Esoterie

Esoterie is een verzamelbegrip voor een breed scala aan levensbeschouwelijke stromingen en genootschappen, gericht op een vorm van kennis, en met behulp van een leer en methodiek, met als algemeen onderwerp de geestelijke ontwikkeling van het individu en de kosmos, die zich niet of niet volledig conformeert aan de bevindingen of opvattingen van wat als wetenschappelijk wordt gezien. Zie: moderne wetenschap.

Religieuze spiritualiteit en mysticisme onderscheiden zich van esoterie, doordat zij zich conformeren aan bestaande geloofs- en/of denkrichtingen, en zich daardoor veelal voornamelijk bezig houden met de praktische kant van individuele bewustzijnsontwikkeling. De benaming Occultisme is minder gangbaar geworden doordat er te veel negatieve connotaties aan zijn verbonden. Moderne geesteswetenschappers als Hanegraaff en Faivre associëren occultisme in de eerste plaats met de 19e-eeuwse heropleving van interesse in occulte zaken.

Het woord esoterie is afkomstig van het Griekse εσωτερική en betekent 'het inwendige' of 'het verborgene'; dit in tegenstelling tot het begrip exoterie, dat 'het uitwendige' of 'het openbare' betekent. Esoterie houdt zich dus bezig met 'verborgen aspecten' van de werkelijkheid, waarmee wordt bedoeld: de niet (zintuiglijk) waarneembare aspecten, het wezen van de dingen. Zulke 'verborgen aspecten' bevinden zich volgens aanhangers buiten het terrein van de moderne natuurwetenschappen, die alleen fysiek/materialistisch geöriënteerd zijn, en vormen daarmee volgens de meeste esoterische stromingen geen tegenspraak, doch veeleer een aanvulling tot een grotere waarheid. Recente standpunten uit de kwantumfysica spreken dit echter tegen (Zie de film What the Bleep Do We Know!?), de causaliteit van de werkelijkheid hoeft niet te worden ontkend. Van de meeste godsdiensten kan gesteld worden dat zij deels esoterisch van aard zijn, maar met esoterie op zich nog geen tegenspraak hoeven te vormen. Binnen veel religies komen dan ook esoterische stromingen voor (zoals het joods mysticisme, het Soefisme en het Gnosticisme).

Omdat alle esoterische stromingen een eigen terminologie hanteren, waarbij kernbegrippen veelal niet ontleend zijn aan het normale bewustzijn en de dagelijkse woordenschat, worden de "hogere waarheden" van oudsher in symbolentaal overgedragen. In vele culturen bestonden er (en bestaan er hier en daar nog) mysteriescholen die deze symboliek onderwezen en bestudeerden, en deze kennis strikt binnensmuurs hielden. Tegenwoordig kan men door de ontsluiting van vele documenten zonder veel moeite aan sleutels komen om deze symboliek te doorgronden, al zal men zich wel dienen te kunnen verplaatsen in het desbetreffende gedachtegoed (het gaat namelijk niet slechts om het denken over andere dingen, maar om een andere manier van denken over de dingen). Aanhangers van het materialisme wijzen elke vorm esoterie daarom per definitie af.

De meerduidige manier van het uitdrukken en vatten van 'kennis' in symbolieken en beelden, in plaats van in een eenduidiger taal, is de oorzaak van veel miscommunicatie tussen mensen die redeneren vanuit verschillende (ex- en/of esoterische) standpunten, ook tussen degenen die open staan voor verschillende vormen van esoterie onderling. Een andere grote bron van wederzijds onbegrip is het gegeven dat de opgedane 'esoterische kennis' berust op persoonlijke ervaring en inzichten, deze zijn niet op dezelfde wijze overdraagbaar als 'exoterische kennis'. Volgens exoterici bestaan daarom esoterische inzichten enkel in de beleving en fantasie van esoterici, volgens esoterici daarentegen bestaan er aspecten van de werkelijkheid die zich onttrekken aan het dagelijkse bewustzijn.

Esoterische (of mystieke) scholen of stromingen

• Antroposofie
• Druïden
• Gnosticisme
• Kabbala
• New Age
• Rozenkruisers
• Satanisme
• Scientology
• Soefisme
• Theosofie
• Vrijmetselarij
• Wicca
• Golden Dawn
• Reiki

Zie ook

• Lijst van religies
• Magie

Externe link

• Esoterisch Genootschap
• Overzicht van websites over esoterie
• Startpagina esoterie