Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Amsterdams busmaterieel (1982-1998): verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Amsterdams_busmaterieel_(1982-1998)&oldid=41448210 7 jun 2014)
k (Aanpassing)
 
(2 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
Dit artikel gaat over het '''[[Amsterdam]]s busmaterieel''' in de periode '''1982-1998'''. Nummers tussen haakjes wil zeggen dat bussen zijn vernummerd of afbesteld.
 
Dit artikel gaat over het '''[[Amsterdam]]s busmaterieel''' in de periode '''1982-1998'''. Nummers tussen haakjes zijn van bussen die zijn vernummerd of afbesteld.


{{Inhoud beperkt|limit=2}}
{{Inhoud beperkt|limit=2}}
 
{{Clearboth}}
==CSA 2-standaardbussen==
==CSA 2-standaardbussen==
===Proefbus===
{{Zie hoofdartikel|Commissie Standaardisering Autobusmaterieel}}
====201 (DAF SB201DKDL/Hainje)====
{| class="wikitable"
Als opvolger van de wijnrode CSA 1-standaardbus werd de tomaatrode CSA 2 ontwikkeld. Hainje bouwde in 1982 een proefbus op het chassis van de voor RET bedoelde 925 (welk nummer gebruikt werd voor de 928) die nog het interieur van de CSA 1 had maar al wel met de harde Soweto-bankjes achterin was ingericht.
! Merk/type
 
! Serie
De 201 werd gepresenteerd tijdens Autobus RAI (1-13 februari 1982) en ging van 13 april tot 13 juli op tournee langs de standaardsteden; 26 april kwam hij naar Amsterdam. De 201 reed bijna een week lang vanuit de garages [[Amsterdams busmaterieel (1998-nu)#Garage West|West]], [[Amsterdams busmaterieel (1998-nu)#Garage Zuid|Zuid/Oost]] en [[Amsterdams busmaterieel (1998-nu)#Garage Noord|Noord]]; 7 mei kwam hij terug om bij te tanken voor zijn bezoekjes aan [[Den Haag]], [[Groningen (stad)|Groningen]], [[Nijmegen]], [[Maastricht]], [[Breda]] en [[Dordrecht (Nederland)|Dordrecht]].
! Bouwjaar
 
! Bijzonderheden
Na afloop van de tournee werd de 201 vernummerd tot 139; in de jaren 90 werd hij ingezet voor personeelsvervoer tijdens uitstapjes van de RET Hengelsportvereniging.
! style="width:225px" | Afbeelding
 
|-
In 2003 begon de 201 een derde carrière als mobiele natuurreservaat tussen Rotterdam Centraal en Biënnale; daarna werd hij verkocht aan een particulier en verbleef hij een tijdje in de haven van het eens door tweedeurs Mercedes/Hainje-standaards gedomineerde Dordrecht. Vervolgens werd de zwaargehavende (!) 201 opnieuw in de verkoop gezet.
! colspan="5" |Proefbus
 
|-
===Eigen bussen===
|[[Commissie Standaardisering Autobusmaterieel#De CSA-II|CSA 2]]
====253-257, 258-344 (DAF SB201DKDL/Hainje)====
|201
Vanaf 1983 werden de CSA2's geleverd aan de standaardsteden. Tot 1987 nam het GVB twee series van in totaal 122 exemplaren in dienst.
|1982  
 
|Als opvolger van de CSA 1-standaardbus werd de CSA 2 ontwikkeld. Hainje bouwde een proefbus op het zelfde DAF SB201-chassis die nog het interieur van de CSA 1 had, en was ingericht met de harde Soweto-bankjes achterin.
De 253-257 eigenlijk bedoeld als onderdeel van de CSA 1-serie 210-252, maar uiteindelijk besloot men om deze als CSA2-proefbussen te bouwen.
 
In mei 1983 werden ze afgeleverd; met uitzondering van de 254 (stond nog bij DAF voor proefnemingen) begonnen ze als lesextra's vanuit Noord (253, 255), West (256) en Zuid (257). De 256 was daarbij de enige CSA 2 die op [[Buslijn 67 (Amsterdam)|integratielijn 67]] reed; deze werd met ingang van de zomerdienst volledig uitgevoerd door [[Centraal Nederland]].
 
Naar goed gebruik kwamen ze officieel in dienst vanuit West op [[Buslijn 15 (Amsterdam)|lijn 15]], [[Buslijn 18 (Amsterdam)|18]] en [[Buslijn 21 (Amsterdam)|21]].
 
De 253 onderbrak daarvoor een tournee die 3 juni van start was gegaan; met behoud van eigen films reed hij bij BBA [[Tilburg]] (proefritten en dienst op lijn 7), GVU in Utrecht (als 1253 vanwege de tien jaar oude 253; o.a. op lijn 2) en twee weken bij de RET in [[Rotterdam]] (vanuit garage Noord op 30, [[Buslijn 32 (Rotterdam)|lijn 32]], [[Buslijn 35 (Rotterdam)|35]] en [[Buslijn 38 (Rotterdam)|38]], en vanuit garage Zuid op [[Buslijn 52 (Rotterdam)|lijn 52]], 76, 77 en 78).
 
De instroom van de overige exemplaren (258-344) verliep moeizaam vanwege problemen met de ZF-versnellingsbak en zou pas in het najaar eindelijk op gang komen. De 281 stond 27 augustus op de IAS (Internationale Autobus Show) met zijn nachtkooi die ook bij de 282, 283, 285 en de 286 werd aangebracht.
 
Diverse exemplaren introduceerden blauwe lijn- en richtingfilms waarbij het groen van de integratiebestemmingen kwam te vervallen. Tot begin jaren 90 werden deze ook bij de rest aangebracht plus het merendeel van de CSA 1's 170-209/210-252.
 
De 291 en de 292 gingen op 1 oktober naar Den Haag om de opening van [[Tramlijn 2 (Haaglanden)|tramlijn 2]] bij te wonen.
 
Vanwege een onvolkomenheid in de motoropstelling stonden de 259-262, 265, 267, 275, 288, 289, 293 en de 294 in garage Oost als opslagbussen, maar op 17 oktober werden ze ongekeurd en wel op [[Buslijn 8 (Amsterdam)|lijn 8]] ingezet omdat de Zuidbussen hun garage niet konden verlaten vanwege de CN-staking.
 
Bij de herhaling op 4 november verschenen ze ook op [[Buslijn 56 (Amsterdam)#Lijn 56 II|lijn 56]], [[Buslijn 59 (Amsterdam)#Lijn 59 I|59]], [[Buslijn 60 (Amsterdam)#Lijn 60 I|60]], [[Buslijn 61 (Amsterdam)#Lijn 61 I|61]] en [[Buslijn 62 (Amsterdam)#Lijn 62 I|62]]; lijn 8 reed de volgende dag met de Westbussen 263 en 269 die verder stonden te wachten om aan proeven met andere bankjes (onder andere die van [[Sneltram Utrecht|de sneltram Utrecht-Nieuwegein]]) te worden onderworpen.
 
De 301 volgde het voorbeeld van [[Amsterdams busmaterieel (1966-1982)#301-320, 321-364 (DAF SB200DOL/Hainje)|zijn 17 jaar oude nummergenoot]] door 1 januari 1984 (in plaats van de voor 31 december 1983 geplande wissel) op lijn 21 te beginnen. Bij de eerste ritten van de overige bussen was een grote rol weggelegd voor [[Buslijn 23 (Amsterdam)|lijn 23]].
 
De 309 en de 310 waren hun tijd ver vooruit; de 309 had een een ingebouwde routekaart waarbij de haltes met een lampje werden aangegeven, en bovenin hing een dwarsbalk met digitale afroep. In 2001 werden de [[Amsterdamse Combino's|Combino-trams]] hiermee uitgerust. De 310 had tot het eind van het jaar achterop de bestuurderscabine een beeldscherm dat reclamefilmpjes en de haltenamen weergaf. Beide wagens werden alleen op lijn 15, 18, [[Buslijn 69 (Amsterdam)#Lijn 19|19]], 21, 23 en [[Buslijn 26 (Amsterdam)|26]] ingezet.
 
De 340 verbleef van 19 tot 23 maart in [[Den Haag]] voor proefritten.
 
De 344 was een semi-tourbus met smalle instap en luxe interieur; hij had geen middendeur en filmkast. 10 mei debuteerde hij met groepsvervoer.
 
De 277-280, 295-305 (waarvan de 295-300 in Zuid) en de 326-335 (waarvan de 326-331 in Noord) werden telbussen.
 
De 260-263 werden tot snellopers (90 km/h) verbouwd om vanaf 4 juni spitsdiensten te rijden op [[Buslijn 322|de VAD-lijnen 150 en 152]] van [[Amstelstation]] naar Almere. VAD wilde geen nieuw materieel en personeel inzetten vanwege de komst van de [[Flevolijn]] en deed naast GVB ook een beroep op CN; de eigen bussen werden gereden door NS-machinisten.
 
's Nachts stonden ze in de VAD-garage in [[Almere]] en overdag in Zuid waar het onderhoud plaatsvond. Van daaruit werden drie wagens op de eigen lijnen ingezet en stond er een op wacht.
 
Ook de 266-269 werden in juni-juli tot snelloper verbouwd met dubbele bankjes aan de blinde zijde (de 260-263 en de 266 kregen deze later).
 
Op 21 juni werden de ochtendspitsdiensten uitgebreid met versterkingsritten op lijn 15 (vanaf 18 november 1985 lijn 8) naar [[Haarlemmermeerstation]] en kwam een wagen vanuit garage Oost te rijden. Drie maanden later werd het aantal diensten uitgebreid naar zeven.
 
De 310 en de 311 gingen op 24 juni naar Den Haag voor het 60-jarig jubileum van [[Gemengd Bedrijf Haagsche Tramweg-Maatschappij|HTM Bus]]; dit werd gevierd tijdens een open dag.
 
De 284 en de 285 werden eind juni/begin juli afzonderlijk aan Schiphol verhuurd voor platform- en pendeldienst naar parkeerterrein P3. Daarna werden ze achtereenvolgens afgelost door de 255 en de 341-343 (dit vanwege de verbouwing van twee pieren).
 
Eind 1984/begin 1985 werden de stempelautomaten verwijderd vanwege het gesloten instap-regime.
 
In mei 1985 werd de 269 (laatste VAD-dienst; 17 april) toerbus in West en kregen de 338-343 een nachtkooi met inklapbaar afsluitschot. De zes nachtbussen werden verdeeld tussen Zuid (338, 339), Noord (340, 341) en West (342, 343). Aan het eind van het jaar kregen ook de 253-259 (inmiddels Zuidbussen), 275, 276, 306-325, 336 en de 337 een nachtkooi waardoor nu 39 exemplaren beschermd waren tegen geweld in de kleine uurtjes.
 
