israel's Wars: A History Since 1947", Routledge, 2002, blz. 22</ref> De Amerikaanse president [[Harry S. Truman|Truman]] erkende Israël binnen een half uur; de formele erkenning zou tot 1949 op zich laten wachten. De [[Sovjet-Unie]] en vrijwel al haar [[Satellietstaat|satellietstaten]] alsook [[Zuid-Afrika]] en [[Ierland (land)|Ierland]] erkenden Israël vrijwel meteen. [[Tsjecho-Slowakije]] had in april 1948 grootscheeps wapens aan de zionistische troepen geleverd die de komende strijd tussen Joden en Arabieren in het voormalige Mandaatgebied Palestina mede zouden beslissen.


== Pan-Arabische invasie 15 mei 1948 en daaropvolgende oorlog ==
== Pan-Arabische invasie 15 mei 1948 en daaropvolgende oorlog ==
Direct na beëindiging van het Britse mandaat vallen 23.500 soldaten uit vijf Arabische landen ([[Egypte (land)|Egypte]] met onder meer [[Gamal Abdel Nasser]] als officier, [[Jordanië]], [[Irak]], [[Syrië]] en [[Libanon (hoofdbetekenis)|Libanon]] met vrijwilligers uit Soedan) de nieuwe staat aan.<ref>Bregman, Ahron: "Israel's Wars: A History Since 1947", Routledge, 2002, p.24. Zie ook het boek ''1948'' van [[Benny Morris]]</ref>
Direct na beëindiging van het Britse mandaat vielen 23.500 soldaten uit vijf Arabische landen ([[Egypte (land)|Egypte]] met onder meer [[Gamal Abdel Nasser]] als officier, [[Jordanië]], [[Irak]], [[Syrië]] en [[Libanon (hoofdbetekenis)|Libanon]] met vrijwilligers uit Soedan) de nieuwe staat aan.<ref>Bregman, Ahron: "Israel's Wars: A History Since 1947", Routledge, 2002, p.24. Zie ook het boek ''1948'' van [[Benny Morris]]</ref>


De [[Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948]] (ook wel Israëlische Onafhankelijkheidsoorlog genoemd) is een feit. Israël zet hierop een vergelijkbare troepenmacht in, maar heeft een gebrek aan zware wapens, krijgt echter een grote wapenzending van Tsjechoslowakije. Israël heeft nog geen officieel leger − de Israël Defence Forces worden pas na deze oorlog opgericht − maar de [[Hagana (organisatie)|Hagana]] en de [[Palmach]] licht bewapende milities zonder tanks en vliegtuigen. De tanks die Israël weet te gebruiken zijn buitgemaakt op de Arabieren. De Arabische landen zijn goed bewapend met zwaar materieel afkomstig uit Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.<ref name="ReferenceA">Concord Publications Tank Battles of the Mid. East wars part 1</ref>
De [[Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948]] (door Israël ook wel Onafhankelijkheidsoorlog genoemd) werd een feit. Israël had weliswaar nog geen officieel leger − het [[Israëlisch Defensieleger]] (IDF) werd pas na deze oorlog opgericht − maar beschikte over bewapende milities, zoals de [[Hagana (organisatie)|Hagana]], [[Lechi]], [[Etsel|Etzel]] en de [[Palmach]]. Tussen 1947 en 1949 waren wapens uit Europa gesmokkeld ([[Operation Balak]]) en in 1948 kreeg Israël grote wapenleveranties uit [[Tsjechoslowakije]]. De tanks die Israël weet te gebruiken zijn buitgemaakt op de Arabieren. De Arabische landen zijn goed bewapend met zwaar materieel afkomstig uit Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.<ref name="ReferenceA">Concord Publications Tank Battles of the Mid. East wars part 1</ref>{{Bron?|juiste weergave?|2020|01|10}}


De oorlogsdoelen van Israël waren: 1. overleven 2. zo ruim mogelijke veilige grenzen 3. zo min mogelijk Arabieren binnen de grenzen, om politieke en militaire redenen (democratie met Joods overwicht, geen [[vijfde colonne]] binnen de grenzen). In de praktijk bleek het van lokale Israëlische commandanten af te hangen, of Palestijnse Arabieren mochten blijven (Morris, ''1948''). Sommige Arabieren streden aan de zijde van de Israëli's: de [[Druzen]]. De oorlogsdoelen van de Arabische legers, die niet onderling samenwerken, zijn 1. vernietiging van de staat Israël 2. verdrijving van de Israëli's en redding van de Palestijnen (Morris, ''1948''). Hun verlies komt voor een groot deel doordat de Arabische landen elkaar niet vertrouwden.<ref name="ReferenceA" />
De oorlogsdoelen van Israël waren: 1. overleven 2. zo ruim mogelijke veilige grenzen 3. zo min mogelijk Arabieren binnen de grenzen, om politieke en militaire redenen (democratie met Joods overwicht, geen [[vijfde colonne]] binnen de grenzen). In de praktijk bleek het van lokale Israëlische commandanten af te hangen, of Palestijnse Arabieren mochten blijven (Morris, ''1948''). Sommige Arabieren streden aan de zijde van de Israëli's: de [[Druzen]]. De oorlogsdoelen van de Arabische legers, die niet onderling samenwerken, zijn 1. vernietiging van de staat Israël 2. verdrijving van de Israëli's en redding van de Palestijnen (Morris, ''1948''). Hun verlies komt voor een groot deel doordat de Arabische landen elkaar niet vertrouwden.<ref name="ReferenceA" />{{Bron?|juist geciteerd? citaten gevraagd|2020|01|10}}


De oorlog bestaat uit verschillende periodes van strijd, onderbroken door staakt-het-vuren bevolen door de VN:
De oorlog bestaat uit verschillende periodes van strijd, onderbroken door staakt-het-vuren bevolen door de VN:
Regel 94: Regel 27:
# 8 juli - 18 juli 1948: de ''Tien Dagen'': Egypte schendt het bestand op 8 juli en valt aan, een dag voor het einde. Israël verovert onder meer [[Nazareth (Israël)|Nazareth]], [[Lydda]] en [[Ramla]], maar slaagt er niet in de Syriërs uit het noorden te verdrijven.
# 8 juli - 18 juli 1948: de ''Tien Dagen'': Egypte schendt het bestand op 8 juli en valt aan, een dag voor het einde. Israël verovert onder meer [[Nazareth (Israël)|Nazareth]], [[Lydda]] en [[Ramla]], maar slaagt er niet in de Syriërs uit het noorden te verdrijven.
# 18 juli - 15 oktober 1948: Tweede wapenstilstand, waarin Israël toch gebieden ten zuiden van Haifa en Tel Aviv weet te bezetten. De VN-bemiddelaar [[Folke Bernadotte]] wordt vermoord door de joodse terreurgroep [[Lechi]], onder leiding van de latere premier [[Yitzhak Shamir|Shamir]]. Israël verbiedt Palestijnse vluchtelingen terug te keren.
# 18 juli - 15 oktober 1948: Tweede wapenstilstand, waarin Israël toch gebieden ten zuiden van Haifa en Tel Aviv weet te bezetten. De VN-bemiddelaar [[Folke Bernadotte]] wordt vermoord door de joodse terreurgroep [[Lechi]], onder leiding van de latere premier [[Yitzhak Shamir|Shamir]]. Israël verbiedt Palestijnse vluchtelingen terug te keren.
# 15 oktober - 4 november 1948: Israël verovert [[Beersheba]] en daarmee de [[Negev]]-woestijn op het Egyptische leger, dat terug wordt gedreven in de [[Gaza]]-strook. In het noorden wordt de rest van Galilea veroverd op de Syriërs en de [[Arab Liberation Army]]. Vele burgers kwamen om tijdens de strijd. (zie Morris, ''1948'').
# 15 oktober - 4 november 1948: Israël verovert [[Beersheba]] en daarmee de [[Negev]]-woestijn op het Egyptische leger, dat terug wordt gedreven in de [[Gazastrook]]. In het noorden wordt de rest van Galilea veroverd op de Syriërs en de [[Arab Liberation Army]]. Vele burgers kwamen om tijdens de strijd. (zie Morris, ''1948'').
#november - december 1948: in een laatste ronde gevechten rondt Israël het grondgebied af. Zij bezet een strook van Zuid-Libanon en heeft tijdelijk Egyptisch gebied bezet, totdat Groot-Brittannië en de VS protesteren. Israël zendt twee expedities naar de [[Golf van Aqaba]] die geen weerstand ontmoeten. Zo bemachtigt Israël een uitgang naar de [[Rode Zee (hoofdbetekenis)|Rode Zee]].
#november - december 1948: in een laatste ronde gevechten rondt Israël het grondgebied af. Zij bezet een strook van Zuid-Libanon en heeft tijdelijk Egyptisch gebied bezet, totdat Groot-Brittannië en de VS protesteren. Israël zendt twee expedities naar de [[Golf van Aqaba]] die geen weerstand ontmoeten. Zo bemachtigt Israël een uitgang naar de [[Rode Zee (hoofdbetekenis)|Rode Zee]].


