Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Gesamtkunstwerk
Een gesamtkunstwerk is een ideaal samenspel van alle kunsten. Deze opvatting over het kunstwerk ontstond in de romantiek. Het begrip werd wellicht voor het eerst gebruikt door de schrijver, theoloog en filosoof Eusebius Trahndorff in zijn werk Ästhetik oder Lehre von der Weltanschauung und Kunst (1827). De term duikt in 1849 opnieuw op in Richard Wagners boek Die Kunst und die Revolution, waar hij de term gebruikt in zijn bespreking van de Griekse tragedie. Later zal hij met de term verwijzen naar de opera waarin de verschillende kunsten, dichtkunst, muziek, architectuur, dans,... zich verenigen en aanvullen.
Het gesamtkunstwerk in de architectuur
Met het gesamtkunstwerk wil de architect van zijn creatie één geheel maken. Hij/zij ontwierp dus ook de meubelen, het tafelzilver en het behang, tot soms zelfs de kledij van de bewoners van het gebouw (zie bijvoorbeeld Henry Van de Velde). Door dit te doen trachtte hij/zij ook de levensstijl en -kwaliteit van de bewoner te bevorderen.
Een typisch Nederlands voorbeeld van een gesamtkunstwerk is de Beurs van Berlage in Amsterdam. Berlage werkte hierin samen met Jan Toorop (tegeltableaus en muurschilderingen), Albert Verwey (verzen/kwatrijnen; algemene onderbouwing van de decoratie), Roland Holst (muurschilderingen), Antoon Derkinderen (glas-in-lood), Mendes da Costa (houtsnijwerk, meubilair), Lambertus Zijl (beeldhouwwerk). Berlage was naast het bouwkundig ontwerp tevens verantwoordelijk voor het meubilair, verlichting en stofferingsontwerpen. Een Duits voorbeeld van een gesamtkunstwerk is het Stadspaleis van Franz von Stuck in München.
Ook het Rijksmuseum in Amsterdam is door de bouwmeester Pierre Cuypers als een gesamtkunstwerk geconcipieerd, waarbij de door de kunstschilder Georg Sturm uitgevoerde wanddecoraties de architectonische vormgeving geheel completeerden.[1]
-
Beurs van Berlage, Amsterdam
-
Rijksmuseum, Amsterdam
-
Villa Stuck, München
.jpg){kind=link}
Tentoonstelling
Een door Harald Szeemann in 1983 in Zürich georganiseerde tentoonstelling heette Der Hang zum Gesamtkunstwerk en stelde een aantal voorbeelden aan het publiek voor, zoals de kathedraal Sagrada Família van Antoni Gaudí, de Monte Verità bij Ascona en Il Vittoriale degli Italiani aan het Gardameer. In de tentoonstelling werden Europese utopische concepten sinds 1800 gepresenteerd, die de kunst te buiten gingen en een bredere werking in de maatschappij nastreefden.
-
Sagrada Família
-
Il Vittoriale
-
Monte Verità
Literatuur
Susanne Häni (red.), Der Hang zum Gesamtkunstwerk: europäische Utopien seit 1800, Zürich, 1983, ISBN 3-7941-2445-6
Zijdelings verwante begrippen
Externe link
Noten
- º Cees W. de Jong & Patrick Spijkerman, Het nieuwe Rijks Museum, Pierre Cuypers en Georg Sturm in ere hersteld, ISBN 978 90 8555 074 7, 2013, p. 45 en p.63