De 292 stond tijdens [[Sail Amsterdam|Sail 1985]] (1-5 augustus) op de [[Piet Heinkade]] als radiowagen voor uitzendingen van de [[Ziekenomroep]].
 
Door een materieeltekort kwam de 344 tussen september en december 1985 in de passagiersdienst terecht; hij verscheen op lijn 21 als wachtwagen en reed spitsdiensten op lijn 19, 40, 42 en 43.
 
Op 1 januari 1986 werd de samenwerking met VAD beëindigd en keerden de 260-268 terug naar West; ingaande de zomerdienst werden de 260-268 (waarvan de 260 verbouwd tot lesbus) vaste wagens op [[Buslijn 48 (Amsterdam)#Lijn 48 I|lijn 48]] van [[Station Amsterdam Sloterdijk|Sloterdijk]] naar [[Station Amsterdam Bijlmer ArenA|station Bijlmer]] (later ingekort tot Drentestraat / [[Station Amsterdam Zuid|station Zuid]]).
 
Ook de 270-284 wedren tot snelloper verbouwd (waarvan de 270, 272-276 later dubbele bankjes kregen), maar dan voor dienst op [[Buslijn 64 (Amsterdam)#Lijn 64 I|lijn 64]] (CN/GVB in samenwerking met [[Enhabo]]) van Amstelveen naar [[Zaandam]] via Sloterdijk. Drie GVB-diensten werden vanuit Zaandam door [[Enhabo]]-chauffeurs gereden met de wisselwagens 270-274.
 
Ondertussen ging de 294 naar Zuid als vervanger van de Noordwaarts getrokken 300, en was de 344 voorzien van een toerinterieur en lijn-/richtingfilmkast.
 
In verband met de kandidaatstelling van Amsterdam voor de [[Olympische Spelen|Olympische Spelen van 1992]] werd de 292 in juni blauw met Olympische ringen beschilderd en tot 1992 vernummerd. [[Amsterdamse gelede trams 9G en 10G|Tram 795]], de enige ''blokkendoos'' met korte deurruiten kreeg hetzelfde jasje; 10 juli werden ze op de Dam gepresenteerd waarna de 1992 meteen op lijn 18 verscheen.


Nadat de Spelen op 17 oktober aan [[Barcelona (Spanje)|Barcelona]] werden toegewezen (in plaats van Amsterdam) verloren bus en tram hun Olympische ringen maar behielden ze hun blauwe kleur. De 1992 werd themabus van [[Amsterdamse Poort (Amsterdam)|het nieuwe winkelcentrum de Amsterdamse Poort]] en ging dienst doen vanuit garage Zuid. Vanaf 24 november 1986 reed hij als vaste wagen op [[Buslijn 63 (Amsterdam)#Lijn 63 I|lijn 63]] die langs alle winkelcentra in het hoogbouwgedeelte van de Bijlmer reed. 9 maart 1987 kreeg de bus weer officieel zijn oude nummer (292) en werden de reclame-opschriften gewijzigd tot 'AMSTERDAM'.
De 201 toerde van april tot juli 1982 langs de steden waar standaardbussen reden en kwam eind april in Amsterdam aan. De bus reed bijna een week vanuit de garages [[Garage West (Amsterdam)|West]], [[Garage Zuid (Amsterdam)#Samenwerking met CN|Zuid/Oost]] en [[Garage Noord (Amsterdam)|Noord]].


Ondertussen kreeg de 341 een Voith-versnellingsbak en werden de 275 en de 276 als nachtbussen afgelost door de 261-264, 285-291 en de 294.
Daarna ging de 201 naar [[RET (Rotterdam)|de RET in Rotterdam]] waar hij als 139 twintig jaar in dienst bleef. In 2003 begon de bus een derde leven als mobiele natuurreservaat tussen Rotterdam Centraal en Biënnale om daarna nog twee keer te worden doorverkocht.
|-
! colspan="5" |Eigen bussen
|-
|DAF SB201DKDL/Hainje
|253-257, 258-343
|1983/1984
|De eerste serie CSA 2's werd aan het GVB geleverd; de 253-257 (mei 1983) en de 258-343 (eind 1983/begin 1984) kwamen in dienst vanuit alle garages. De 277-280, 295-305 en de 326-335 waren telbussen. De 309 en de 310 uit West hadden als proef een digitale routekaart/-haltedisplay en een beeldscherm dat de haltenamen weergaf. Beide wagens werden alleen op lijn 15, 18, [[Buslijn 69 (Amsterdam)#Lijn 19|19]], 21, 23 en [[Buslijn 26 (Amsterdam)|26]] ingezet.


In het kader van 'Amsterdam Culturele Hoofdstad van 1987' werd de 275 in mei tot regenboogkleurige kunstbus beschilderd. Een maand later volgde de onthulling waarna de 275 voor twee dagen naar [[Brussel (stad)|Brussel]] ging in verband met het 30-jarig jubileum van het [[Verdrag van Rome]]; hij reed er op stadslijn 67 van de MIVB en behield zijn beschildering tot begin 1988.
Vijftien bussen reden van 1986 tot 1989 als z.g. snellopers (90 km/h) op ; 260-269 op [[Buslijn 48 (Amsterdam)#Lijn 48 II|lijn 48]] (na eerst spitsdiensten te hebben gereden op [[Buslijn 322 (Amsterdam-Almere)|de VAD-lijnen 150 en 152]] van [[Station Amsterdam Amstel|Amstelstation]] naar Almere) en 270-284 op [[Buslijn 64 (Amsterdam)#Lijn 64 I|CN/GVB/Enhabo-lijn 64]] (waarvan drie wisselwagens 270-274 vanuit de Enhabo-garage in Zaandam).


De 264 van lijn 64 werd op 28 oktober 1987 bij de Thorbeckeweg in [[Zaandam]] letterlijk een kopje kleiner gemaakt door een busje dat de vrije busbaan overstak; ook hield hij er chassisschade aan over. De 264 dreigde als eerste CSA2 te worden gesloopt, maar werd uiteindelijk toch heropgebouwd. Ook de 278, 279 en de 299 (dakscheuren) werden hersteld van zware schade; de 278 kreeg daarbij een lichtkrant achterop de bestuuderscabine die in 1988-1989 ook bij de 260, 277, 281, 282, 303 en de 305 werd aangebracht. De 285 verving de 279 als snelloper.
Drie bussen kregen een tijdelijke themabeschildering; 292 (1986; kandidaatstelling van Amsterdam voor de [[Olympische Spelen|Olympische Spelen van 1992]]/[[Amsterdamse Poort (Amsterdam)|winkelcentrum de Amsterdamse Poort]]), 275 ('Amsterdam Culturele Hoofdstad van 1987') en 304 (1988; Bo-Mij/Bo-Rent).  


Naar het voorbeeld van [[Amsterdams busmaterieel (1966-1982)#46-62, 63-110 (DAF SB200DKDL/Hainje)|KAV-themabus 49]] werd de 304 in oktober in de kleuren van Bo-Mij/Bo-Rent beschilderd.
De 292 en de 304 verloren hun beschildering bij de grote revisie die in november 1989 begon en tot medio 1992 zou duren. 56 bussen werden daarbij in het nieuwe kleurenschema grijs-blauw-met-rode-deuren geschilderd of beplakt en voorzien van een noodraam met plastic hamer (behalve de 309) en vandaalbestendige Vordereggerbankjes (262, 264-266, 285, 287, 297, 301, 302 en 314 uitgezonderd) zoals de tweede serie 346-374. De 269 en de 282 hadden een noodraam gekregen maar bleven rood; door bezuinigingen moest het GVB stoppen met de revisie en werden de slechtste exemplaren afgevoerd.  


De 278 werd op 11 november ingezet om de genodigden van een besloten bijeenkomst in de Zeemansclub te vervoeren. Hij werd ter plekke gestolen en later teruggevonden in [[Beverwijk]]. De 260 verloor in maart 1989 zijn dubbele bankjes, en ook de 278 werd snelloper-af.
In 1994/1995 waren er nog 49 exemplaren over waarvan vijf (269, 276, 318, 327, 329) nog tomaatrood waren. De verdeling was toen:
 
De 309 werd na schadeherstel bij Hainje in revisie genomen en in het nieuwe kleurenschema grijs-blauw-met-rode-deuren geschilderd. 11 november kwam de vernieuwde 309 in dienst op lijn 18. De 301 en de 302 gingen vanaf december 1989 als volgende in de revisie die ruim een half jaar duurde waarbij de nooddeur (te roestig) door een plastic hamertje werd vervangen zoals de 345-374; alleen de 309 zou daarmee blijven rijden. Gedurende 1990 kwamen 25 bussen aan de beurt waarbij sommige exemplaren niet werden geschilderd maar beplakt; 277, 256, 253, 325, 312, 291, 335, 337, 334, 281, 314, 324, 260, 343, 339, 285, 311, 260, 286, 333, 342, 254, 304, 292 en 257.
 
De 277, behandeld in eigen beheer, reed de eerste elf dagen (17-28 februari 1990) met licht- in plaats van donkerblauwe schortplaten. De 260 figureerde tijdens zijn verbouwing (2 juli-2 oktober 1990) in een aflevering van ''De Uitdaging'' waarvoor [[Busmaterieel van NZH (1967-1987)#DAF bussen|een NZH-bus]] werd gedoneerd.
 
Op 30 november 1990 ging [[Amstelveenlijn|de sneltram naar Amstelveen]] rijden en trokken de Zuidbussen massaal naar West (de 299 ging naar Noord); de blauwe 292 ging na overplaatsing in revisie toen ook de 304 van zijn Bo-Rent-jasje werd ontdaan. Alleen de 295-298 bleven Zuid trouw; ze werden nu bijgestaan door de 260-269 en de 280-282.
 
In 1991 werden veertien bussen behandeld; achtereenvolgens 261, 264, 344, 328, 288, 255, 295, 273, 266, 259, 271, 287, 338, 280.
 
In september 1991 verhuisden de 253-259 en de 337-339 naar Noord; de 253-257 kregen als eerste van hun serie vandaalbestendige Vorderegger-bankjes zoals de CSA 3-geledes 520-544. Alleen de 262, 264-266, 285, 287, 297, 301, 302 en de 314 bleven met bruine bankjes rijden.
 
De laatste zestien revisieklanten in 1992 waren; 336, 316, 265, 275, 298, 267, 315, 278, 272, 262, 310, 331, 305, 263, 303 en 332.
 