Regel 105: Regel 38:
{{Zie ook|Zie verder het artikel [[Palestijnse vluchtelingenprobleem]]}}
{{Zie ook|Zie verder het artikel [[Palestijnse vluchtelingenprobleem]]}}


Uit veel landen in het Midden-Oosten migreren, dan wel [[Joodse vluchtelingen uit de Arabische wereld|vluchten vijf- tot zeshonderdduizend Joden naar Israël]], enerzijds door de dreigende toespraken van onder andere Egyptische en Iraakse leiders en pogroms,<ref>George Gruen: ''The Other Refugees: Jews Of The Arab World'' 1 juni 1988 [http://www.jcpa.org/jl/jl102.htm]</ref><ref>''Why Jews Fled the Arab Countries, Middle East Quarterly September 1995'' [http://www.csun.edu/~vcoao00r/376JewsArabLands.htm]</ref><ref>[http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/History/jewref.html Jewish Refugees from Arab Countries<!-- Automatisch gegenereerde titel: verbeter de omschrijving als dat mogelijk is -->]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20080105160150/http://www.palestinefacts.org/pf_independence_refugees_jews_why.php Jewish Refugees<!-- Automatisch gegenereerde titel: verbeter de omschrijving als dat mogelijk is -->]</ref> anderzijds vanwege verdrijving en etnische zuiveringen op Joden in deze landen.<ref>Weinstock, Nathan: "Le sionisme contre Israël", Parijs, 1969</ref><ref>Marmorstein, Emile: "Hakham Sasson in 1949" in Middle Eastern Studies, mei 1988, p. 367</ref><ref>[http://www.palestineremembered.com/Articles/General/Story2126.html Isn't it a fair 'population exchange' between Palestinian refugees and Jewish refugees from many Arab countries?<!-- Automatisch gegenereerde titel: verbeter de omschrijving als dat mogelijk is -->]</ref>
Uit veel landen in het Midden-Oosten migreren, dan wel [[Joodse vluchtelingen uit de Arabische wereld|vluchten vijf- tot zeshonderdduizend Joden naar Israël]], enerzijds door de dreigende toespraken van onder andere Egyptische en Iraakse leiders en pogroms,<ref>George Gruen: ''The Other Refugees: Jews Of The Arab World'' 1 juni 1988 [http://www.jcpa.org/jl/jl102.htm]</ref><ref>''Why Jews Fled the Arab Countries, Middle East Quarterly September 1995'' [http://www.csun.edu/~vcoao00r/376JewsArabLands.htm]</ref><ref>[http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/History/jewref.html Jewish Refugees from Arab Countries<!-- Automatisch gegenereerde titel: verbeter de omschrijving als dat mogelijk is -->]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20080105160150/http://www.palestinefacts.org/pf_independence_refugees_jews_why.php Jewish Refugees<!-- Automatisch gegenereerde titel: verbeter de omschrijving als dat mogelijk is -->]</ref> anderzijds vanwege verdrijving en etnische zuiveringen op Joden in deze landen.<ref>Weinstock, Nathan: "Le sionisme contre Israël", Parijs, 1969</ref><ref>Marmorstein, Emile: "Hakham Sasson in 1949" in Middle Eastern Studies, mei 1988, p. 367</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20080509090220/http://www.palestineremembered.com/Articles/General/Story2126.html Isn't it a fair 'population exchange' between Palestinian refugees and Jewish refugees from many Arab countries?<!-- Automatisch gegenereerde titel: verbeter de omschrijving als dat mogelijk is -->]</ref>


Op 11 december 1948 werd inmiddels door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties [[Resolutie 194 Algemene Vergadering Verenigde Naties|resolutie 194]] aangenomen waarin bepaald wordt dat de Palestijnse vluchtelingen die ''in vrede met hun buren willen leven'' het recht hebben om terug te keren naar hun huizen. De Arabische landen wijzen de resolutie af; Israël stemt in met de resolutie, maar voert hem niet uit daar er feitelijk nog immer sprake is van een staat van oorlog tussen Israël en haar buurlanden en er dus van vrede geen sprake was. De terugkeer van driekwart miljoen verdreven Palestijnen wordt door Israël sindsdien verhinderd. Israël vreest een [[paard van Troje]] en vindt het niet handig om de vijand binnen zijn grenzen te hebben.
Op 11 december 1948 werd inmiddels door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties [[Resolutie 194 Algemene Vergadering Verenigde Naties|resolutie 194]] aangenomen waarin bepaald wordt dat de Palestijnse vluchtelingen die ''in vrede met hun buren willen leven'' het recht hebben om terug te keren naar hun huizen. De Arabische landen wijzen de resolutie af; Israël stemt in met de resolutie, maar voert hem niet uit daar er feitelijk nog immer sprake is van een staat van oorlog tussen Israël en haar buurlanden en er dus van vrede geen sprake was. De terugkeer van driekwart miljoen verdreven Palestijnen wordt door Israël sindsdien verhinderd. Israël vreest een [[paard van Troje]] en vindt het niet handig om de vijand binnen zijn grenzen te hebben.
Regel 115: Regel 48:
In 1950 nam het Israëlische parlement, de [[Knesset]], de [[Wet op de Terugkeer]] aan dat alle Joden, van waar ook ter wereld, het recht verschaft zich in Israël te vestigen.<ref>[http://www.onsverleden.net/middenoosten/wetterugkeer.htm Wet op de Terugkeer]</ref> Dit maakte grootschalige immigratie van Joden uit Azië en Afrika mogelijk.
In 1950 nam het Israëlische parlement, de [[Knesset]], de [[Wet op de Terugkeer]] aan dat alle Joden, van waar ook ter wereld, het recht verschaft zich in Israël te vestigen.<ref>[http://www.onsverleden.net/middenoosten/wetterugkeer.htm Wet op de Terugkeer]</ref> Dit maakte grootschalige immigratie van Joden uit Azië en Afrika mogelijk.


In hetzelfde jaar [[1950]] nam de Knesset de eerste van een reeks wetten aan die gaan over eigendom van afwezige eigenaren (WEAE). Internationaal bekend onder hun engelse naam: Absentee's Property Law. Tijdens de Arabisch-Israelische oorlog waren veel oorspronkelijke - Palestijnse - bewoners van het land verdreven en gevlucht; 531 van hun dorpen waren verwoest en 11 van hun wijken in steden waren ontvolkt.<ref>The ethnic cleansing of Palestine, Ilan Pappé, Oneworld, Oxford, Engeland, 2006, Preface/Voorwoord</ref>
In hetzelfde jaar [[1950]] nam de Knesset de eerste van een reeks wetten aan die gaan over eigendom van afwezige eigenaren (WEAE). Internationaal bekend onder hun engelse naam: Absentee's Property Law. Tijdens de Arabisch-Israëlische oorlog waren veel oorspronkelijke - Palestijnse - bewoners van het land verdreven en gevlucht; 531 van hun dorpen waren verwoest en 11 van hun wijken in steden waren ontvolkt.<ref>The ethnic cleansing of Palestine, Ilan Pappé, Oneworld, Oxford, Engeland, 2006, Preface/Voorwoord</ref>
In deze wetten eigende de Staat Israel zich juridisch hun eigendom toe. De eerste wet van 1950 is WEAE 5710, gevolgd in 1953 door de "Landverwervingswet 5713", de WEAE 5718 in 1958, de WEAE 5725 (van 1965), WEAE 5727 (1967) en WEAE 5733 (1973).
In deze wetten eigende de Staat Israël zich juridisch hun eigendom toe. De eerste wet van 1950 is WEAE 5710, gevolgd in 1953 door de "Landverwervingswet 5713", de WEAE 5718 in 1958, de WEAE 5725 (van 1965), WEAE 5727 (1967) en WEAE 5733 (1973).
Deze eigendommen kwamen ten goede aan de vele joodse immigranten en aan instellingen als bv. het [[Joods Nationaal Fonds]].
Deze eigendommen kwamen ten goede aan de vele joodse immigranten en aan instellingen als bv. het [[Joods Nationaal Fonds]].


In [[1952]] werd de [[Wet op het staatsburgerschap]] aangenomen. Een Israeli - Jood of Palestijn - heeft niet de Israelische nationaliteit (die bestaat niet),maar is Israelisch staatsburger. Door deze wet werden alle Palestijnse inwoners van de staat Israel, die niet gevlucht of verdreven waren, Israelisch staatsburger (Wat niet wegnam dat zij tot in 1966 onder militair bestuur zouden leven).
In [[1952]] werd de [[Wet op het staatsburgerschap]] aangenomen. Een Israëli - Jood of Palestijn - heeft niet de Israëlische nationaliteit (die bestaat niet),maar is Israëlisch staatsburger. Door deze wet werden alle Palestijnse inwoners van de staat Israël, die niet gevlucht of verdreven waren, Israëlisch staatsburger (Wat niet wegnam dat zij tot in 1966 onder militair bestuur zouden leven).


== Suez-crisis 1956 ==
== Suez-crisis 1956 ==
Regel 131: Regel 64:


=== Oorlog ===
=== Oorlog ===
In Israël bestaat de vrees voor een nieuwe Arabische invasie. Om deze voor te zijn gaat Israël op 5 juni 1967 over tot wat het beschouwt als een preventieve aanval ("pre-emptive strike") op Egypte en Syrië. Wat meespeelt bij deze beslissing is dat Israël zeer klein is en weinig ruimte heeft om terug te trekken alsmede de vrees dat een succesvolle Arabische invasie het einde van het land en de Joodse inwoners zou kunnen betekenen.<ref>[http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/june/5/newsid_2654000/2654251.stm BBC ''On this day; 1967: Israel launches attack on Egypt''] Op 27 mei verklaarde president Nasser: ''"Our basic objective will be the destruction of Israel"''. Ook andere Arabische leiders doen soortgelijke uitspraken die in Israël zo opgevat worden dat een eventuele Arabische overwinning het einde van het land zou betekenen</ref><ref>Voor uitspraken van Arabische leiders zie onder andere ''Six Days of War'' - Michael Oren p. 163-164</ref><ref>Voor Israelische gedachten hierover zie onder andere ''The Rabin Memoirs'' - Yitzhak Rabin, 1996 p. 68</ref>. De [[Zesdaagse Oorlog]] is een feit. Onder leiding van opperbevelhebber [[Yitzchak Rabin]] verovert het Israëlische leger in zes dagen de [[Sinaï (schiereiland)|Sinaï]], de Gazastrook en de [[Hoogten van Golan]].
In Israël bestaat de vrees voor een nieuwe Arabische invasie. Om deze voor te zijn gaat Israël op 5 juni 1967 over tot wat het beschouwt als een preventieve aanval ("pre-emptive strike") op Egypte en Syrië. Wat meespeelt bij deze beslissing is dat Israël zeer klein is en weinig ruimte heeft om terug te trekken alsmede de vrees dat een succesvolle Arabische invasie het einde van het land en de Joodse inwoners zou kunnen betekenen.<ref>[http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/june/5/newsid_2654000/2654251.stm BBC ''On this day; 1967: Israel launches attack on Egypt''] Op 27 mei verklaarde president Nasser: ''"Our basic objective will be the destruction of Israel"''. Ook andere Arabische leiders doen soortgelijke uitspraken die in Israël zo opgevat worden dat een eventuele Arabische overwinning het einde van het land zou betekenen</ref><ref>Voor uitspraken van Arabische leiders zie onder andere ''Six Days of War'' - Michael Oren p. 163-164</ref><ref>Voor Israelische gedachten hierover zie onder andere ''The Rabin Memoirs'' - Yitzhak Rabin, 1996 p. 68</ref> De [[Zesdaagse Oorlog]] is een feit. Onder leiding van opperbevelhebber [[Yitzchak Rabin]] verovert het Israëlische leger in zes dagen de [[Sinaï (schiereiland)|Sinaï]], de Gazastrook en de [[Hoogten van Golan]].


