Cyclus van Meton

De cyclus van Meton is een 19-jarige periode of cyclus, waarin 235 lunaties plaatsvinden. Na deze cyclus staan zowel de zon als de maan weer in vrijwel dezelfde positie ten opzichte van elkaar en de aarde. Na 19 jaar vallen de maanfasen dus weer op dezelfde dagen van de maand.

De cyclus is het kleinste gemeen veelvoud van de lengte van het zonnejaar en een synodische maand. De cyclus van Meton is genoemd naar de Griekse astronoom Meton van Athene.

Meton observeerde dat een periode van 19 jaar vrijwel even lang is als 235 synodische maanden, en rondde dit af op 6940 volledige dagen. Het verschil tussen 19 jaren en 235 lunaties bedraagt slechts weinige uren, afhankelijk van hoe men de lengte van het jaar exact definieert.

Meton gebruikte de cyclus om een kalender op te stellen die zowel op de beweging van de zon als de maan was gebaseerd. De jaren 3, 5, 8, 11, 13, 16 en 19 waren schrikkeljaren met 13 maanden.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

Dit betekende:

• er volgden niet meer dan twee gewone jaren op elkaar;
• er volgden geen twee schrikkeljaren op elkaar.

De cyclus omvat 125 maanden van 30 dagen en 110 maanden van 29 dagen, een totaal van 6940 dagen. Dat is minder dan een halve dag langer dan 19 tropische jaren. Bovendien is deze periode vrijwel gelijk aan 255 draconitische maanden.

Diodorus schreef dat Meton het begin van zijn negentienjarige berekende kalender op de 13e dag van de maand Skiroforion legde, in het jaar dat Apseudes archon van Athene was. Deze maand was de laatste van het vierde jaar van de 86e olympiade, die van 433 tot 432 v. Chr. duurde. Claudius Ptolemaeus merkte op, dat Meton en Euktemon in verband hiermee de zomerzonnewende in het jaar 432 v. Chr. observeerden. In dezelfde tekst schrijft hij dat deze op 21 Phamenoth viel van de Egyptische kalender. Dit is volgens de juliaanse kalender 27 juni (22 juni volgens de gregoriaanse kalender).

Callippus

De cyclus van Meton werd later verder bewerkt door Callippus, eveneens een Griekse astronoom. Callippus vatte vier cycli samen in een nieuwe grotere cyclus van 76 jaar, de Callipische cyclus. Hierdoor werden eerdere onnauwkeurigheden gecorrigeerd.

Volgens de chronologen Parker en Dubberstein zouden er aanwijzingen zijn dat een dergelijke cyclus reeds voor zijn tijd op punt gesteld werd door de Babyloniërs.

Toepassingen

Deze cyclus van Meton is in Athene waarschijnlijk enige tijd toegepast en heeft de tijdrekening in Mesopotamië en India beïnvloed. Het joodse jaar werd gestandaardiseerd op basis van de cyclus van Meton en in de christelijke kalender wordt uit de 19-jarige periode van de cyclus van Meton het gulden getal afgeleid voor de berekening van de paas- en pinksterdatum.

Bronnen, noten en/of referenties

Verwijzingen

Kalendersystemen

In gebruik: Armeens • Assyrisch • Bahá'í • Berbers • Chinees • Ethiopisch • Georgisch • Gregoriaans • Hindoe • IJslands • Indiaas • Iraans • Islamitisch • Joods • Juliaans • Koptisch • Liturgisch • Maçonniek • Samaritaans • Thai • Tibetaans Oude kalenders: Attisch • Azteeks • Egyptisch • Georgisch • IJslands • Maya • Macedonisch • Quakers • (Frans) Republikeins • Romeins • Runen • Tabotkalender (rasta) Voorgestelde kalenders of kalenderhervormingen: Darische kalender • Maréchal-kalender • New Earth Calendar • Positivistenkalender • Sovjetisch Kalenderberekening: epacta • cyclus van Meton • gulden getal • indictie • martelaarsboekletter • zondagsletter • zonnecirkel Jaartelling: Ab Urbe Condita • Anno Diocletiani • Anno Mundi (Byzantijns) • Boeddhistisch • Christelijke jaartelling • Olympiade • Seleucidische jaartelling Verwante thema’s: Dionysische Paasperiode • juliaanse dag • oude Nederlandse maandnamen • schrikkeljaar