De 269 en de 282 waren al van hun nooddeur ontdaan maar bleven rood; vanwege de bezuinigingen moest de revisie worden stopgezet en omdat het GVB geen toestemming kreeg om nieuwe standaards aan te schaffen besloot men tot vroegtijdige afvoer van de slechtste, niet-gereviseerde, exemplaren. Tussen 7 mei en 5 augustus reden de eerste 34 hun afscheidsritten; 14 Noordbussen (261, 263, 267, 268, 284, 299, 300, 313, 317, 319-323), 19 Westbussen (273-275, 279, 282, 283 290, 293, 303, 306, 307-309, 326, 330, 338, 340-342) en slechts 1 Zuidbus (296).
 
De 330 was met negen jaar en twaalf dagen het kortst in dienst.
 
De 322, 341, 320, 323, 326, 338, 340, 329, 342, 308 en de 321 emigreerden naar [[Casablanca (stad)|Casablanca]] en werden er in deze volgorde tot 3500-3511 vernummerd. In [[Marokko]] werden de wagens in de eigen bedrijfskleur geschilderd en voorzien van een conducteurszitplaats achterin. Ook de 306, 307, 309, 313, 317 en de 319 begonnen een tweede leven in het buitenland (bestemming onbekend).
 
Omdat Zuid nu nog maar drie CSA-2's (295, 297, 298) over had kwamen begin 1994 de Noordwagens 312, 314-316 en 331-335 over.
 
De 298, 327 en de 329 werden in juni opgelegd; waar de 298 een jaar later naar de sloper werd gebracht kwamen de 327 (november 1994) en de 329 (februari 1995) weer in dienst. Als laatste vertegenwoordigers van de Zuidploeg uit 1984 vertrokken de 295 en de 297 naar Noord. Van alle CSA2's hebben zij het langst (tien jaar) in de Bijlmer gereden.
 
De 253-256 werden op 2 september afgevoerd tweede leven te beginnen in [[Split]], [[Kroatië]]; ontplakt en al kregen ze in willekeurige volgorde de nummers 31...37. De 296 (24), 284 (42) en zevende exemplaar (38) gingen gingen ook mee. De 31 en de 37 waren tot 2007 in dienst.
 
De 301 van lijn 19 werd 4 oktober bij de kruising [[Antwerpenbaan]] / Laan van Vlaanderen door [[Amsterdamse gelede trams 11G en 12G|tram 832]] van [[Tramlijn 2 (Amsterdam)|lijn 2]] geramd en raakte zodanig beschadigd dat hij zo krom als een hoepel werd. Een museumstatus zoals de oude 301 kon hij nu definitief vergeten. Net als destijds met CSA 1 319 werd het chassis in garage West gesloopt terwijl het restant op de schroothoop in [[Zaandam]] eindigde.
 
Bleven er nog 49 exemplaren over, waarvan vijf (269, 276, 318, 327, 329) nog zontomaten waren en elf (262, 264-266, 285, 287, 295, 297, 301, 302, 314) nog de oude bruine bankjes hadden. De verdeling was toen:
* Garage West: 260, 269-272, 276-278, 280, 281, 285-289, 291, 292, 294, 302, 304, 305, 310, 311, 327-329, 336, 337, 339, 343.
* Garage West: 260, 269-272, 276-278, 280, 281, 285-289, 291, 292, 294, 302, 304, 305, 310, 311, 327-329, 336, 337, 339, 343.
* Garage Noord: 257-259, 262, 264-266, 295, 297, 318, 324, 325.
* Garage Noord: 257-259, 262, 264-266, 295, 297, 318, 324, 325.
* Garage Zuid: 312, 314-316, 331-335.
* Garage Zuid: 312, 314-316, 331-335.
De 271 werd als themabus van het Amsterdamse Bos geschilderd, en de 276 werd vlak voor zijn afvoer in 1997 (chasisscheuren) aan proeven onderworpen met de uiteindelijke kleurenschema's van de CAFLOC-stellen van [[metrolijn 50]] (crème) en [[Amsterdams busmaterieel (1998-nu)|de Jonckheerbussen]] (wit-blauw). Met de komst van de Jonckheeren 101-155 werden er meer wagens afgevoerd waarbij de serie uit Zuid verdween. De laatste zes exemplaren reden in februari-maart 2000 hun laatste ritten vanuit West (331, 332, 343) en Noord (334, 336, 337).
De afgevoerde bussen begonnen tweede levens in Marokko (322, 341, 320, 323, 326, 338, 340, 329, 342, 308 en de 321 in [[Casablanca (stad)|Casablanca]] als 3500-3511; 305 in [[Rabat (Marokko)|Rabat]], [[Marokko]] als 398), [[Angola]],  (325), [[Tanzania]] (334, 339) [[Split]], [[Kroatië]] (296, 253-256, ?, 284 als 24, 31...38, 42), [[Boergas (stad)|Burgas]], [[Bulgarije]] (314) en in [[Vlissingen]] (324).
|-
|DAF SB201DKDL/Hainje
|344, 345
|1984/1986
|De 344 en de 345 (oorspronkelijk bedoeld voor de HTM in Den Haag) waren tweedeurs semi-tourbussen zonder middenuitstap. Ze begonnen vanuit garage West en reden tour-, spits- en versterkingsritten; op de 40-er lijnen en (vanaf 1988/1989) op Shuttlebuslijn 281. Na de revisie met het grijs-blauwe kleurenschema werd de 345 afwisselend vanuit West en Noord ingezet en verscheen bij hoge uitzondering op de normale  lijndienst.


De 272, 277, 280, 286 en wederom de 327 gingen vanaf juni 1995 in zomeropleg.
De semitoers werden in 1998 aan de nieuwe toerafdeling TTS (Tour & Travel Service) verhuurd voor GVB-diensten, en bij de verzelfstandiging in 2001 verkocht. Vernummerd tot 2001 en 2345 zijn ze tot 2003 in dienst gebleven, en daarna aan particulieren verkocht.
 
|-
De 271 werd als nieuwe bosbus beschilderd en de 312 verhuisde naar West.
|DAF SB201DKDL/Hainje
 
|346-374
De 333 en de 335 van lijn 59 werden in april 1997 allebei uitgeschakeld door aanrijdingen met geledes; respectievelijk [[Busmaterieel van NZH (1967-1987)#Gelede bussen van andere bedrijven|NZH 7952]] van [[Buslijn 174 (Amsterdam-Haarlem)#Lijn 174|ex-CN-lijn 174]] en CSA 3 500 van lijn 15. De 305 en de 308 werden hun vervangers.
|1986
 
|De tweede serie CSA 2's kwam begin 1987 in dienst en heeft vanuit alle garages gereden. De 346-349 waren snellopers op lijn 64 en [[Buslijn 192 (Amsterdam)#Lijn 68|68]]. De 352 werd in augustus 1989 als eerste CSA 2 grijs-blauw geschilderd; de rest van de serie bleef rood vanwege de bezuinigingen. De 355-357 werden begin 1992 aan de HTM in Den Haag verkocht als 512-514 in ruil voor de gasbussen 460-462 (zie HTM huurbussen); de 513 en de 514 (ex-356 en 357) werden in januari 1997 teruggehuurd omdat de Franse huurgeledes 556-565 het door de winterkou begaven. De overige exemplaren deden dienst tot voorjaar 2000. De 373 werd na zijn deelname aan de jubileumparade van het 100-jarige GVB werd de 373 museumbus; hij is nu in handen van de [[Amsterdamse museumbussen|stichting BRAM]].
De 312 van lijn 64 maakte 23 augustus bij de [[Louwesweg]] een fatale botsing met [[Amsterdamse gelede trams 8G|tram 730]] van [[Tramlijn 2 (Amsterdam)|lijn 2]]. De 312 werd meteen afgevoerd met een uitgezaagd front, en ook de verre van oerdegelijke ''luchtwagens'' zagen wederom een zwakke broeder uit beeld verdwijnen.
 
De 276 ging eind augustus buiten dienst met chassisscheuren en werd vlak voor zijn afvoer aan kleurproeven onderworpen; eerst in het crème van de CAFLOC's van [[metrolijn 50]], daarna in het wit-blauw dat in 1998 door [[Amsterdams busmaterieel (1998-nu)#Wit-blauwe Jonckheerbussen|de Jonckheerbussen]] werd ingevoerd. De resterende CSA 2's zouden niet meer worden overgeschilderd.
 
Na een derde verplichte vakantie kwam de 327 weer in dienst en werd hij een goede tweede achter [[Amsterdams busmaterieel (1966-1982)|CSA 1 213]]) als bus met de meeste comebacks.
 
Met ingang van de winterdienst 1998-1999 verdween de serie uit Zuid; de 305 en de 314-316 gingen buiten dienst door de komst van de Jonckheeren 101-155 en de 328, 331, 332 en de 334 verhuisden naar Noord. Ook daar was de afvoer in volle gang gezet en net als de 257, 259, 262, 264-266, 286, 287, 294, 295, 297, 318 en de 325 reed de 328 er binnen de kortste keren zijn afscheidsrit. Bij de Westbussen waren het de 269-272, 277, 280, 281, 285, 292, 304, 310, 311, 327 en de 329 die afzwaaiden.
 
De 305 emigreerde naar [[Rabat]], [[Marokko]] (als 398) en de 314 naar [[Burgas]], [[Bulgarije]]. De 324 werd verkocht aan een particulier in [[Vlissingen]] en is daar anno 2011 nog steeds aanwezig. De 325 ging in 2003 (na vier jaar wachten) naar [[Angola]].
 
Ingaande de winterdienst 1999-2000 waren er nog maar acht exemplaren over; 331, 332, 334, 336, 337, 339, 343, 344. De 330-ers reden vanuit Noord, de 340-ers reden vanuit West maar kregen al snel versterking van de 331 en de 332. Tussen 18 februari en 24 maart 2000 reden ze hun afscheidsritten waarna ze via opslag werden afgevoerd. De 334 en de 339 begonnen een tweede leven [[Tanzania]].
 
De 344 bleef als enige in Amsterdam en werd op 13 februari 2001 eigendom van de verzelfstandigde toerafdeling TTS. Onder zijn toepasselijke nieuwe nummer 2001 bleef de 344 in dienst totdat hij op 20 mei 2003 aan een particulier werd doorverkocht.
 
====345 (DAF SB201DKDL/Hainje)====
Na de afbestelling van mini-VIP 592 (zie aldaar) werd in 1986 een tweede toerbus gebouwd op chassis dat voor de HTM was bedoeld. De 345 had in tegenstelling tot de 344 wel een filmkast maar geen achterdeur; deze verschillen zouden worden rechtgetrokken.
 
De 345 begon 2 juni 1986 vanuit garage West op lijn 48 (waarvoor hij twee dagen eerder infobus was) en werd vanwege een materieeltekort op de lijnen 40-44 en 47 ingezet; in 1988 kwam daar ook Shuttlebuslijn 281 bij, eerst als reserve en vanaf 6 november 1989 vaste wagen (naast de 344).
 