In een verrassingsaanval vroeg in de ochtend van 5 juni 1967 vernietigen Israëlische gevechtsvliegtuigen vrijwel de gehele Egyptische luchtmacht op de grond. Ook de luchtmacht van Syrië en Jordanië wordt grotendeels uitgeschakeld. Duizenden tanks worden buitgemaakt en hun bemanningen gevangengenomen. Israël doet een beroep op Jordanië om zich niet in de strijd te mengen, maar Jordanië heeft op 30 mei een defensieverdrag met Egypte gesloten en gaat aan de zijde van Egypte en Syrië aan de oorlog deelnemen. Israël neemt vervolgens de [[Westelijke Jordaanoever]] en [[Oost-Jeruzalem]] in. Na een felle strijd wordt de [[Oude Stad van Jeruzalem]] door Israël veroverd en ingelijfd. Aan het slot van de oorlog worden de strategisch belangrijke Golanhoogten onder grote verliezen maar gesteund door de inlichtingen van de Israëlische spion [[Eli Cohen]] ingenomen.
In een verrassingsaanval vroeg in de ochtend van 5 juni 1967 vernietigen Israëlische gevechtsvliegtuigen vrijwel de gehele Egyptische luchtmacht op de grond. Ook de luchtmacht van Syrië en Jordanië wordt grotendeels uitgeschakeld. Duizenden tanks worden buitgemaakt en hun bemanningen gevangengenomen. Israël doet een beroep op Jordanië om zich niet in de strijd te mengen, maar Jordanië heeft op 30 mei een defensieverdrag met Egypte gesloten en gaat aan de zijde van Egypte en Syrië aan de oorlog deelnemen. Israël neemt vervolgens de [[Westelijke Jordaanoever]] en [[Oost-Jeruzalem]] in. Na een felle strijd wordt de [[Oude Stad van Jeruzalem]] door Israël veroverd en ingelijfd. Aan het slot van de oorlog worden de strategisch belangrijke Golanhoogten onder grote verliezen maar gesteund door de inlichtingen van de Israëlische spion [[Eli Cohen]] ingenomen.
Regel 161: Regel 94:
Een jaar later trekt Israël [[Libanon (hoofdbetekenis)|Libanon]] binnen als reactie op terreuraanvallen van de [[Palestijnse Bevrijdingsorganisatie|PLO]] en verjaagt het de PLO uit [[Beiroet (hoofdbetekenis)|Beiroet]]. Twee dagen na de moord op de pas gekozen Libanese president [[Bashir Gemayel]], trekken leden van Gemayels partij, de [[Falangisme (Libanon)|Falangisten]] met Israëlisch goedkeuren de Palestijnse vluchtelingenkampen [[Sabra en Shatila]] binnen om naar militanten te zoeken. Ze richten daar echter een massamoord aan. Binnen- en buitenlandse verontwaardiging leidt tot een juridische onderzoekscommissie, die minister van Defensie [[Ariel Sharon]] dwingt tot aftreden. In [[1983]] trekt Israël zich terug uit Beiroet maar blijft aanwezig in het zuiden van Libanon samen met hun Libanese bondgenoten (SLA).<ref name="ReferenceB">Concord Publications Tank Battles of the Mid. East wars part 2</ref>
Een jaar later trekt Israël [[Libanon (hoofdbetekenis)|Libanon]] binnen als reactie op terreuraanvallen van de [[Palestijnse Bevrijdingsorganisatie|PLO]] en verjaagt het de PLO uit [[Beiroet (hoofdbetekenis)|Beiroet]]. Twee dagen na de moord op de pas gekozen Libanese president [[Bashir Gemayel]], trekken leden van Gemayels partij, de [[Falangisme (Libanon)|Falangisten]] met Israëlisch goedkeuren de Palestijnse vluchtelingenkampen [[Sabra en Shatila]] binnen om naar militanten te zoeken. Ze richten daar echter een massamoord aan. Binnen- en buitenlandse verontwaardiging leidt tot een juridische onderzoekscommissie, die minister van Defensie [[Ariel Sharon]] dwingt tot aftreden. In [[1983]] trekt Israël zich terug uit Beiroet maar blijft aanwezig in het zuiden van Libanon samen met hun Libanese bondgenoten (SLA).<ref name="ReferenceB">Concord Publications Tank Battles of the Mid. East wars part 2</ref>


De wereldwijde Joodse immigratie naar Israël krijgt in 1984-85 een extra impuls wanneer onder de noemer ''Operatie Mozes'' veel [[Falasha]]'s naar Israël komen. In 1987 breekt in de Gazastrook de [[intifada]] uit, een opstand van de Palestijnen tegen het Israëlisch gezag. De PLO en [[Hamas]] winnen veel steun in de bezette gebieden en ondanks pogingen van het Israëlisch leger lukt het niet de opstand geheel neer te slaan. Bij de [[Golfoorlog (1990-1991)|Golfoorlog]] van 1991 wordt Israël het doelwit van aanvallen met [[SS-1 Scud]] ballastische raketten van het [[Irak]] van [[Saddam Hoessein]] die de Joodse staat in de oorlog tracht te betrekken om zodoende de Arabische wereld voor zich te winnen. Israël ziet onder Amerikaanse druk af van vergelding van de raketaanvallen, en [[MIM-104 PATRIOT]] luchtdoelraket-systemen uit onder meer de VS en Nederland wordt opgesteld om Israëlische steden te beschermen tegen het Iraakse vuur.
De wereldwijde Joodse immigratie naar Israël krijgt in 1984-85 een extra impuls wanneer onder de noemer ''Operatie Mozes'' veel [[Falasha]]'s naar Israël komen. In 1987 breekt in de Gazastrook de [[intifada]] uit, een opstand van de Palestijnen tegen het Israëlisch gezag. De PLO en [[Hamas]] winnen veel steun in de bezette gebieden en ondanks pogingen van het Israëlisch leger lukt het niet de opstand geheel neer te slaan. Bij de [[Golfoorlog (1990-1991)|Golfoorlog]] van 1991 wordt Israël het doelwit van aanvallen met [[Scud|SS-1 Scud]] ballastische raketten van het [[Irak]] van [[Saddam Hoessein]] die de Joodse staat in de oorlog tracht te betrekken om zodoende de Arabische wereld voor zich te winnen. Israël ziet onder Amerikaanse druk af van vergelding van de raketaanvallen, en [[MIM-104 Patriot]] luchtdoelraket-systemen uit onder meer de VS en Nederland wordt opgesteld om Israëlische steden te beschermen tegen het Iraakse vuur.


== Oslo-akkoorden 1993-1995 en vredesproces ==
== Oslo-akkoorden 1993-1995 en vredesproces ==
Regel 172: Regel 105:
Vanaf 1996 verliep het vredesproces moeizaam. [[Benjamin Netanyahu]] werd de nieuwe minister-president en het aantal aanslagen door [[Hamas]] nam toe. In Zuid-[[Libanon (hoofdbetekenis)|Libanon]] voerde de [[Hezbollah]] aanvallen uit op de Israëlische bezettingsmacht. In 1998 sloten Benjamin Netanyahu en Yasser Arafat het [[Wye River Memorandum]], een akkoord dat onder meer behelsde dat de PLO haar [[Handvest van de PLO|Handvest]] zou wijzigen, dat nog steeds de vernietiging van de Joodse staat voorstond.<ref>[http://www.state.gov/www/regions/nea/981023_interim_agmt.html 10/23/98: Wye River Memorandum: Interim Agreement<!-- Automatisch gegenereerde titel: verbeter de omschrijving als dat mogelijk is -->]</ref> Verder werden er ook afspraken gemaakt over samenwerking tussen Israël en de Palestijnse Autoriteit op het gebied van terrorismebestrijding. Israël moest volgens dit akkoord 13% van het door haar bezette gebied overdragen aan de Palestijnen.
Vanaf 1996 verliep het vredesproces moeizaam. [[Benjamin Netanyahu]] werd de nieuwe minister-president en het aantal aanslagen door [[Hamas]] nam toe. In Zuid-[[Libanon (hoofdbetekenis)|Libanon]] voerde de [[Hezbollah]] aanvallen uit op de Israëlische bezettingsmacht. In 1998 sloten Benjamin Netanyahu en Yasser Arafat het [[Wye River Memorandum]], een akkoord dat onder meer behelsde dat de PLO haar [[Handvest van de PLO|Handvest]] zou wijzigen, dat nog steeds de vernietiging van de Joodse staat voorstond.<ref>[http://www.state.gov/www/regions/nea/981023_interim_agmt.html 10/23/98: Wye River Memorandum: Interim Agreement<!-- Automatisch gegenereerde titel: verbeter de omschrijving als dat mogelijk is -->]</ref> Verder werden er ook afspraken gemaakt over samenwerking tussen Israël en de Palestijnse Autoriteit op het gebied van terrorismebestrijding. Israël moest volgens dit akkoord 13% van het door haar bezette gebied overdragen aan de Palestijnen.


== Tweede intifata (2000-2005) ==
== Tweede intifada (2000-2005) ==
In 2000 trok het Israëlische leger zich terug uit Zuid-[[Libanon (hoofdbetekenis)|Libanon]]. Volgens critici liet Israël hiermee hun Libanese bondgenoten (SLA) in de steek, die hierna werden overrompeld door Hezbollah. Vele SLA-leden vluchten naar Israël of kregen asiel in Europa.<ref name="ReferenceB" /> Het vertrek werd door de VN bevestigd. Hiermee voldeed Israël aan de wens van de VN. De betwiste [[Shebaa-boerderijen]], die de Arabische wereld beschouwt als Libanees grondgebied,<ref>[https://web.archive.org/web/20080214091638/http://domino.un.org/unispal.NSF/2ee9468747556b2d85256cf60060d2a6/07cd1234c61b141585256a42004e8df2%21OpenDocument A/55/892-S/2001/342 of 10 April 2001<!-- Automatisch gegenereerde titel: verbeter de omschrijving als dat mogelijk is -->]</ref><ref>[http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/07/31/AR2006073100923.html Stop the Band-Aid Treatment<!-- Automatisch gegenereerde titel: verbeter de omschrijving als dat mogelijk is -->]</ref> maar die door de VN als Syrisch worden gezien, werden wel bezet gehouden. Tijdens de Camp David-topontmoeting van 2000 kwamen de Israëlische regering van [[Ehud Barak]] en de Palestijnen bijna tot overeenstemming: Israël bood de Palestijnse Autoriteit (PA), uitgesmeerd over een periode van 25 jaar<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Camp_David_2000_Summit</ref> 91% aan van het grondgebied dat de Palestijnen opeisen, waaronder delen van Oost-[[Jeruzalem (hoofdbetekenis)|Jeruzalem]]. Daarnaast werd Palestijnse vluchtelingen weliswaar financiële compensatie aangeboden, maar geen recht op terugkeer naar plaatsen binnen Israël. Op het laatste moment wees Yasser Arafat van de PA het akkoord af en mislukte de ontmoeting. De Amerikaanse president [[Bill Clinton]] legt de schuld van de mislukking geheel bij Arafat.<ref>[http://www.state.gov/www/regions/nea/000725_clinton_stmt.html 7/25/00: President Clinton: Statement on the Middle East Summit at Camp David<!-- Automatisch gegenereerde titel: verbeter de omschrijving als dat mogelijk is -->]</ref><ref>''My Life'', Bill Clinton</ref>
In 2000 trok het Israëlische leger zich terug uit Zuid-[[Libanon (hoofdbetekenis)|Libanon]]. Volgens critici liet Israël hiermee hun Libanese bondgenoten (SLA) in de steek, die hierna werden overrompeld door Hezbollah. Vele SLA-leden vluchten naar Israël of kregen asiel in Europa.<ref name="ReferenceB" /> Het vertrek werd door de VN bevestigd. Hiermee voldeed Israël aan de wens van de VN. De betwiste [[Shebaa-boerderijen]], die de Arabische wereld beschouwt als Libanees grondgebied,<ref>[https://web.archive.org/web/20080214091638/http://domino.un.org/unispal.NSF/2ee9468747556b2d85256cf60060d2a6/07cd1234c61b141585256a42004e8df2%21OpenDocument A/55/892-S/2001/342 of 10 April 2001<!-- Automatisch gegenereerde titel: verbeter de omschrijving als dat mogelijk is -->]</ref><ref>[http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/07/31/AR2006073100923.html Stop the Band-Aid Treatment<!-- Automatisch gegenereerde titel: verbeter de omschrijving als dat mogelijk is -->]</ref> maar die door de VN als Syrisch worden gezien, werden wel bezet gehouden. Tijdens de Camp David-topontmoeting van 2000 kwamen de Israëlische regering van [[Ehud Barak]] en de Palestijnen bijna tot overeenstemming: Israël bood de Palestijnse Autoriteit (PA), uitgesmeerd over een periode van 25 jaar<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Camp_David_2000_Summit</ref> 91% aan van het grondgebied dat de Palestijnen opeisen, waaronder delen van Oost-[[Jeruzalem (hoofdbetekenis)|Jeruzalem]]. Daarnaast werd Palestijnse vluchtelingen weliswaar financiële compensatie aangeboden, maar geen recht op terugkeer naar plaatsen binnen Israël. Op het laatste moment wees Yasser Arafat van de PA het akkoord af en mislukte de ontmoeting. De Amerikaanse president [[Bill Clinton]] legt de schuld van de mislukking geheel bij Arafat.<ref>[http://www.state.gov/www/regions/nea/000725_clinton_stmt.html 7/25/00: President Clinton: Statement on the Middle East Summit at Camp David<!-- Automatisch gegenereerde titel: verbeter de omschrijving als dat mogelijk is -->]</ref><ref>''My Life'', Bill Clinton</ref>


===== Andere lezing =====
===== Andere lezing =====
Mr. Dries van Agt schetst een heel ander beeld in zijn boek: Een schreeuw om recht, de tragedie van het Palestijnse volk.<ref>DeBezigeBij, 2009, blz.125vv.</ref> Hij laat Robert Malley aan het woord, een lid van het team van president Clinton. Zo deden de Palestijnen wel degelijk concessies met betrekking tot de illegale nederzettingen. Maar zij wilden gecompenseerd worden in grond (kwaliteit en kwantiteit). Omtrent de vluchtelingen/ etnisch gezuiverden viel met Israel niet te spreken over een symbolisch getal Palestijnen dat zou mogen terugkeren, noch over een erkenning van hun leed.
Mr. Dries van Agt schetst een heel ander beeld in zijn boek: Een schreeuw om recht, de tragedie van het Palestijnse volk.<ref>DeBezigeBij, 2009, blz.125vv.</ref> Hij laat Robert Malley aan het woord, een lid van het team van president Clinton. Zo deden de Palestijnen wel degelijk concessies met betrekking tot de illegale nederzettingen. Maar zij wilden gecompenseerd worden in grond (kwaliteit en kwantiteit). Omtrent de vluchtelingen/ etnisch gezuiverden viel met Israël niet te spreken over een symbolisch getal Palestijnen dat zou mogen terugkeren, noch over een erkenning van hun leed.
Over de genoemde 91% valt te zeggen dat daarbij de vruchtbare [[Jordaanvallei]] niet werd meegerekend, Israel wilde die voor onbepaalde tijd behouden als veiligheidszone (en heeft er talrijke landbouwnederzettingen gebouwd). Tot zover de "andere lezing".
Over de genoemde 91% valt te zeggen dat daarbij de vruchtbare [[Jordaanvallei]] niet werd meegerekend, Israël wilde die voor onbepaalde tijd behouden als veiligheidszone (en heeft er talrijke landbouwnederzettingen gebouwd). Tot zover de "andere lezing".


Oppositieleider [[Ariel Sharon]] bracht een bezoek aan de [[Tempelberg]] in Jeruzalem op [[28 september]] [[2000]] en een dag later braken onlusten uit die leidden tot de [[Intifada|Tweede Intifada]], de [[Al-Aqsa Martelarenbrigade|Al-Aqsa]] Intifada genoemd. In 2002 zegde de Amerikaanse president [[George W. Bush]] voor de eerste maal directe steun toe bij de vorming van een onafhankelijke Palestijnse staat "die in vrede naast een veilig Israël" moet bestaan. Onder Bush' leiding werd het zogenaamde ''Road Map for Peace'' uiteengezet, een plan dat tot definitieve vrede moet leiden.<ref>[http://www.state.gov/r/pa/prs/ps/2003/20062.htm A Performance-Based Roadmap to a Permanent Two-State Solution to the Israeli-Palestinian Conflict<!-- Automatisch gegenereerde titel: verbeter de omschrijving als dat mogelijk is -->]</ref> De eerste fase van dit plan, een beëindiging van het geweld in de regio, bleek echter onhaalbaar en het plan bloedde dood.
Oppositieleider [[Ariel Sharon]] bracht een bezoek aan de [[Tempelberg]] in Jeruzalem op [[28 september]] [[2000]] en een dag later braken onlusten uit die leidden tot de [[Intifada|Tweede Intifada]], de [[Al-Aqsa Martelarenbrigade|Al-Aqsa]] Intifada genoemd. In 2002 zegde de Amerikaanse president [[George W. Bush]] voor de eerste maal directe steun toe bij de vorming van een onafhankelijke Palestijnse staat "die in vrede naast een veilig Israël" moet bestaan. Onder Bush' leiding werd het zogenaamde ''Road Map for Peace'' uiteengezet, een plan dat tot definitieve vrede moet leiden.<ref>[http://www.state.gov/r/pa/prs/ps/2003/20062.htm A Performance-Based Roadmap to a Permanent Two-State Solution to the Israeli-Palestinian Conflict<!-- Automatisch gegenereerde titel: verbeter de omschrijving als dat mogelijk is -->]</ref> De eerste fase van dit plan, een beëindiging van het geweld in de regio, bleek echter onhaalbaar en het plan bloedde dood.


=== De muur ===
=== De muur ===
In 2002 begon Israël met de bouw van een [[Israëlische westoeverbarrière|barrière]], meest hek en voor een tiende muur, langs de grens met de Westoever en [[Gaza]]. Op vele plaatsen loopt deze buiten de zg. "Groene lijn" en op enkele plaatsen zelfs tot diep in Palestijns grondgebied. In 2004 verklaarde het [[Internationaal Gerechtshof]] de barrière illegaal volgens internationaal recht : zij moet worden afgebroken en landen, die het Hof erkennen, zijn gehouden de staat Israel daartoe te brengen. Sharon werd tot premier gekozen en zijn regering stelde dat de barrière de veiligheid van Israël zou vergroten. Cijfers over scherpe daling van het aantal terreuraanslagen die vanuit de Palestijnse gebieden op Israël worden gepleegd gaven aan deze stelling kracht.<ref>[http://www.terrorism-info.org.il/malam_multimedia/English/eng_n/html/ct_250308e.htm terrorism-info.org.il: Palestinian Islamic Jihad]</ref>
In 2002 begon Israël met de bouw van een [[Israëlische westoeverbarrière|barrière]], meest hek en voor een tiende muur, langs de grens met de Westoever en [[Gazastrook|Gaza]]. Op vele plaatsen loopt deze buiten de zg. "Groene lijn" en op enkele plaatsen zelfs tot diep in Palestijns grondgebied. In 2004 verklaarde het [[Internationaal Gerechtshof]] de barrière illegaal volgens internationaal recht : zij moet worden afgebroken en landen, die het Hof erkennen, zijn gehouden de staat Israël daartoe te brengen. Sharon werd tot premier gekozen en zijn regering stelde dat de barrière de veiligheid van Israël zou vergroten. Cijfers over scherpe daling van het aantal terreuraanslagen die vanuit de Palestijnse gebieden op Israël worden gepleegd gaven aan deze stelling kracht.<ref>[http://www.terrorism-info.org.il/malam_multimedia/English/eng_n/html/ct_250308e.htm terrorism-info.org.il: Palestinian Islamic Jihad]</ref>


=== Ontruiming van de Gazastrook 2005 ===
=== Ontruiming van de Gazastrook 2005 ===
In 2004 stemde de [[Knesset]] in met het plan van de regering-Sharon tot terugtrekking uit de Gazastrook en ontmanteling van de Joodse nederzettingen aldaar. Vooral vanuit Joods-orthodoxe hoek bestond grote weerstand tegen het plan maar een jaar later werd het plan uitgevoerd.
In 2004 stemde de [[Knesset]] in met het plan van de regering-Sharon tot terugtrekking uit de Gazastrook en ontmanteling van de Joodse nederzettingen aldaar. Vooral vanuit Joods-orthodoxe hoek bestond grote weerstand tegen het plan maar een jaar later werd het plan uitgevoerd.
Israel weigert over deze terugtrekking met de Palestijnen te onderhandelen en stelt daarentegen een blokkade van de Gaza-strook in<ref>Een schreeuw om recht, Dries van Agt, DeBezigeBij, 2009, zie chronologie (aug. 2005)</ref>
Israël weigert over deze terugtrekking met de Palestijnen te onderhandelen en stelt daarentegen een blokkade van de Gaza-strook in<ref>Een schreeuw om recht, Dries van Agt, DeBezigeBij, 2009, zie chronologie (aug. 2005)</ref>
De regering van Sharon viel echter en Sharon richtte zijn eigen politieke partij op, [[Kadima]] geheten. In 2006 raakte Sharon in een diepe coma en na een overgangsperiode werd [[Ehud Olmert]] de nieuwe premier.
De regering van Sharon viel echter en Sharon richtte zijn eigen politieke partij op, [[Kadima]] geheten. In 2006 raakte Sharon in een diepe coma en na een overgangsperiode werd [[Ehud Olmert]] de nieuwe premier.