Met de komst van de Shuttles 023-026 in 1990 ging de 345 weer tour- en versterkingsritten ritten (onder andere lijn 44) rijden.
 
Gereviseerd en wel keerde hij 26 juni 1991 terug op lijn 281 in het grijs-blauwe kleurenschema.
 
Daarna pendelde de 345 heen en weer tussen Noord en West met tour-, spits- en sneldiensten; slechts bij hoge uitzondering werd hij op de normale lijnen ingezet.
 
Bij de oprichting van Tour & Travel Service ging de 345 in [[Enhabo]]-stijl GVB-diensten draaien met TTS-chauffeurs. Dit bedrijf ging uiteindelijk zelfstandig verder en nam de wagen op 13 februari 2001 over; de 345 werd vernummerd tot 2345 maar bleef nog in Noord en reed 20 april zijn afscheidsrit op [[Buslijn 38 (Amsterdam)|lijn 38]]. Na een opknapbeurt volgde 11 juni de definitieve overgang; de 2345 bleef echter GVB-diensten draaien totdat hij op 25 mei 2003 werd doorverkocht.
 
In mei 2011 werd de 345 aangetroffen bij een touringcarbedrijf in [[Roelofarendsveen]] tussen touringcars en enkele oude streekstandaards; de bus verbleef hier al geruime tijd. Het bedrijf Van der Voet dat de 345 te koop had staan ging halverwege 2012 failliet en op 5 september 2012 werd de 345 geveild, waarna de wagen bij een particulier in [[Boskoop]] terecht kwam.
 
====346-374 (DAF SB201DKDL/Hainje)====
[[Bestand:GVB 373 Stichting BRAM Utrecht Centraal Busstation Oost.jpg|{{largethumb}}|Bus 373.]]
[[Bestand:GVB 373 Stichting BRAM Interieur.JPG|{{largethumb}}|Bus 373, interieur.]]
 
Met een jaar vertraging kreeg het GVB in 1986 toestemming tot de aanschaf van 30 nieuwe CSA 2's; dit werden er uiteindelijk 29 omdat de 375 als CSA 3/ST2000-proefbus zou worden gebouwd.
 
De 346-374 introduceerden oranje instapstangen (speciaal voor de slechtzienden) en het noodraam met plastic hamer (''Streng verboden hier uit te stappen'' werd vanaf nu ''Bij nood raam inslaan''); voortaan was de middendeur bruikbaar als nooduitgang. Ze kwamen tussen januari en maart 1987 in dienst vanuit garage West (346-354) en garage Noord (355-374). De 348 begon echter vanuit Noord terwijl de 370 en de 372 het tegenovergestelde deden.


De 346-348 werden in maart tot snelloper verbouwd voor dienst op lijn 64 en [[Buslijn 192 (Amsterdam)#Lijn 68|68]]; in juni kregen ze vandaalbestendige Vorderegger-bankjes.
De 346, 352, 353, 358, 361-363, 365 en de 367-369 werden eind mei tijdelijk teruggehaald omdat de voormalige bussen van het [[Schiphol Sternet]] dienst deden op de ringlijn [[Buslijn 55 (Amsterdam)#Lijn 55P|55]]/[[Buslijn 56 (Amsterdam)#Lijn 56P|56]] (A/B) t.b.v. de renovatie van de A10. Ze reden daldiensten vanuit West (lijn 15 en 19), Noord ([[Buslijn 35 (Amsterdam)|lijn 35]]) en Zuid ([[Buslijn 61 (Amsterdam)#Lijn 61 I|lijn 61]]). De 346, 352 en de 367-369 reden begin 2003 voor vier maanden bij [[Arriva Personenvervoer Nederland|Arriva]] als 0001, 0002 en 0004-0006 voor vervoer in de [[Drechtsteden]]; daarna werden ze naar [[Angola]] geëxporteerd  .


De 349 werd ook snelloper en was tevens lesbus naast de 350-353.
De overige wagens begonnen een tweede leven bij het [[Bulgarije|Bulgaarse]] bedrijf Burgasbus (347, 349, 351, 353, 354, 356, 360, 366),  de [[Hoogoven|Hoogovens]] [[Beverwijk]] (364) en de Politie Amsterdam Amstelland (372); op Texel (discobus 348) en Cuba (365) en in [[Willemstad (Curaçao)|Willemstad]], [[Curaçao]] (356, 357)


De 346 van lijn 68 werd 9 augustus 1987 tijdens de ochtendspits bij station Sloterdijk gestolen en teruggevonden in [[Emmeloord]] door een oplettende VAD-chauffeur.
|-
! colspan="5" |GVU huurbus
|-
|DAF SB201DKDL/Hainje
|45
|
|Als ruil voor de verhuur van de 353 aan het Utrechtse vervoerbedrijf [[GVU]] reed de 45 in januari 1997 drie weken bij het GVB. De bus reed vanuit garage West en Noord voor proefnemingen met een verzonken stuur.
|-
! colspan="5" |HTM bussen
|-
|DAF SB201DKDL/Hainje
|460-462
|1988
|Deze bussen, oorspronkelijk 500, 502 en 504, waren de laatste CSA 2-wagens bij de HTM in Den Haag. Ze werden in 1989 verbouwd tot  aardgasbus met vlinderuiterlijk ter benadrukking van het milieu-aspect (minder stikstofdioxide, minder lawaai) te benadrukken. Vergezeld door CSA 2's uit [[Rotterdam]] en Groningen (GVBG 16) toerden ze langs de z.g. de standaardsteden.


In 1988-1989 kregen de 346, 350 en de 353 een lichtkrant-/infodisplay en werden ook de 347, 348 en de 354 tot lesbus verbouwd.
Het GVB was enthousiast en nam begin 1992 de gasbussen over in ruil voor de 355-357. De 460-462 (250 à 290 km/u) reden vanuit garage Noord op [[Buslijn 28 (Amsterdam)|lijn 28]] en [[Buslijn 31 (Amsterdam)#Lijn 31 III|31]], en deden, ook nadat ze naar garage West werden overgeplaatst, dienst als lesbus. Na de buitendienststelling begin 2000 werden de 460-462 bij BBA teruggebouwd tot dieselbus en doorverkocht aan Brunna Reizen voor versterkingsritten op de Hermes-lijnen in Heerlen.
 
|-
De 351 werd hersteld van de zware schade die hij 7 juli 1989 in de ochtendspits bij Basisweg / Radarweg opliep door een botsing met een vrachtwagen.
|DAF SB201DKDL/Hainje
 
|436, 440, 486
Als eerste CSA 2 werd de 352 eind augustus 1989 in het nieuwe kleurenschema grijs-blauw-met-rode-deuren geschilderd; de rest zou rood blijven omdat de grote revisie, die het merendeel 253...344 had gekregen, eind 1992 moest worden stopgezet vanwege de bezuinigingen.
|
 
|Naast de eigen 356 en 357 (vernummerd tot 513 en 514) huurde het GVB In januari 1997 de 436, 440 (snelloper met 80 km/h) en 486 voor dienst op de 40-er lijnen omdat de Franse geledes 556-565 het door de winterkou begaven. De 436 en de 440 waren eind januari als laatste in dienst.
In 1990 kreeg de serie (nieuwe) vandaalbestendige bankjes.
|-
 
|}
De 355-374 verhuisden in 1991 naar de hoofdgarage in de [[Jan Tooropstraat]]; de 355-357 bleven er niet lang, want aan het eind van het jaar reden ze hun afscheidsritten op lijn 18 en 23. Na een opknapbeurt werden ze begin 1992 aan de HTM verkocht onder de nummers 512-514; in ruil kwamen de 500, 501 en de 504 (gasbussen-met-vlinderuiterlijk) naar Amsterdam om dienst te doen als de 460-462.
 
De 358-374 kwamen begin 1994 naar Zuid; wederom ter vervanging van oudere soortgenoten.
 
De 513 (ex-356) en de 514 (ex-357) werden in september 1996 door de HTM tijdelijk verhuurd aan de NOVIO in [[Nijmegen]] en keerden daarna op 13 januari 1997 tijdelijk terug naar Amsterdam omdat de Franse huurgeledes van lijn 48 het door de winterkou lieten afweten; tien dagen waren ze weer in dienst bij hun oorspronkelijke eigenaar. De 512 (ex-355) bleef in [[Den Haag]] waar hij begin 1999 met onherstelbare schade naar de sloper werd gebracht.
 
De 353 werd van 27 januari tot 18 februari aan het GVU verhuurd toen soortgenoot 45 overkwam voor proeven met een geknikt stuur.
 
De 358 en de 359 waren al teruggekeerd naar West, en met de instroom van de Jonckheeren eind 1998/begin 1999 verhuisden de 360-369 naar Noord in ruil voor tien wisselwagens 130...155. De 370-374 bleven als laatste CSA 2's nog een jaar in Zuid en met de komst van de Jonckheeren gingen ze terug naar West.
 
Alle wagens haalden de eindstreep; tussen april en juli 2000 gingen ze buiten dienst (370 als laatste) waarna ze via het GVB-terrein aan de [[Van der Madeweg]] naar Womy werden gebracht voor doorverkoop.
 
De 372 kreeg een baantje als sleepbus en werd na zijn afvoer (23 april 2001) oefenobject bij Politie Amsterdam Amstelland alwaar hij ingefilmd half als lijn 18, half als lijn 19 nabij de [[Rozenoordbrug]] tot eind 2011 werd gebruikt. Inmiddels is de 372 door de Jonckheer 189 vervangen en staat hij, vierentwintig jaar na zijn aflevering (waarvan dertien jaar in actieve dienst), te wachten op wat komen gaat.
 
De 373 schitterde op 16 september in de jubileumparade van het 100-jarige GVB en werd op 2 oktober eigendom van de [[Amsterdamse museumbussen|MUSA]]. In 2011 werd de wagen door een particulier overgenomen die hem begin 2012 onderbracht bij de collectie van de [[Amsterdamse museumbussen|stichting BRAM]].
 
De 348 werd discobus op Texel en werd in de zomer van 2009 gefotografeerd; witgeschilderd, ingefilmd als lijn '69 Jelleboog-Den Burg' en nog altijd met Vordereggerbankjes. De 364 werd gebruikt als een mobiele kantine bij Hoogovens [[Beverwijk]]. De 347, 349, 351, 354, 356, 360 en de 366 begonnen een tweede leven bij het Bulgaarse bedrijf Burgasbus. De filmkasten werden afgeplakt met een gemerkte sticker, maar verder behielden ze hun identiteit; de 354 kreeg echter een hoekiger voorruit. Op internet staan filmopnamen van de 349.
 