Regel 201: Regel 134:
== Literatuur ==
== Literatuur ==
* [[Baruch Kimmerling|Kimmerling, Baruch]] en [[Joel Migdal|Migdal, Joel S.]]: ''The Palestinian people. A history'', Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, 2003
* [[Baruch Kimmerling|Kimmerling, Baruch]] en [[Joel Migdal|Migdal, Joel S.]]: ''The Palestinian people. A history'', Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, 2003
* [[Benny Morris|Morris, Benny]]: ''1948. A history of the first Arab-Israeli war'', Yale University Press, New Haven and London, 2008 (revisionistisch kritisch Israëlisch perspectief)
* [[Benny Morris|Morris, Benny]]: ''1948. A history of the first Arab-Israëli war'', Yale University Press, New Haven and London, 2008
* [[Ilan Pappé|Pappé, Ilan]]: ''A history of modern Palestine'', Cambridge University Press, 2006 tweede druk (kiest Palestijns perspectief)
* [[Ilan Pappé|Pappé, Ilan]]: ''A history of modern Palestine'', Cambridge University Press, 2006 tweede druk


== Zie ook ==
== Zie ook ==
Regel 219: Regel 152:
* [[Conflict in de Gazastrook 2014]]
* [[Conflict in de Gazastrook 2014]]


{{Commonscat|History of Israel}}
{{Wikisource-en|Israeli Declaration of Independence}}
{{Appendix}}
{{Appendix}}
{{Wikisource-en|Israeli Declaration of Independence}}
{{authority control|TYPE=|Wikidata=Q2696109}}
{{Navigatie presidenten Israël}}
{{Navigatie presidenten Israël}}
{{Navigatie premiers Israël}}
{{Navigatie premiers Israël}}
{{Navigatie geschiedenis Azië}}
{{Navigatie geschiedenis Azië}}
{{Commonscat|History of Israel}}
 


[[Categorie:Geschiedenis van Israël| ]]
[[Categorie:Geschiedenis van Israël| ]]

Versie van 27 mrt 2020 12:14

De geschiedenis van het moderne Israël betreft het ontstaan en de ontwikkeling van de staat Israël (Hebreeuws: מדינת ישראל, Medinat Yisrael). Voor de geschiedenis van de regio die bekendstaat als de Levant of Palestina, zie Geschiedenis van Palestina (regio).

De staat Israël werd in 1948 gesticht na bijna 2000 jaar Joodse diaspora en 55 jaar van zionistische actie. Sinds de oprichting van de Zionistische Wereldorganisatie eind 19de eeuw emigreerde een steeds groter deel van de Joodse wereldbevolking naar Israël. Reeds vóór en na de onafhankelijkheid van Israël zijn er conflicten en oorlogen met de Palestijnen en de Arabische buurlanden (Israëlisch-Arabisch conflict) en wordt er onderhandeld over vrede. De staat Israël heeft sinds zijn oprichting te maken met oorlogen, etnische en religieuze conflicten, internationale boycots, massale immigratie en verzetsbewegingen. Vanwege de immigratie woonde in 2000 ongeveer 40% van alle Joden in Israël.[1]

Voorgeschiedenis

In de 19e eeuw ontstond er onder seculiere Joden van Oost-Europa een ideologie, zionisme genaamd, die streefde naar een thuisland voor Joden. Het zionisme was een antwoord op de voortdurende antisemitische vervolgingen waaraan Joden in Europa blootstonden. Het zionisme was sterk geïnspireerd door etnisch nationalisme en de romantiek, stromingen die gedurende de 19e eeuw in zwang waren. De ontwikkelingen begin 20ste eeuw in landen in Oost-Europa, waaronder de Russische Revolutie, het uitbreken van de Russische Burgeroorlog en de gebeurtenissen die leidden tot de Eerste Wereldoorlog, gaven voeding aan deze ideologie. Als locatie voor dit zionistische project werd na andere overwegingen gekozen voor de regio Palestina, aangezien men dit zag als de geboortestreek van het jodendom.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog, in 1916, werd tussen westerse landen het Sykes-Picotverdrag overeengekomen waarin door westerse landen afspraken werden gemaakt over de verdeling van het Midden-Oosten wanneer het Ottomaanse Rijk zou zijn verslagen. In de Balfourverklaring in 1917 zegde het Verenigd Koninkrijk steun toe bij het tot stand brengen van een tehuis voor Joden in Palestina, wat in het Mandaatgebied Palestina zou worden gerealiseerd. Vanwege de Russische Revolutie en de opkomst van het nationaalsocialisme in Duitsland vertrokken vele Joden uit Europa naar Palestina, maar velen ook naar de Verenigde Staten, en vandaar uit later ook naar Palestina. In 1947 werd door de VN een Verdelingsplan voor het Mandaatgebied opgesteld. Ondanks het feit dat daarover tussen de zionistische en Arabische leiders geen overeenkomst was bereikt, werd de staat Israël uitgeroepen waarna de Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948 uitbrak.

Israëlische onafhankelijkheidsverklaring 14 mei 1948

zie ook: Israëlische onafhankelijkheidsverklaring
Bestand:Israel-flag01c.jpg
Vlag van Israël
Bestand:Flickr - Government Press Office (GPO) - David Ben Gurion reading the Declaration of Independence.jpg
David Ben-Goerion roept de staat Israël uit op 14 mei 1948 in Tel Aviv. Op de achtergrond het portret van Theodor Herzl.

Op 15 mei 1948 liep het Britse mandaat voor Palestina af. In anticipatie hierop riep het Jewish Agency een dag eerder de staat Israël uit.[2] De Amerikaanse president Truman erkende Israël binnen een half uur; de formele erkenning zou tot 1949 op zich laten wachten. De Sovjet-Unie en vrijwel al haar satellietstaten alsook Zuid-Afrika en Ierland erkenden Israël vrijwel meteen. Tsjecho-Slowakije had in april 1948 grootscheeps wapens aan de zionistische troepen geleverd die de komende strijd tussen Joden en Arabieren in het voormalige Mandaatgebied Palestina mede zouden beslissen.

Pan-Arabische invasie 15 mei 1948 en daaropvolgende oorlog

Direct na beëindiging van het Britse mandaat vielen 23.500 soldaten uit vijf Arabische landen (Egypte met onder meer Gamal Abdel Nasser als officier, Jordanië, Irak, Syrië en Libanon met vrijwilligers uit Soedan) de nieuwe staat aan.[3]

De Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948 (door Israël ook wel Onafhankelijkheidsoorlog genoemd) werd een feit. Israël had weliswaar nog geen officieel leger − het Israëlisch Defensieleger (IDF) werd pas na deze oorlog opgericht − maar beschikte over bewapende milities, zoals de Hagana, Lechi, Etzel en de Palmach. Tussen 1947 en 1949 waren wapens uit Europa gesmokkeld (Operation Balak) en in 1948 kreeg Israël grote wapenleveranties uit Tsjechoslowakije. De tanks die Israël weet te gebruiken zijn buitgemaakt op de Arabieren. De Arabische landen zijn goed bewapend met zwaar materieel afkomstig uit Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.[4][bron?]

De oorlogsdoelen van Israël waren: 1. overleven 2. zo ruim mogelijke veilige grenzen 3. zo min mogelijk Arabieren binnen de grenzen, om politieke en militaire redenen (democratie met Joods overwicht, geen vijfde colonne binnen de grenzen). In de praktijk bleek het van lokale Israëlische commandanten af te hangen, of Palestijnse Arabieren mochten blijven (Morris, 1948). Sommige Arabieren streden aan de zijde van de Israëli's: de Druzen. De oorlogsdoelen van de Arabische legers, die niet onderling samenwerken, zijn 1. vernietiging van de staat Israël 2. verdrijving van de Israëli's en redding van de Palestijnen (Morris, 1948). Hun verlies komt voor een groot deel doordat de Arabische landen elkaar niet vertrouwden.[4][bron?]

De oorlog bestaat uit verschillende periodes van strijd, onderbroken door staakt-het-vuren bevolen door de VN:

  1. 15 mei - 11 juni 1948: Arabische legers vallen binnen, boeken successen - vooral het Jordaanse leger - maar worden tot staan gebracht door de Israëlische IDF. Alleen het Jordaanse leger is goed getraind en beschikt over Britse officieren, maar heeft het beperkte doel om de westelijke Jordaanoever en oostelijk Jeruzalem aan Jordanië toe te voegen. Het Egyptische leger verovert enkele kibboetsen en verwoest die en verjaagt de bewoners. Maar het Egyptische leger komt tot staan bij Isdud, ten zuiden van Tel Aviv. Libanon stuurt ten slotte geen soldaten, Syrië boekt enkele kleine successen in Galilea, terwijl de Irakezen rond Jenin met moeite standhouden.
  2. 11 juni - 9 juli 1948: Eerste wapenstilstand. De VN kondigt een wapenembargo af voor alle partijen. Alleen Israël weet dit te ontduiken. Zodoende gaat zij versterkt de volgende periode in, terwijl ook de organisatie en omvang van de IDF verbeterd is. De andere strijdende partijen krijgen tekort aan munitie.
  3. 8 juli - 18 juli 1948: de Tien Dagen: Egypte schendt het bestand op 8 juli en valt aan, een dag voor het einde. Israël verovert onder meer Nazareth, Lydda en Ramla, maar slaagt er niet in de Syriërs uit het noorden te verdrijven.
  4. 18 juli - 15 oktober 1948: Tweede wapenstilstand, waarin Israël toch gebieden ten zuiden van Haifa en Tel Aviv weet te bezetten. De VN-bemiddelaar Folke Bernadotte wordt vermoord door de joodse terreurgroep Lechi, onder leiding van de latere premier Shamir. Israël verbiedt Palestijnse vluchtelingen terug te keren.
  5. 15 oktober - 4 november 1948: Israël verovert Beersheba en daarmee de Negev-woestijn op het Egyptische leger, dat terug wordt gedreven in de Gazastrook. In het noorden wordt de rest van Galilea veroverd op de Syriërs en de Arab Liberation Army. Vele burgers kwamen om tijdens de strijd. (zie Morris, 1948).
  6. november - december 1948: in een laatste ronde gevechten rondt Israël het grondgebied af. Zij bezet een strook van Zuid-Libanon en heeft tijdelijk Egyptisch gebied bezet, totdat Groot-Brittannië en de VS protesteren. Israël zendt twee expedities naar de Golf van Aqaba die geen weerstand ontmoeten. Zo bemachtigt Israël een uitgang naar de Rode Zee.

Israël heeft gewonnen, ongeveer 4500 soldaten en 1500 burgers verloren (1% van haar bevolking). De Arabische legers zijn vooral teruggeslagen en Israël veroverde ongeveer 400 van de 800 Palestijnse dorpen en steden. De meeste dorpen werden daarna met de grond gelijk gemaakt. De verloren oorlog wordt door de Arabieren omschreven als de Al-Nakba (de Ramp). Dat de meeste Arabische vluchtelingen zijn vertrokken als gevolg van oproepen van de Arabische landen, wordt wel beweerd. Deze landen vonden het handiger als deze tijdelijk zouden vertrekken zodat er minder kans was op vriendelijk vuur. De vluchtelingen werd beloofd dat ze terug zouden keren nadat de Joden waren verdreven. Ook Arabische propaganda over Joden welke de Arabische bevolking angstig maakte over Joden speelde mee.[4]

In 1949 worden wapenstilstanden (geen vredesakkoorden) afgesloten tussen enerzijds Israël en anderzijds de Arabische landen, uitgezonderd Irak, dat formeel nog steeds op voet van oorlog verkeert met Israël. Vrede sluiten wordt door de Arabieren als verraad gezien. Staatshoofden die dit later deden of probeerden - koning Abdullah van Jordanië en Anwar Sadat van Egypte - werden daarom vermoord.

Israël heeft aan het eind van de vijandelijkheden een gebied in handen dat 22% groter was dan wat oorspronkelijk aan de Joodse staat was toegekend. Zevenhonderdduizend Arabieren zijn dan al voor en tijdens de gevechten verdreven, gevlucht of vertrokken naar de Westelijke Jordaanoever, Gazastrook en Libanon, alwaar zij in vluchtelingenkampen terechtkomen. Israël bood aan een (klein) deel van de vluchtelingen terug te nemen, maar dit aanbod wordt afgewezen door de Arabische landen. Volgens sommigen houden deze om politieke redenen de vluchtelingenkampen met steun van de VN in stand; anderen wijzen erop dat deze verdrevenen terug willen en dat recht juridisch ook hebben. Hoe dan ook, sommige gastlanden bemoeilijken hun integratie (geen werkvergunning), behalve in Jordanië. Inmiddels vormen de gebleven Arabieren zo'n 20% van de Israëlische bevolking (Morris, 1948, Pappe: A history of modern Palestine). Anderzijds is de meerderheid van de burgers van Jordanië van Palestijnse afkomst.

Zie verder het artikel Palestijnse vluchtelingenprobleem

Uit veel landen in het Midden-Oosten migreren, dan wel vluchten vijf- tot zeshonderdduizend Joden naar Israël, enerzijds door de dreigende toespraken van onder andere Egyptische en Iraakse leiders en pogroms,[5][6][7][8] anderzijds vanwege verdrijving en etnische zuiveringen op Joden in deze landen.[9][10][11]

Op 11 december 1948 werd inmiddels door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties resolutie 194 aangenomen waarin bepaald wordt dat de Palestijnse vluchtelingen die in vrede met hun buren willen leven het recht hebben om terug te keren naar hun huizen. De Arabische landen wijzen de resolutie af; Israël stemt in met de resolutie, maar voert hem niet uit daar er feitelijk nog immer sprake is van een staat van oorlog tussen Israël en haar buurlanden en er dus van vrede geen sprake was. De terugkeer van driekwart miljoen verdreven Palestijnen wordt door Israël sindsdien verhinderd. Israël vreest een paard van Troje en vindt het niet handig om de vijand binnen zijn grenzen te hebben.

Lid van de Verenigde Naties

Op 11 mei 1949 verleende de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties met resolutie 273[12] het lidmaatschap van de VN aan Israël als 59ste lidstaat. Daarbij accepteerde Israël de verplichtingen zoals die beschreven staan in het Handvest van de Verenigde Naties, met inachtneming van de implementatie van de resoluties 181 en 194. Bij de stemming hierover stemden 37 (westerse) staten voor, 12 (Islamitische) staten tegen en 9 staten onthielden zich van stemming waaronder Groot-Brittannië.[13] Van 14 mei 1948 tot 11 mei 1949 werd Israël door 54 landen (voornamelijk niet-Islamitische landen) erkend, waarvan 45 leden van de Verenigde Naties.[14] Turkije erkende Israël in maart 1949. Nederland erkende Israël de facto in mei 1949, maar de-jure pas in januari 1950.

Wetgeving

In 1950 nam het Israëlische parlement, de Knesset, de Wet op de Terugkeer aan dat alle Joden, van waar ook ter wereld, het recht verschaft zich in Israël te vestigen.[15] Dit maakte grootschalige immigratie van Joden uit Azië en Afrika mogelijk.

In hetzelfde jaar 1950 nam de Knesset de eerste van een reeks wetten aan die gaan over eigendom van afwezige eigenaren (WEAE). Internationaal bekend onder hun engelse naam: Absentee's Property Law. Tijdens de Arabisch-Israëlische oorlog waren veel oorspronkelijke - Palestijnse - bewoners van het land verdreven en gevlucht; 531 van hun dorpen waren verwoest en 11 van hun wijken in steden waren ontvolkt.[16] In deze wetten eigende de Staat Israël zich juridisch hun eigendom toe. De eerste wet van 1950 is WEAE 5710, gevolgd in 1953 door de "Landverwervingswet 5713", de WEAE 5718 in 1958, de WEAE 5725 (van 1965), WEAE 5727 (1967) en WEAE 5733 (1973). Deze eigendommen kwamen ten goede aan de vele joodse immigranten en aan instellingen als bv. het Joods Nationaal Fonds.

In 1952 werd de Wet op het staatsburgerschap aangenomen. Een Israëli - Jood of Palestijn - heeft niet de Israëlische nationaliteit (die bestaat niet),maar is Israëlisch staatsburger. Door deze wet werden alle Palestijnse inwoners van de staat Israël, die niet gevlucht of verdreven waren, Israëlisch staatsburger (Wat niet wegnam dat zij tot in 1966 onder militair bestuur zouden leven).

Suez-crisis 1956

In 1956 breekt als gevolg van de Egyptische nationalisatie van het Suezkanaal de Suezcrisis uit hetgeen leidt tot een oorlog tussen Frankrijk, Groot-Brittannië en Israël enerzijds en Egypte anderzijds. Israël doet vooral mee omdat het politiek geïsoleerd is en op deze manier meer politieke en militaire steun hoopt te krijgen. Het land heeft bijvoorbeeld grote moeite om aan wapens te komen.[4] Israël verovert in deze oorlog de Sinaï om zodoende de scheepvaart door het Suezkanaal naar de havenstad Eilat weer mogelijk te maken. Bij de wapenstilstand van 1957 bedingt Israël vrije doorvaart door het kanaal en de stationering van een VN-troepenmacht in de Gazastrook. Het Israëlische leger trekt zich terug uit de Sinaï en de Gazastrook. In 1964 wordt de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie (PLO) opgericht. Het doel van de PLO is de vernietiging van de staat Israël en de vestiging van een Palestijnse staat in diens plaats. De internationale terreur tegen Israël en Joodse belangen buiten Israël intensiveert. Ook de internationale isolatie van de Joodse staat neemt toe, in bijvoorbeeld de VN waar Arabische landen en andere derdewereldlanden een machtsblok vormen en de Sovjet-Unie, die zich tijdens de Koude Oorlog van Israël, een Amerikaanse bondgenoot, afkeert.

Zesdaagse Oorlog 1967

Zie Zesdaagse Oorlog voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Blokkade en troepenopbouw

In 1967 zoekt, en krijgt, de Egyptische president Gamal Abdel Nasser steun in de Arabische wereld voor zijn plannen om het Suezkanaal en de Golf van Akaba (Golf van Eilat) voor Israëlische scheepvaart te blokkeren. De blokkade, een daad van oorlog volgens internationaal recht, wordt door Israël als bedreigend ervaren. Nasser dwingt tevens de VN-vredestroepen, die sinds de Suezcrisis van 1956 op Egyptisch grondgebied in de Sinaï aanwezig waren om de partijen uit elkaar te houden, te vertrekken. Tevens vindt er een grote troepenopbouw plaats aan de Israëlische grens in Egypte, Jordanië en Syrië om Israël wederom binnen te vallen.[17]

Oorlog

In Israël bestaat de vrees voor een nieuwe Arabische invasie. Om deze voor te zijn gaat Israël op 5 juni 1967 over tot wat het beschouwt als een preventieve aanval ("pre-emptive strike") op Egypte en Syrië. Wat meespeelt bij deze beslissing is dat Israël zeer klein is en weinig ruimte heeft om terug te trekken alsmede de vrees dat een succesvolle Arabische invasie het einde van het land en de Joodse inwoners zou kunnen betekenen.[18][19][20] De Zesdaagse Oorlog is een feit. Onder leiding van opperbevelhebber Yitzchak Rabin verovert het Israëlische leger in zes dagen de Sinaï, de Gazastrook en de Hoogten van Golan.

In een verrassingsaanval vroeg in de ochtend van 5 juni 1967 vernietigen Israëlische gevechtsvliegtuigen vrijwel de gehele Egyptische luchtmacht op de grond. Ook de luchtmacht van Syrië en Jordanië wordt grotendeels uitgeschakeld. Duizenden tanks worden buitgemaakt en hun bemanningen gevangengenomen. Israël doet een beroep op Jordanië om zich niet in de strijd te mengen, maar Jordanië heeft op 30 mei een defensieverdrag met Egypte gesloten en gaat aan de zijde van Egypte en Syrië aan de oorlog deelnemen. Israël neemt vervolgens de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem in. Na een felle strijd wordt de Oude Stad van Jeruzalem door Israël veroverd en ingelijfd. Aan het slot van de oorlog worden de strategisch belangrijke Golanhoogten onder grote verliezen maar gesteund door de inlichtingen van de Israëlische spion Eli Cohen ingenomen.

Na zes dagen van vijandelijkheden komt het tot een staakt-het-vuren. De Veiligheidsraad van de VN neemt in november resolutie 242 aan die oproept tot Israëlische terugtrekking uit bezette gebieden in ruil voor Arabische erkenning van Israël achter veilige grenzen.