De 346, 352, 353, 358, 361-363, 365 en de 367-369 werden eind mei 2001 tijdelijk teruggehaald omdat de ex-Sternetwagens werden ingezet op ringlijn [[Buslijn 55 (Amsterdam)#Lijn 55P|55]]/[[Buslijn 56 (Amsterdam)#Lijn 56P|56]] (A/B) t.b.v. de renovatie van de A10. Ze werden vanuit alle garages ingezet (reserve 368 uitgezonderd); de verdeling was:
* Garage Zuid: 346, 352, 353 voor daldienst op [[Buslijn 61 (Amsterdam)#Lijn 61 I|lijn 61]]
* Garage West: 358, 362, 363, 365, 367, 369 voor daldienst op lijn 15 en 19.
* Garage Noord: 361 voor daldienst op [[Buslijn 35 (Amsterdam)|lijn 35]].
 
De 365 en de 367 verhuisden al snel naar Noord waar de 361 werd binnengehouden, net als de 346 uit Zuid; tussen 6 en 11 juni gingen er vijf wagens buiten dienst; 353, 363, 365, 367 en een defecte 369 buiten dienst. Bleven er nog maar drie exemplaren (352, 358, 362) over waarvan de 352 uit Zuid ([[Buslijn 43 (Amsterdam)|lijn 43]]) en de 362 uit West (lijn 64) in de normale dienst reden; de Westbussen hielden het bijna een week langer vol dan de 352.
 
Ook de 353 kwam bij Burgasbus terecht waar de 351 werd doorverkocht aan Karnobut als rood-witte stadsbus op lijn 1; alleen de waarschuwingsstickers betreffende het rookverbod en de maximumsnelheid, en de vervaagde slogan 'Wilt U zitten? Ik kan staan!' herinneren nog aan zijn GVB-verleden.
 
De 365 emigreerde naar Moa, Cuba en na hun buitendienststelling bij de HTM vertrokken de 513 (ex-356) en de 514 (ex-357) naar [[Willemstad (Curaçao)|Willemstad]] op [[Curaçao]] waar ze een crèmekleurig jasje kregen. Naar verluidt is de bouwplaat van de 513 verwisseld met die van de tot partybus verbouwde HTM 474.
 
De 346, 352 en de 367-369 kwamen per 1 januari 2003 weer in actie als huurbussen van [[Arriva Personenvervoer Nederland|Arriva]] dat de concessie kreeg van het vervoer in de [[Drechtsteden]] maar nog geen nieuw materieel had. Het vijftal, vernummerd tot 0001, 0002 en 0004-0006, werd in garage [[Papendrecht]] voor dienst op lijnen naar onder meer [[Rotterdam]] en Utrecht.
 
Na drie maanden (april 2003) zat het erop en werden ze via Van Vliet Trucks in [[Nieuwegein]] naar [[Angola]] geëxporteerd met BBA 235 en GVBG 87.
 
==CSA 2-standaardbussen van andere bedrijven==
===Schipholbus===
====6 (DAF SB201DKDL/Hainje)====
Na vijf CSA 1's nam Schiphol ook een CSA2 in dienst (in 1986 gevolgd door de Neoplan tweerichting-bussen 20-22 met deuren aan beide zijden).
 
===GVU-bus===
====45 (DAF SB201DKDL/Hainje)====
Het GVB huurde in januari 1997 de GVU 45 voor proeven met een geknikt stuur. De 45 begon 28 januari vanuit garage West op lijn 23 maar ging al snel naar Noord waar hij drie weken later zijn afscheidsrit reed. Na zijn buitendienststelling bij GVU begon de 45 een tweede leven in [[Rusland|Sokulov, Rusland]].
 
===HTM-bussen===
====460-462 (DAF SB201DKDL/Hainje)====
Als onderdeel van een samenwerkingsverband met de RET en het Groningse GVB werden de 500, 502 en de 504 in 1989 op eenjarige leeftijd tot gasbussen verbouwd en voorzien van een vlinderuiterlijk om het milieu-aspect te benadrukken. Vergezeld door GVBG 16 en een [[Rotterdam]]se soortgenoot toerde het drietal langs de standaardsteden.
 
Het GVB was enthousiast en nam begin 1992 de gasbussen over in ruil voor de 355-357; de 500, 502 en de 504 werden in genoemde volgorde tot 460-462 vernummerd om aan te geven dat het hier niet om gewone wagens ging.
 
De 462 was 5 juni te zien tijdens de milieumarkt op de [[Dam (Amsterdam)|Dam]], maar omdat het tankstation bij garage Noord vertraging opliep kwam het drietal pas begin juli in dienst op [[Buslijn 34 (Amsterdam)|lijn 34]] en [[Buslijn 35 (Amsterdam)|35]].
 
De Hagenezen produceerden minder stikstofdioxide en minder lawaai; maar ook dit voordeel had z'n nadeel, want met hun elf gastanks konden ze niet meer dan 250 a 290 kilometer rijden. Daarom reden ze hoofdzakelijk op [[Buslijn 31 (Amsterdam)#Lijn 31 III|lijn 31]], en vanaf september 1994 ook op [[Buslijn 28 (Amsterdam)|lijn 28]] naar KNSM-eiland. Daarnaast deden ze dienst als lesbus.
 
In 1999 verhuisden de 460-462 naar Garage West waar ze eveneens als spits- en lesbussen reden. Datzelfde jaar nog gingen ze buiten dienst, maar doordat het GVB gelede bussen inzette tijdens een treinvervangende pendeldienst op de [[Schiphollijn]] haalden ze nog net het jaar 2000.
 
De 460-462 werden aan de BBA verkocht maar kwamen er niet in dienst; ze verbleven jarenlang in de centrale werkplaats in [[Breda]] voor hun terugbouw tot dieselbus en werden uiteindelijk doorverkocht aan Brunna Reizen (die de 461 in het wit stak) voor versterkingsritten op de Hermes-lijnen in Heerlen.
 
====436...486 (DAF SB201DKDL/Hainje)====
Van de Haagse CSA 2's was snelloper 448 (80 km/h) in januari 1984 (vijf maanden voordat de eerste serie in dienst kwam) te zien op de Autobus RAI. Dertien jaar later werden de 436, 440, 486 en de ex-Amsterdammers 356 en 357 (vernummerd tot 513 en 514) door het GVB (terug)gehuurd voor dienst op de 40-er lijnen omdat de Franse geledes 556-565 geen koude temperaturen waren gewend. De 486 hield het maar negen dagen vol; de 436 en de 440 bleven tot het eind van de maand.
 
Nadat de Mercedes O405-bussen het Haagse straatbeeld hadden overgenomen kwamen diverse exemplaren richting Amsterdam voor hun tweede levens; zo stond de 472 in 2000 op het buitenterrein van garage West als de veelkleurige 9999. De 453 (vernummerd tot 1), 471, 473 en de 475 traden begin jaren 00 in dienst van tourbedrijf Meering in [[Duivendrecht]]. Voorzien van dubbele streekbusbankjes werden ze hoofdzakelijk ingezet voor zwemvervoer naar het Sportfondsenbad in Oost totdat ze in 2007 werden afgelost door de ex-Hermes Alliances.
 
De 459 werd na zijn knalrode dagen bij Van der Horn aan Amsterdam geschonken als jongerenbus; zonder interieur, volgespoten met graffiti en voorzien van het opschrift ''Chillbus''. Inmiddels is de 459 naar [[Den Haag]] teruggekeerd in een geel uiterlijk.
 
===RET-bus===
====310 (DAF SB201DKDL/Hainje)====
Ook de (latere) Rotterdammers werden als 300-en genummerd. Hiervan werd de 310 na buitendienststelling aan [[Stichting Romeo]] geschonken. In 2010 maakte hij een uitstapje naar Amsterdam, ingefilmd als lijn 70 met kleinepetfilms van het GVB.


==CSA 2-midibussen==
==CSA 2-midibussen==
====585-591 (592 afbesteld; Neoplan/Hainje)====
{| class="wikitable"
[[Bestand:GVB Amsterdam Bus Huisstijl GVU Afscheidsexcursie 30 november 2013.jpg|{{largethumb}}|Bus 590.]]
! Merk/type
[[Bestand:GVB 590 Stichting BRAM Interieur.JPG|{{largethumb}}|Bus 590, interieur.]]
! Serie
 
! Bouwjaar
In 1984 kwam er een mini-versie van de CSA2 met dezelfde bruine bankjes. Ter vervanging van [[Amsterdams busmaterieel (1966-1982)#581-584 (Mercedes/Domburg)|de Mercedes micro's 581-584]] bestelde het GVB zeven exemplaren. De 585 werd op 28 maart 1984 aan de pers voorgesteld, daarna (1 april) kwamen de eerste vijf exemplaren in dienst op [[Buslijn 30 (Amsterdam)|de tot ''30'' terugvernummerde lijn 90]].
! Bijzonderheden
 
! style="width:225px" | Afbeelding
Net als hun voorgangers waren zij ook eigenlijk te groot voor de wegen in Landelijk Noord; de 585 raakte twee keer (20 april en 23 mei) te water.
|-
 
|Neoplan/Hainje
De 590 en de 591 waren nog niet gereed, maar werden wel tentoongesteld tijdens Autobus RAI (19-23 september 1984). Daarna werd de 590 bij Neoplan Pilsting (Duitsland) aan proefnemingen onderworpen. Beide wagens kwamen pas in 1985 in dienst.
|585-591 (592 afbesteld)
|1984
|In 1984 kwam er een midivariant van de CSA2 met dezelfde bruine bankjes. Het GVB nam zeven van deze busjes in dienst (584-589 in 1984, 590 en 591 in 1985) voor [[Buslijn 30 (Amsterdam)#lijn 90|lijn 90]] die vanaf 1 april weer onder ''[[Buslijn 30 (Amsterdam)|het oude nummer 30]]'' reed. Een achtste wagen (592) was gepland als tour- en VIP-bus maar het GVB koos uiteindelijk voor een tweede semitoer (345) naast de 344.


Een achtste wagen (592) was gepland als tour- en VIP-bus maar die werd afbesteld en vervangen door grote broer 345.
Vier exemplaren werden in 1987 verhuurd aan de [[Eerste Noord-Hollandse Autobus Onderneming|Enhabo]] (591) en Centraal Nederland (achtereenvolgens 587, 590, 585).  