Afloop

Op 1 september 1967 komen de leiders der Arabische landen samen in de Conferentie van Khartoum om hun militaire nederlaag en de nieuwe situatie te bespreken en besluiten tot een driewerf 'nee': géén erkenning van Israël, géén onderhandelingen met Israël, géén vrede met Israël. De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties vaardigt op 22 november 1967 resolutie 242[21] uit, waarin hij van Israël eist dat het zich terugtrekt uit 'de' in de Zesdaagse Oorlog bezette gebieden in de Franse versie, en uit in de Zesdaagse Oorlog bezette gebieden (zonder 'de') in de Engelse versie; en van alle partijen eist dat zij elkaar zullen erkennen en elkaars soevereiniteit zullen respecteren.

In 1968 worden 6000 Egyptische krijgsgevangenen in het geheim uitwisseld tegen één Duits-Israëlische spion, Wolfgang Lotz.

Sociale gevolgen

Door de inname van de Westelijke Jordaanoever kwamen ca. een miljoen Palestijnen onder Israëlische controle te wonen, hetgeen spanningen in de Israëlische samenleving veroorzaakte. In het publieke debat betoogden Moshe Dayan, Israël Galili en anderen dat de Palestijnen geïntegreerd moesten worden; Pinhas Sapir en anderen pleitten juist voor totale segregatie. Uiteindelijk won het kamp-Dayan de steun van de regering-Meir.[22]

De Palestijnen werden in Israël ingezet als goedkope arbeidskrachten. Hun lonen stegen vergeleken met de eerdere situatie, maar bleven achter die bij van Israëlische arbeiders. De arbeid van Palestijnen in Israël stuitte op weerstand bij de radicalere zionisten, die Israël als een "exclusief Joods werk" zagen.[23]

Uitputtingsoorlog en Jom Kipoer 1973

Na de Zesdaagse Oorlog polariseert de situatie in het Midden-Oosten verder. Israël begint met de bouw van Joodse nederzettingen in de bezette gebieden. Palestijnen intensiveren de terreuraanvallen op Joodse doelen binnen en buiten Israël.[bron?] Tussen Israël en zijn buurlanden, met name Syrië en Egypte, komt het regelmatig tot schermutselingen.

Op Grote Verzoendag (Jom Kipoer) in oktober 1973, een van de belangrijkste godsdienstige dagen in de Joodse kalender, openen Egypte en Syrië een verrassingsaanval op Israël om hun door Israël veroverde gebieden te heroveren. Israël weet de status quo grotendeels te behouden. Na drie Resoluties van de Veiligheidsraad op respectievelijk 22, 23 en 25 oktober wordt op 25 oktober een staakt-het-vuren van kracht.

Vrede met Egypte 1979

Bestand:Begin, Carter and Sadat at Camp David 1978.jpg
Van links naar rechts; Premier Menachem Begin van Israël, de Amerikaanse president James Carter en de Egyptische president Anwar Sadat op het buitenverblijf van Carter te Camp David, 1978.

Anwar Sadat, de Egyptische president, verbaast vriend en vijand in 1977 door een bezoek te brengen aan Israël en in Jeruzalem het parlement de Knesset toe te spreken. Door bemiddeling van de Verenigde Staten komen in 1978 onder leiding van president Jimmy Carter de Camp Davidakkoorden tot stand. Een vredesverdrag tussen Egypte en Israël volgt waarna Israël zich uit de Sinaï terugtrekt. Op 26 maart 1979 wordt de vrede getekend en is Egypte het eerste Arabische land dat Israël erkent. De vrede met Egypte heeft de uitstoting van het Arabische land uit de Arabische Liga tot gevolg en indirect leidt het tot de moordaanslag op Sadat.

De jaren 1980 tot de Golfoorlog 1991

In 1981 annexeert Israël de Golanhoogvlakte nadat het eerder al Jeruzalem tot de ondeelbare en eeuwige hoofdstad van het land had gemaakt. Beide worden internationaal slechts zelden erkend hoewel enkele landen wel hun ambassades in Jeruzalem vestigen.

Een jaar later trekt Israël Libanon binnen als reactie op terreuraanvallen van de PLO en verjaagt het de PLO uit Beiroet. Twee dagen na de moord op de pas gekozen Libanese president Bashir Gemayel, trekken leden van Gemayels partij, de Falangisten met Israëlisch goedkeuren de Palestijnse vluchtelingenkampen Sabra en Shatila binnen om naar militanten te zoeken. Ze richten daar echter een massamoord aan. Binnen- en buitenlandse verontwaardiging leidt tot een juridische onderzoekscommissie, die minister van Defensie Ariel Sharon dwingt tot aftreden. In 1983 trekt Israël zich terug uit Beiroet maar blijft aanwezig in het zuiden van Libanon samen met hun Libanese bondgenoten (SLA).[24]

De wereldwijde Joodse immigratie naar Israël krijgt in 1984-85 een extra impuls wanneer onder de noemer Operatie Mozes veel Falasha's naar Israël komen. In 1987 breekt in de Gazastrook de intifada uit, een opstand van de Palestijnen tegen het Israëlisch gezag. De PLO en Hamas winnen veel steun in de bezette gebieden en ondanks pogingen van het Israëlisch leger lukt het niet de opstand geheel neer te slaan. Bij de Golfoorlog van 1991 wordt Israël het doelwit van aanvallen met SS-1 Scud ballastische raketten van het Irak van Saddam Hoessein die de Joodse staat in de oorlog tracht te betrekken om zodoende de Arabische wereld voor zich te winnen. Israël ziet onder Amerikaanse druk af van vergelding van de raketaanvallen, en MIM-104 Patriot luchtdoelraket-systemen uit onder meer de VS en Nederland wordt opgesteld om Israëlische steden te beschermen tegen het Iraakse vuur.

Oslo-akkoorden 1993-1995 en vredesproces

Bestand:YasserArafat.jpg
Voormalig PLO-leider en Nobelprijswinnaar Yasser Arafat.
Bestand:Ariel Sharon Headshot.jpg
Ariel Sharon, premier van Israël van 2001 tot 2006. In het Pentagon, Washington D.C., 2002.
Bestand:Olmert, Bush, Habbas in Annapolis Conference.jpg
Van links naar rechts; premier Olmert van Israël, president Bush van de VS en Mahmoud Abbas, leider van de Palestijnse Autoriteit tijdens de conferentie van Annapolis in 2007

Na de Golfoorlog, waarbij de Palestijnen openlijk de zijde van Irak hadden gekozen, werden in 1993-95 in Oslo de Oslo-akkoorden gesloten waarbij de PLO door Israël werd erkend als behartiger van de belangen van de Palestijnen en de PLO op hun beurt beloofde het gewapend verzet tegen Israël te staken. De PLO erkende wel de staat Israël, maar Israël omgekeerd niet de staat Palestina (zoals deze in 1988 in Tunis was uitgeroepen op de Westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook)[25] ( en zij heeft dat tot op heden niet gedaan). Onder de bepalingen van het akkoord werd de Palestijnse Autoriteit opgericht. Deze kreeg gefaseerd het beheer toegekend over de Palestijnse gebieden die Israël bezet hield. PLO-leider Yasser Arafat, de Israëlische premier Yitzchak Rabin en de Israëlische minister van buitenlandse zaken Shimon Peres ontvingen hiervoor in 1994 de Nobelprijs voor de Vrede. Met Jordanië werd op 26 oktober 1994 een vredesverdrag gesloten, waarbij Israël door Jordanië werd erkend. Premier Rabin werd in 1995 vermoord door een Joodse extremist.

Verrechtsing

Vanaf 1996 verliep het vredesproces moeizaam. Benjamin Netanyahu werd de nieuwe minister-president en het aantal aanslagen door Hamas nam toe. In Zuid-Libanon voerde de Hezbollah aanvallen uit op de Israëlische bezettingsmacht. In 1998 sloten Benjamin Netanyahu en Yasser Arafat het Wye River Memorandum, een akkoord dat onder meer behelsde dat de PLO haar Handvest zou wijzigen, dat nog steeds de vernietiging van de Joodse staat voorstond.[26] Verder werden er ook afspraken gemaakt over samenwerking tussen Israël en de Palestijnse Autoriteit op het gebied van terrorismebestrijding. Israël moest volgens dit akkoord 13% van het door haar bezette gebied overdragen aan de Palestijnen.

Tweede intifada (2000-2005)

In 2000 trok het Israëlische leger zich terug uit Zuid-Libanon. Volgens critici liet Israël hiermee hun Libanese bondgenoten (SLA) in de steek, die hierna werden overrompeld door Hezbollah. Vele SLA-leden vluchten naar Israël of kregen asiel in Europa.[24] Het vertrek werd door de VN bevestigd. Hiermee voldeed Israël aan de wens van de VN. De betwiste Shebaa-boerderijen, die de Arabische wereld beschouwt als Libanees grondgebied,[27][28] maar die door de VN als Syrisch worden gezien, werden wel bezet gehouden. Tijdens de Camp David-topontmoeting van 2000 kwamen de Israëlische regering van Ehud Barak en de Palestijnen bijna tot overeenstemming: Israël bood de Palestijnse Autoriteit (PA), uitgesmeerd over een periode van 25 jaar[29] 91% aan van het grondgebied dat de Palestijnen opeisen, waaronder delen van Oost-Jeruzalem. Daarnaast werd Palestijnse vluchtelingen weliswaar financiële compensatie aangeboden, maar geen recht op terugkeer naar plaatsen binnen Israël. Op het laatste moment wees Yasser Arafat van de PA het akkoord af en mislukte de ontmoeting. De Amerikaanse president Bill Clinton legt de schuld van de mislukking geheel bij Arafat.[30][31]

Andere lezing

Mr. Dries van Agt schetst een heel ander beeld in zijn boek: Een schreeuw om recht, de tragedie van het Palestijnse volk.[32] Hij laat Robert Malley aan het woord, een lid van het team van president Clinton. Zo deden de Palestijnen wel degelijk concessies met betrekking tot de illegale nederzettingen. Maar zij wilden gecompenseerd worden in grond (kwaliteit en kwantiteit). Omtrent de vluchtelingen/ etnisch gezuiverden viel met Israël niet te spreken over een symbolisch getal Palestijnen dat zou mogen terugkeren, noch over een erkenning van hun leed. Over de genoemde 91% valt te zeggen dat daarbij de vruchtbare Jordaanvallei niet werd meegerekend, Israël wilde die voor onbepaalde tijd behouden als veiligheidszone (en heeft er talrijke landbouwnederzettingen gebouwd). Tot zover de "andere lezing".

Oppositieleider Ariel Sharon bracht een bezoek aan de Tempelberg in Jeruzalem op 28 september 2000 en een dag later braken onlusten uit die leidden tot de Tweede Intifada, de Al-Aqsa Intifada genoemd. In 2002 zegde de Amerikaanse president George W. Bush voor de eerste maal directe steun toe bij de vorming van een onafhankelijke Palestijnse staat "die in vrede naast een veilig Israël" moet bestaan. Onder Bush' leiding werd het zogenaamde Road Map for Peace uiteengezet, een plan dat tot definitieve vrede moet leiden.[33] De eerste fase van dit plan, een beëindiging van het geweld in de regio, bleek echter onhaalbaar en het plan bloedde dood.

De muur

In 2002 begon Israël met de bouw van een barrière, meest hek en voor een tiende muur, langs de grens met de Westoever en Gaza. Op vele plaatsen loopt deze buiten de zg. "Groene lijn" en op enkele plaatsen zelfs tot diep in Palestijns grondgebied. In 2004 verklaarde het Internationaal Gerechtshof de barrière illegaal volgens internationaal recht : zij moet worden afgebroken en landen, die het Hof erkennen, zijn gehouden de staat Israël daartoe te brengen. Sharon werd tot premier gekozen en zijn regering stelde dat de barrière de veiligheid van Israël zou vergroten. Cijfers over scherpe daling van het aantal terreuraanslagen die vanuit de Palestijnse gebieden op Israël worden gepleegd gaven aan deze stelling kracht.[34]

Ontruiming van de Gazastrook 2005

In 2004 stemde de Knesset in met het plan van de regering-Sharon tot terugtrekking uit de Gazastrook en ontmanteling van de Joodse nederzettingen aldaar. Vooral vanuit Joods-orthodoxe hoek bestond grote weerstand tegen het plan maar een jaar later werd het plan uitgevoerd. Israël weigert over deze terugtrekking met de Palestijnen te onderhandelen en stelt daarentegen een blokkade van de Gaza-strook in[35] De regering van Sharon viel echter en Sharon richtte zijn eigen politieke partij op, Kadima geheten. In 2006 raakte Sharon in een diepe coma en na een overgangsperiode werd Ehud Olmert de nieuwe premier.

Hamas en Libanese oorlog 2006

Zie Israëlisch-Libanese Oorlog (2006) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Bestand:Locations bombed Aug13 no fact box.jpg
Gebombardeerde locaties in Libanon tussen 12 juli en 13 augustus 2006

De verkiezingen in de Palestijnse gebieden in 2006 werden gewonnen door de fundamentalistisch-islamistische Hamas. Dit leidde tot een economische en politieke boycot van de Palestijnse Autoriteit door Israël, de VS en de EU die Hamas als een terroristische organisatie aanmerken. Na een aanval door de Libanese beweging Hezbollah op een Israëlische grenspost, waarbij drie Israëlische soldaten werden gedood en twee werden ontvoerd, en raketbeschietingen op Israëlische doelen, begon het Israëlische leger met een vergeldingsaanval op Hezbollah, waarbij ruim 1100 Libanese doden vielen. De gevechten waren enkel met Hezbollah. Het Libanese leger hield zich afzijdig.[36] In Noord-Israël komen 1500 katjoesjaraketten neer; Israël zag echter geen kans deze raketbeschietingen te stoppen. De Israëlisch-Libanese oorlog van 2006 leidde tot grote binnenlandse problemen voor Olmert.

Bestand:2006crisis lebanon israel.png
Ingeslagen Hezbollah raketten in Noord-Israël

Ook in het zuiden van Israël wordt de bevolking geconfronteerd met voortdurende raketbeschietingen, ditmaal vanuit de Gazastrook, die door Hamas wordt gecontroleerd. Sderot heeft het hierbij het zwaarst te verduren. In november 2007 werd in de Amerikaanse stad Annapolis een conferentie gehouden tussen Israël, de Palestijnse Autoriteit en diverse Arabische landen die ook vertegenwoordigers sturen. President Bush riep deze conferentie bijeen met het doel om voor het einde van 2008 een onafhankelijke Palestijnse staat te scheppen.

Literatuur

  • Kimmerling, Baruch en Migdal, Joel S.: The Palestinian people. A history, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, 2003
  • Morris, Benny: 1948. A history of the first Arab-Israëli war, Yale University Press, New Haven and London, 2008
  • Pappé, Ilan: A history of modern Palestine, Cambridge University Press, 2006 tweede druk

Zie ook

Wikimedia Commons  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met History of Israel op Wikimedia Commons.

rel=nofollow

Wikisource  (en) ''''' op Wikisource

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen, noten en/of referenties
  1. º http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Judaism/jewpop.html, Statistical Abstract of Israel No. 51, Central Bureau of Statistics 2000
  2. º Bregman, Ahron: "Israel's Wars: A History Since 1947", Routledge, 2002, blz. 22
  3. º Bregman, Ahron: "Israel's Wars: A History Since 1947", Routledge, 2002, p.24. Zie ook het boek 1948 van Benny Morris
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Concord Publications Tank Battles of the Mid. East wars part 1
  5. º George Gruen: The Other Refugees: Jews Of The Arab World 1 juni 1988 [1]
  6. º Why Jews Fled the Arab Countries, Middle East Quarterly September 1995 [2]
  7. º Jewish Refugees from Arab Countries
  8. º Jewish Refugees
  9. º Weinstock, Nathan: "Le sionisme contre Israël", Parijs, 1969
  10. º Marmorstein, Emile: "Hakham Sasson in 1949" in Middle Eastern Studies, mei 1988, p. 367
  11. º Isn't it a fair 'population exchange' between Palestinian refugees and Jewish refugees from many Arab countries?
  12. º VN-Resolutie 273
  13. º PLENARY MEETINGS OF THE GENERAL ASSEMBLY SUMMARY RECORDS OF MEETINGS 5 APRIL—18 MAY UN, 11 mei 1949
  14. º Israel International Relations: International Recognition of Israel, jewishvirtuallibrary.org
  15. º Wet op de Terugkeer
  16. º The ethnic cleansing of Palestine, Ilan Pappé, Oneworld, Oxford, Engeland, 2006, Preface/Voorwoord
  17. º Concord Publications Tank Battles of the Mid-East wars part 1
  18. º BBC On this day; 1967: Israel launches attack on Egypt Op 27 mei verklaarde president Nasser: "Our basic objective will be the destruction of Israel". Ook andere Arabische leiders doen soortgelijke uitspraken die in Israël zo opgevat worden dat een eventuele Arabische overwinning het einde van het land zou betekenen
  19. º Voor uitspraken van Arabische leiders zie onder andere Six Days of War - Michael Oren p. 163-164
  20. º Voor Israelische gedachten hierover zie onder andere The Rabin Memoirs - Yitzhak Rabin, 1996 p. 68
  21. º VN-Veiligheidsraad Resolutie 242 uit 1967
  22. º Noam Chomsky (1969/1974). Peace in the Middle East? Reflections on Justice and Nationhood. New York: Pantheon Books.
  23. º Ibid., p. xxii.
  24. ↑ 24,0 24,1 Concord Publications Tank Battles of the Mid. East wars part 2
  25. º Palestina, de laatste kolonie?, Lucas Catherine, EPO , Berchem (Be), 2002,blz. 214v.
  26. º 10/23/98: Wye River Memorandum: Interim Agreement
  27. º A/55/892-S/2001/342 of 10 April 2001
  28. º Stop the Band-Aid Treatment
  29. º http://en.wikipedia.org/wiki/Camp_David_2000_Summit
  30. º 7/25/00: President Clinton: Statement on the Middle East Summit at Camp David
  31. º My Life, Bill Clinton
  32. º DeBezigeBij, 2009, blz.125vv.
  33. º A Performance-Based Roadmap to a Permanent Two-State Solution to the Israeli-Palestinian Conflict
  34. º terrorism-info.org.il: Palestinian Islamic Jihad
  35. º Een schreeuw om recht, Dries van Agt, DeBezigeBij, 2009, zie chronologie (aug. 2005)
  36. º "Human Rights Watch - Civilian Casualties in Lebanon during the 2006 War"
rel=nofollow
rel=nofollow
  Authority control    (type ontbreekt): Bekijkt de gegevens op Wikidata  Q2696109 (reasonator)
rel=nofollow
Presidenten van IsraëlBestand:Presidential Standard of IsraelSquare.svg

Chaim Weizmann (1949–1952) · Itzhak Ben-Zvi (1952–1963) · Zalman Shazar (1963–1973) · Ephraim Katzir (1973–1978) · Yitzhak Navon (1978–1983) · Chaim Herzog (1983–1993) ·
Ezer Weizman (1993–2000) · Moshe Katsav (2000–2007) · Shimon Peres (2007–2014) · Reuven Rivlin (2014–2021) · Yitzhak Herzog (sinds 2021)

rel=nofollow
Premiers van IsraëlBestand:Emblem of Israel.svg

David Ben-Gurion (1948–1954) · Moshe Sharett (1954–1955) · David Ben-Gurion (1955–1963) · Levi Eshkol (1963–1969) · Yigal Allon (1969) · Golda Meïr (1969–1974) · Yitzhak Rabin (1974–1977) · Shimon Peres (1977) · Menachem Begin (1977–1983) · Yitzhak Shamir (1983–1984) · Shimon Peres (1984–1986) · Yitzhak Shamir (1986–1992) · Yitzhak Rabin (1992–1995) · Shimon Peres (1995–1996) · Benjamin Netanyahu (1996–1999) · Ehud Barak (1999–2001) · Ariel Sharon (2001–2006) · Ehud Olmert (2006–2009) · Benjamin Netanyahu (2009–2021) · Naftali Bennett (2021–2022) · Yair Lapid (2022) Benjamin Netanyahu (2022–heden) ·

rel=nofollow
Geschiedenis van Azië

Geschiedenis van: Afghanistan · Armenië · Azerbeidzjan · Bahrein · Bangladesh · Bhutan · Brunei · Cambodja · China · Filipijnen · Georgië · India · Indonesië · Irak · Iran · Israël · Japan · Jemen · Jordanië · Kazachstan · Kirgizië · Koeweit · Laos · Libanon · Maldiven · Maleisië · Mongolië · Myanmar · Nepal · Noord-Korea · Oezbekistan · Oman · Oost-Timor · Pakistan · Palestina · Qatar · Rusland / Siberië · Saoedi-Arabië · Singapore · Sri Lanka · Syrië · Tadzjikistan · Taiwan · Thailand · Tibet · Turkije · Turkmenistan · Turkse Republiek Noord-Cyprus · Verenigde Arabische Emiraten · Vietnam · Zuid-Korea

Geschiedenis van het Indisch Subcontinent

rel=nofollow
Overgenomen van "http://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Israël&oldid=308528"