Naast lijn 30 werden de CSA2's ook enige tijd ingezet op [[Buslijn 45 (Amsterdam)#Lijn 45 II|lijn 45]] en [[Buslijn 56 (Amsterdam)#Lijn 56 II|56]] welke laatste Zuidlijn in de spits met versterkingsbussen uit Noord reed.
Met de komst van de Volkswagenbujes 575-583 gingen de Neoplans van eind 1988 tot medio 1989 spits-, pendel- en extra diensten rijden in garage Zuid (achtereenvolgens [[Buslijn 49 (Amsterdam)#Lijn 49 I|lijn 49]], [[Buslijn 46 (Amsterdam)#Lijn 46 I|46]] en [[Buslijn 8 (Amsterdam)#Lijn 8|lijn 8]]) en West (lijn 26, 44/47).


De 591 verbleef vanaf 17 juli drie maanden bij [[Enhabo]] voor dienst op de 90-er lijnen. tot 17 oktober Verder waren er uitleenbeurten De 591
Medio 1990 werd de serie aan RET verhuurd voor dienst op ringlijn 42 rondom de [[Kralingse Plas]], en de 30-er lijnen die eveneens in Noord reden. Plannen voor verkoop gingen niet door omdat de RET niet tevreden was over de Neoplans, en na hun terugkeer bij het GVB in april 1991 kwamen ze niet meer in dienst.


De 587 werd op 28 augustus werd de 587 uitgewisseld met Volkswagenbus 7083 van CN. De 587 reed vanuit garage Zuid/Amstel III op de semi-standaardlijnen [[Buslijn 148 (Amsterdam-Aalsmeer)|148]] en [[Buslijn 149 (Amstelveen-Uithoorn)|149]] van [[Station Amsterdam Zuid|station Zuid]] naar [[Uithoorn]] / [[Aalsmeer]]. Een week later later gaf de 587 het stokje door aan de 590 om via een gezamenlijk vervolgbezoek te worden afgelost door de 585.
De 590 werd op 24 november 1993, na eerst twee jaar ouderenvervoer te hebben verzorgd bij Guus Baggen in [[Geleen]], aan de [[Amsterdamse museumbussen|MUSA]] te worden overgedragen. Hij is nu in handen van de [[Amsterdamse museumbussen|stichting BRAM]].


Met de komst van de Volkswagens 575-583 werden de Neoplans overbodig in Noord en trokken ze eind 1988 naar Zuid; ze reden er spitsdiensten op (achtereenvolgens) [[Buslijn 49 (Amsterdam)#Lijn 49 I|lijn 49]] en [[Buslijn 46 (Amsterdam)#Lijn 46 I|46]] waar ze echter te klein voor waren. Daarna reden ze op [[Buslijn 8 (Amsterdam)#Lijn 8|lijn 8]]; eerst als pendelbus (afwijkende route in verband met werkzaamheden), vervolgend werden het extra diensten.
De 585 en de 588 begonnen tweede levens bij de Haven van [[Vlissingen]] en in [[Suriname]].  


In 1989 verhuisden de CSA2's naar West waar ze, in afwachting van de Volvo-standaards 377-386, op lijn 26 werden ingezet.
|-
 
|}
Na drie maanden buiten dienst te hebben gestaan gingen de 585-591 in oktober op noodreserve waarbij de 587 meeste invalbeurten op zijn conto schreef en de 591 in augustus-september de Ajax-selectie vervoerde. De 585, 587 en de 591 kwamen eind 1989/begin 1990 weer in dienst; de 588 werd pluk- en magazijnwagen.
 
De 590 werd op 24 mei 1990 als chauffeurshokje aan het Olympisch Stadion gebruikt tijdens de pendeldienst naar het Van Gogh museum. Hij werd echter gekaapt door joyriders die tegen een lantaarnpaal en een pomp aan knalden, en pas in juli hersteld. De 591 nam zolang zijn plaats in.
 
Opgeknapt en wel werden de 585, 586 en de 588 per 15 juni aan de RET verhuurd, met aanvankelijk behoud van hun eigen films. Ze reden vanuit garage Noord op ringlijn 42 rondom de [[Kralingse Plas]], en later ook de 30-er lijnen.
 
Tussen augustus en oktober 1990 gingen ook de 587, 589 (die nog een vakantiebaantje had als kaartverkoophokje op de [[Meeuwenlaan]] voor bezoekers van Camping [[Vliegenbos]]), 590 en de 591 naar de RET nadat de 586 defect was teruggekeerd.
 
Het was de bedoeling dat ze zouden worden verkocht, maar dat ging niet door omdat de RET niet tevreden was over de Neoplans. In april 1991 werden ze per dieplader teruggestuurd om niet meer in dienst te komen. De 586 en de 589 werden plukbus in garage Noord; de 587 ging weliswaar op reserve, maar kampte met defecten en herstel was te duur. De 585, 588, 590 en de 591 werden in juni bij [[VDL Berkhof|Berkhof]] [[Valkenswaard (plaats)|Valkenswaard]] ingeleverd voor doorverkoop.
 
De 590 vertrok drie maanden later naar [[Geleen]] om namens Guus Baggen twee jaar lang ouderenvervoer te verzorgen. De 588 emigreerde in december naar Suriname, met RET-logo en al. De rest (585-587, 589, 591) ging op 8 januari 1992 naar Bovo Tours om via een bemiddelaar te worden doorverkocht. De 585 eindigde bij de Haven van [[Vlissingen]] als personeelsbus; de 587 werd geplukt.
 
De 590 keerde na zijn buitendienststelling bij Guus Baggen terug naar Amsterdam; op 24 november 1993 werd hij overgedragen aan de [[Amsterdamse museumbussen|MUSA]] die hem tijdelijk grijs-blauw schilderde vanwege het misverstand dat het GVB hem terug zou huren. De 590 werd na sluiting van de [[Amsterdamse museumbussen|MUSA]] met de 373 door een particulier aangekocht en is sinds 20 december 2011 in handen van de [[Amsterdamse museumbussen|stichting BRAM]].
 
==Volkswagen minibussen==
{{Zie hoofdartikel|Busmaterieel van Centraal Nederland (deel 2)}}
 
===[[Enhabo]]-huurbus===
====402 (Volkswagen LT/Den Oudsten)====
In 1985 ontwikkelde Den Oudsten een minibus op Volkswagenchassis met enkelbladsdeur en geplakte zijruiten.
 
[[Enhabo]] nam in 1986 twee van deze ''Pausmobieltjes'' (401, 402) in dienst. Het GVB huurde de 402 toen de 591 van 15 juli tot 21 oktober 1987 op de [[Enhabo]]-lijnen reed.
 
Bij de overname door NZH in 1991 werd het tweetal geel geschilderd en vernummerd tot 7080 en 7081. Drie jaar later, toen NZH ook het voormalig [[Maarse & Kroon]]-gebied van CN overnam, werden ze aan [[Midnet]] verkocht.
 
De 402 maakt thans deel uit van de collectie van [[Nationaal Openbaar Vervoermuseum]] te [[Ouwsterhaule]] en heeft inmiddels een nieuwe motor.
 
===CN-bus===
====7083 (Volkswagen LT/Den Oudsten)====
Ook CN kreeg een serie ''Pausmobieltjes'' die in garage Zuid/Amstel III begonnen. Het GVB huurde in augustus-september 1987 de 7083 voor dienst op lijn 30. In 1993 streek de serie in het voormalig NBM-gebied neer; een jaar later volgde de overgang naar Midnet.
 
De 7083 ging er al snel buiten dienst en verhuisde naar België; in november 2008 werd hij aangekocht door stichting Bever en overgedragen aan Stichting Nationaal Openbaar Vervoermuseum te [[Ouwsterhaule]].
 
===Eigen bussen===
====575-583 (Volkswagen LT/Den Oudsten)====
Omdat de experimenten met de Volkswagenbusjes van [[Enhabo]] (402) en CN (7083) goed bevielen schafte het GVB in 1988 een eigen serie ''Pausmobieltjes'' aan; ze werden voor de CSA 2's (in plaats van achter) als 575-583 genummerd.
 
De eerste zes exemplaren werden in oktober 1988 geleverd; de 575 (in november tentoongesteld tijdens Autobus RAI) en de 576 reden vanuit garage Zuid op telefoonbuslijn 62+; de 577-580 reden vanuit garage Noord op lijn 30.
 
De 579 werd in 1989 tot snelloper verbouwd en als tourbus gebruikt (onder meer voor ritten naar het buitenland) tot aan de komst van de 584. Tijdens de levering van de [[Amsterdamse gelede trams 11G en 12G|11G en 12G trams]] verzorgde de 579 het personeelsvervoer tussen de CW [[Remise Tollensstraat]] en de BN-fabriek in [[Brugge]].
 
Vlak voor de komst van de CSA 3's 377-396 reed er zo nu en dan een minibus op lijn 44/47, soms gevolgd door een gelede MAN-bus.
 
Met grote vertraging kwamen de 581-583 pas in juli-augustus 1989 in dienst. Ze hadden matrixfilms zoals de nieuwe CSA 3's/ST2000's en een automatische versnellingsbak; tussen najaar 1989 en voorjaar 1990 werden de overige wagens aangepast.
 
De 581 en de 582 gingen naar Noord en de 583 naar West voor dienst op [[Buslijn 29 (Amsterdam)#Lijn 29 III|de kortstondige servicelijn 29 tussen Osdorp en Slotervaart]] en daarna lijn 40, 41 en 42. Tijdens Sail 1990 deden diverse exemplaren dienst als kantinebus.
 
Bij de opening van de sneltram op 30 november 1990 gingen de Zuidbusjes op de lijnen 46 en 60+ (naar Schepenbergweg, dus niet de gewone lijn 60 of de sneldienst) rijden. Vanaf 1991 reden ze op [[Buslijn 66 (Amsterdam)#Lijn 66 II|lijn 66 naar het Wetenschappelijk Centrum Watergraafsmeer]] omdat de Oosterringdijk geen 12-meter wagens toeliet. In 1994 werden ze ingezet op integratielijn 149 naar [[Uithoorn]].
 
Een wagen van lijn 60+ werd in 1998 met onherstelbare schade afgevoerd. De rest volgde met de komst van [[Amsterdams busmaterieel (1998-nu)|de MAN midi's 010-015]] en werd in september bij Berkhof ingeruild voor doorverkoop. De 583 werd eigendom van de firma Castricum Winkel; momenteel staat hij te koop in [[Uithoorn]].


==Gelede CSA 3-bussen==
==Gelede CSA 3-bussen==
====520-544 (Volvo/Hainje ST2000)====
{| class="wikitable"
In 1986 werd de ST2000 (de officiële benaming van de CSA 3) geïntroduceerd; een knielbus waarin trekjes waren verwerkt van de B79.
! Merk/type
! Serie
! Bouwjaar
! Bijzonderheden
! style="width:225px" | Afbeelding
|-
|Volvo/Hainje ST2000
|520-544
|1987
|In 1987 nam het GVB 25 Volvo-geledes in dienst van het nieuwe type ST2000 (de officiële benaming van de CSA 3); een knielbus met geïntegreerde zij-[[Koersrol|filmkast]] waarin trekjes waren verwerkt van de [[Den Oudsten B79]] maar ook de goede ervaringen met de  [[Stockholm]]se huurbussen 570-581 (knielvermogen van 8-1- centimeter, bruin isolatiedoek). Verder introduceerden ze de vandaalbestendige Vordereggerbankjes.


Het GVB bestelde 25 Volvo-geledes voor lijn 15 en 48 die nog datzelfde jaar hadden moeten verschijnen; de 520-544 (waarmee de traditie van het achteruitnummeren begon) werden pas in de zomer van 1987 afgeleverd om de goede ervaringen met de [[Stockholm]]ers 570-581 erin te kunnen verwerken. Zo hadden ze een knielvermogen van 8-10 centimeter en een bruin isolatiedoek om tocht tegen te gaan. Verder hadden ze een geïntegreerde zij[[filmkast]], vandaalbestendige Vordereggerbankjes en was het tomaatrode kleurenschema gewijzigd met witte deuren.
De 520-544 (waarvan 534-540 telbussen) waren in eerste instantie voor lijn 15 en 48 uit garage West aangeschaft, maar ze werden ook aan Noord (eind 1988-voorjaar 1989) en Zuid (weekeinde, zomers, en nachtdiensten) uitgeleend. De serie werd in 1991 tot bussen met gesloten instap verbouwd, en in 1999 met een stabalkon achterin uitgerust. De extra [[Koersrol|filmkasten]] kwamen te vervallen.


De 520, bijgenaamd ''Antilope'', werd op 25 juni 1987 feestelijk gepresenteerd in gezelschap van de 576. Tot februari 1988 kwamen de overige exemplaren in dienst; aanvankelijk zonder goedkeuringssticker van de Rijksdienst voor het wegverkeer, zoals bleek bij politiecontrole op lijn 15 (Sloterdijk) en 48 (Drentestraat). De 541-544 waren telbussen; de 537-540 werden een jaar later ook als zodanig verbouwd.
Met de komst van de gelede Jonckheerbussen 556-585 begon de buitendienststelling; de laatste acht exemplaren (525, 530, 532, 533, 536, 538, 541, 544) reden tot 16 juli 2001 op lijn 18 en 21.


De 536 verbleef eind juli 1988 in Utrecht voor proefritten. Daarna schafte het GVU een eerste serie van 18 B88 geledes (501-518) aan.
Dieverse exemplaren begonnen een tweede leven bij stichting Dock in Geuzenveld (520), AOC Terra (521), ER Tours (discobussen 522 en 537), Taxicentrale Middelburg (523; als 22), Watertoerisme De Schelde in Vlissingen (525), Den Helder/Texel (526), Milot (540, 541; versterkingsritten op de [[Connexxion]]-lijnen)
|-
|Volvo/Hainje ST2000 Duvedec
|505-519
|1989
|De tweede serie CSA 3-geledes had het nieuwe [[Duvedec]]-front, matrixfilms (ter vervanging van filmrollen) en het nieuwe kleurenschema (grijs-blauw met rode deuren). De 505-519 kwamen in dienst vanuit garage Noord (lijn 33) en Zuid (lijn 8, 60/61 en in de nachtdienst op lijn 75 en 76); de 516-519 waren met telapparatuur uitgerust. In 1990 werd  de serie tot gesloten-instap-bussen verbouwd met grote stickers ''Uitsluitend voor instappen'' op de deuren.  


In afwachting van eigen geledes leende garage Zuid in het weekeinde drie wisselwagens voor lijn 62 (zaterdag) en 8 (zondag) plus nachtdienst op lijn 75/76.
Vanaf 1994 kwam de hele serie vanuit Zuid te rijden voor dienst op de teruggehaalde lijn 22, 59 en [[Buslijn 67 (Amsterdam-Amstelveen)|de nieuwe lijn 67 (Amstelstation-Wetenschapscentrum Watergraafsmeer)]]. Met de komst van de Jonckheer-geledes 445-469 gingen de 505-519 eind 2002/begin 2003 naar West waar de 517 op 27 maart als laatste in dienst was.
|-
|Volvo/Hainje ST2000 [[Duvedec]]
|496-504
|1989
|De derde serie CSA 3-geledes werd aanvankelijk geleased en had (tot 1999) een streekinterieur met dubbele bankjes aan beide zijden. De 496-504 begonnen vanuit garage West op lijn 15 en 48; na de ombouw tot bussen met gesloten-instap (november 1990, maart 1991) kwamen ze ook vanuit Noord en Zuid te rijden.


Eind 1988 verhuisden de 530-533 voor een paar maanden naar Noord omdat de chauffeurs aldaar ook weleens met de nieuwe geledes wilde rijden in plaats van de oude Mercedessen en de impopulaire MAN-geledes. Ze bleven daar tot aan de komst van hun gestileerde broers 505-519.
De lage exemplaren deden van 1996 tot 1999 dienst op de 310-er Moverlijnen (scholierenvervoer) in de kleuren blauw (496), groen (498) en geel (497, 499). De 500-504 bleven in Zuid tot aan de winterdienst 2002-2003; na hun terugkeer in West reden ze  enkel nog dag- en spitsdiensten, waarbij ze ook weer op lijn 15 werden ingezet. Ze waren tot 2006 in dienst; de 500-502 werden begin juni nog op de metrovervangende pendelbuslijn 53P naar [[Gaasperplas (metrostation)|Gaasperplas]] ingezet, en de 504 reed 12 september zijn laatste rir op lijn 268.


Voorafgegaan door de 527, 529 en de 532 werd de 524 hersteld van de zware schade die hij 12 oktober 1989 als lijn 15 bij de [[Haarlemmerweg]] / [[Einsteinweg]] opliep toen hij tegen een vrachtwagen botste.
De 501 kwam op 20 december 2011, na meer dan vijf jaar, in handen van de [[Amsterdamse museumbussen|stichting BRAM]] die de bus wil opknappen en weer geschikt wil maken voor de (museum)dienst.


De 520-523 en de 527 werden als eerste verbouwd tot bussen met gesloten instap. In de zomer van 1991 kwamen ze tijdelijk naar Zuid voor dienst op lijn 59 en 69 (ex-8); bij terugkeer in West werden ze uitsluitend op lijn 48 ingezet.
De overige bussen begonnen tweede levens bij AMZ-Connexxion in Zeeland (496 en 497 als de groene 373 en 374) en in [[Varna (stad)|Varna]], [[Bulgarije]] (503 en 502 als 7714 en 9066).
|-
|Volvo/Berkhof ST2000 Duvedec
|486-495
|1991
|Deze serie (de eerste na de overname van Hainje door Berkhof) had net als de 496-504 een streekinterieur en was oorspronkelijk bedoeld voor lijn 69 (ex-8) uit garage Zuid. De 486-495 (waarvan 486 de 100e Volvo CSA 3) begonnen echter in West dat de 498-502 doorschoof naar Zuid. Vanaf 1999, bij het verwijderen van de dubbele bankjes aan de blinde zijde, kwamen ze op de lijnen in Noord te rijden.  


Vanaf september 1991 werd het gesloten-instap-regime ook op lijn 15 ingevoerd en kreeg de rest van de serie klaphekjes bij de uitgangen. In 1992 werden ze van airconditioning voorzien.
Nadat de serie In mei 2006 buiten dienst ging bleven drie exemplaren (486, 489, 490) nog een maand doorrijden; eerst vanuit Zuid op de metrovervangende pendelbuslijn 53 en daarna vanuit West op lijn 15.  


Toen de geledes ook op lijn 18, 21 en 22 (laatste twee aanvankelijk in het weekeinde) kwamen te rijden gingen de 520-523 weer in de Bijlmergarage logeren; ditmaal als invallers voor de CSA 1's 210-217 die in zomeropleg stonden. Naast lijn 59 en 69 verschenen ze ditmaal ook op andere Zuid-lijnen (onder andere 60/61).
De 486, 494, 493 en de 495 begonnen een tweede leven in [[Varna (stad)|Varna]], [[Bulgarije]] als respectievelijk 9515, 9518, 9520 en 9522.
|-
|Volvo/Berkhof ST2000 Duvedec
|471-485 (466-470 afbesteld)
|1991
|De laatste serie CSA 3's (wederom met streekinterieur begonnen) werd aangeschaft om te kunnen bezuinigen door meer geledes in te zetten. De 466-470 werden op last van de gemeenteraad afbesteld en kwamen uiteindelijk bij het Brabantse streekvervoerbedrijf [[BBA (openbaar vervoer)]] in dienst als 821-825.  


De 529 van lijn 21 werd in 1993 in de [[Raadhuisstraat]] door tram 669 van [[tramlijn 13 (Amsterdam)|lijn 13]] geramd.
De 471-485 kwamen begin 1992 in dienst vanuit garage West; ze begonnen op lijn 15, de 40-er lijnen en nachtlijn 74, en met ingang van de zomerdienst gingen ook lijn 18, 21 en 22 (zaterdag en zondag) geleed rijden.  


Gedurende de rest van de [[jaren negentig]] werden de geledes ook op lijn 19 en 45 ingezet. In de zomer van 1996 stond de gehele serie buiten dienst om voorzien te worden van nieuwe filters en airco; de oude filters waren volledig verstopt met [[bloesem]]blaadjes waardoor het interieur vervuild raakte. Bij een aantal wagens werd het isolatiedoek verwijderd. Lijn 15 reed tijdelijk met standaards.
Medio 2000 reed de serie een jaar vanuit Zuid voor proeven met lekvrij tanken; daarna verhuisden de 478-495 naar Noord waar ze tot mei 2005 bleven. De 472 nam voorjaar 2006 de achterbak van de defecte 488 over na een aanrijding door [[Amsterdamse gelede trams 11G en 12G|tram 907]] van [[Tramlijn 24 (Amsterdam)|lijn 24]] bij Centraalstation.


In 1999 kregen de 520-544 een stabalcon achterin en een nieuwe lijn- en richtingfilm in de pet; de extra filmkasten kwamen te vervallen.
Na de buitendienststelling In mei werd de serie tot 5 juni 2006 nog ingezet voor metrovervangende pendeldiensten op lijn 53P.
Acht exemplaren (473, 476-479, 481, 483, 484) keerden terug in de normale dienst; op lijn 15 (die met capaciteitsproblemen kampte doordat deze weer standaard reed), 18 en 21. De 473 (goed voor 990.000 kilometer), 476, 483 en de 484 waren in december 2007 als laatste in dienst.  


Met de komst van de gelede Jonckheeren 556-585 in 2001 was het afgelopen; de 520-524-529, 531, 532, 534, 535, 537, 539, 540, 542 en de 543 (waarvan 526 en 528 defect, en 543 een gebroken krukas) gingen als eerste buiten dienst. De 525 en de 532 kwamen echter terug voor een toegift; samen met de 530, 533, 536, 538, 541 en de 544 bleven ze tot 16 juli in dienst op lijn 18 en 21.
De 485, 477, 480, 482, 479, 474, 481, 472 en de 475 begonnen een tweede leven in [[Varna (stad)|Varna]], [[Bulgarije]] onder de respectievelijke nummers 7712, 7713, 7715, 8469, 8470, 8472, 8473, 9063 en 9064.


Op 31 juli werd de serie verkocht aan Kleijn-Bova Vuren; de 521, 525-531, 533-536, 538, 541 en de 544 konden meteen vertrekken, de 522-524, 532, 537, 539, 540, 542 en de 543 volgden 2 augustus.
|-
|}


De 520 bleef in Amsterdam en werd vanaf 17 augustus 2001 jeugdhonk (The Buzz) van stichting Dock in Geuzenveld.
==CSA 3-standaardbussen==
 
{| class="wikitable"
De 521 werd wit geschilderd voor zijn tweede leven bij AOC Terra. Hij staat nu werkloos op het terrein van VDL.
! Merk/type
 
! Serie
De 522 en de 537 traden in dienst bij ER Tours en vervoerden voornamelijk bezoekers van discotheek Brothers in [[Bunnik (gemeente)|Bunnik]].
! Bouwjaar
 
! Bijzonderheden
De 523 werd aan Taxicentrale Middelburg verkocht en tot 22 vernummerd; hij kwam er in goed gezelschap terecht want ook Volvo/Jonckheere-gelede 7854 van VAD/Midnet (vernummerd tot 17) was daar een tweede leven begonnen.
! style="width:225px" | Afbeelding
 
|-
Ook de 525 streek neer in Zeeland, en wel in Vlissingen als infobus voor Watertoerisme De Schelde.
|[[Hainje/Berkhof ST2000]]
 
|375
De 526 werd op 2 juli 2005 in een blauwe kleur aangetroffen op de kade in Den Helder bij de boot naar Texel.
|1987
 
|In 1987 bouwde Hainje een CSA 3-proefbus (driedeurs) die een jaar later aan het GVB werd verkocht. De 375 reed van 1989 tot 1994 vanuit garage West en werd daarna aan Turkije geschonken.
De 540 en de 541 kwamen bij Milot te rijden en werden ingezet voor versterkingsritten op [[Connexxion]]-lijnen tussen de [[Zuid-Hollandse Eilanden]] en Rotterdam Zuidplein. De 541 is nu in dienst van Taxicentrale Vlissingen en rijdt voornamelijk als discobus.
|-
 
|Volvo/Hainje ST2000
==Gelede bussen van buitenlandse bedrijven==
|397
===Duitse MAN geledes===
|1987
====5000-5020 (MAN/Goppel)====
|Deze tweedeurs-Volvo deed oorspronkelijk dienst in Groningen als een van drie [[Gemeentelijk Vervoerbedrijf Groningen#Stembussen|proefbussen]] en kwam 16 augustus 1989 bij het GVB in dienst als [[Lease (overeenkomst)|leasewagen]].                 De 397 (oorspronkelijk 5021) begon vanuit garage West als snelloper op de 40-er lijnen en verhuisde in de loop van de jaren 90 naar garage Noord waar hij matrixfilms kreeg voor dienst op de Schiphollijnen. In mei 2002 werd de 397 als laatste tomaatrode bus afgevoerd
In 1988 kreeg het GVB geen toestemming om nieuwe geledes aan te schaffen ter vervanging van twintig slecht onderhouden Mercedessen 545-569 (alleen de laatste vijf bleven in dienst). Vandaar dat men bij Beja Tours (GVB in samenwerking met Meering) 21 MAN/Goppel-geledes van het Duitse standaardmodel huurde.
|-
 
|Volvo/Hainje ST2000 Duvedec
De 890SG's 3322-3326, 3328, 3330, 3336 (1974; met lijnfilm naast richtingfilm), 3331, 3332, 3334, 3335 (1975; idem), 3338-3342 (1976), en de 192SG's 3343-3346 (1977) waren afkomstig van VAG [[Augsburg (stad)|Augsburg]] waar ze in 1986 overbodig werden toen er nieuw materieel instroomde. De [[Augsburg (stad)|Augsburg]]ers stonden werkloos aan de kant bij MAN totdat ze in september 1987 weer voor een half jaar aan de bak kwamen doordat MVG [[München]] 24 geledes verloor bij een garagebrand.
|377-386
 
|1989
In augustus 1988 werden ze in drie lichtingen (de 3343 kwam pas eind oktober) naar Amsterdam gehaald door Meering-chauffeurs. De 3322 uit de tweede lichting sneuvelde onderweg na een tussenstop buiten Stuttgart en werd na aankomst per dieplader tot plukbus gedegradeerd. Aangepast aan de Nederlandse normen (lees; weghalen van de bankjes uit de geleding) kregen ze in garage West stempelautomaten, elektronische lijn- en richtingfilms (met alleen de lijnen 8, 18, 33, 48, 75 en 76), hetzelfde kleurenschema als de 520-544 (met achterop het logo van Beja Tours) en in bovenstaande volgorde de nummers 5000-5020. De 3346 (volledig rode zijkanten) was eerst tot 5300 vernummerd.
|Deze grijs-blauwe Volvo's met Duvedec-front werden medio 1989 afgeleverd; ze begonnen vanuit garage West op lijn 26 en kwamen ingaande de winterdienst vooral op lijn 21 en het nachtnet te rijden. Van de wagens die in 1996/97 naar Noord verhuisden reden er vier op de 310-er Moverlijnen in de kleuren geel (377, 383) en blauw (379, 384). Ingaande de winterdienst 2002/2003 reed de serie hoofdzakelijk op de nieuwe [[Buslijn 326 (Amsterdam)|IJburglijn 326]] in combinatie met de uit Zuid overgeplaatste [[Buslijn 43 (Amsterdam)|lijn 43]]. De 380, 383 en de 385 waren in maart 2003 als laatste in dienst.  


De 5000 kwam niet in dienst en de 5002 werd vanwege zijn slechte staat de tweede plukbus; een jaar later werden ze allebei voor sloop afgevoerd. Bleven er 19 exemplaren over die tussen oktober 1988 en januari 1989 in dienst kwamen.
Vijf exemplaren begonnen tweede levens bij de Stadsdelen Osdorp (382) en Slotervaart (383) en in de voormalige Sovjet-Unie; (378 en 385 in [[Charkov]], [[Oekraïne]]; 386 in Chimkent, [[Kazachstan]]).
|-
|Volvo/Hainje ST2000 Duvedec
|387-396
|1989
|De 387-396 (waarvan 395 en 396 met telapparatuur) waren snellopers in tweedeursuitvoering; ze kwamen in september 1989 in dienst vanuit garage West op lijn 64, 68 en de Schiphollijnen. Na de invoer van het [[Schiphol Sternet]] in 2000 reed de serie dag- en spitsritten in Noord en Zuid om een jaar later buiten dienst te gaan. De 391 en de 395 werden verhuurd aan Vermaat in [[Hellevoetsluis]]. 
|-
|Volvo/Berkhof ST2000 Duvedec
|406-415
|1990
|De eerste bussen na de overname van Hainje door Berkhof (ander matrixtype) voldeden met 35% minder uitstoot aan de milieunorm.        De 406-415 kwamen najaar 1990 in dienst vanuit garage Noord op de Schiphollijnen en [[Buslijn 29 (Amsterdam)#Lijn 29IV|de nieuwe lijn 29]] waarmee ze in maart 1992, voorzien van streekinterieur, naar garage Zuid werden overgeplaatst. Het onderhoud vond nog wel plaats in Noord, waarbij er dan een wisselwagen uit de serie 416-432 aanwezig was.
 
Nadat ze in 1999 weer een stadsinterieur kregen werden de 406-415 vaste wagens op lijn 39, 43 en 59 omdat de vele verkeersdrempels een obstakel vormden voor de Jonckheeren.


De Noordbussen (5012-5016, 5018, 5020) reden op lijn 33 en de Zuidbussen (5007-5009, 5011, 5017) op lijn 60/61, in het weekeinde op lijn 59 (zaterdag) en 8 (zondag), en in de nachtdienst op lijn 75/76. De 5017 vertrok in november 1988 naar Noord in ruil voor de 5010 uit West die slechts een dienst op lijn 15 (kon niet worden gefilmd) had gereden; de nog te arriveren 5001-5006 waren voor lijn 48 bedoeld.
In december 2002 verhuisde de serie met [[Buslijn 165/166 (Amsterdam-Amstelveen)|lijn 65/165]] naar garage West waar de 412 op 11 mei 2003 als laatste in dienst was. Aanvankelijk zouden er na de komst van de Jonckheeren 253-267 vijf exemplaren in dienst blijven, maar omdat er voldoende geledes beschikbaar waren voor lijn 37 was er minder behoefte aan standaards en werd de serie in het najaar afgevoerd.


De in vergelijking met de Volvo's spartaanse MAN-geledes waren echter niet geliefd bij de chauffeurs en deze dreigden om niet nog langer met dit materieel te rijden, vooral omdat ze geen volautomatische versnellingsbak hadden (5016 uitgezonderd). Met de tijdelijke komst van de Volvo's 530-533 naar Noord gingen de [[Augsburg (stad)|Augsburg]]ers daar buiten dienst en leek het einde verhaal daar. Een paar weken later werden ze daar toch weer (mondjesmaat) ingezet waarbij de volautomatische 5016 de voorkeur genoot. Het indrukken van de kinderwagenknop (om de deuren langer open te houden) veroorzaakte nog weleens vertraging in de nachtdienst. Uiteindelijk kregen Noord en Zuid er genoeg van en werden ze naar West gestuurd in ruil voor een deel van de 21 overgebleven Mercedessen.
Vier wagens begonnen een tweede leven in de voormalige Sovjet-Unie; [[Sint-Petersburg]] (407), [[Kemerovo]] (408-410) en [[Charkov]], [[Oekraïne]] (415).
|-
|Volvo/Berkhof ST2000 Duvedec
|416-435
|1991
|De laatste CSA 3's, die gelijk waren aan de geledes 486-495, kwamen tussen december 1991 en maart 1992 in dienst; ze begonnen vanuit garage Noord en kwamen ook vanuit West (433-435 voor dienst op lijn 64 en 68) en Zuid (vijf wisselwagens op de nachtlijnen). De Noordbussen werden vanaf 1994 vaste wagens op lijn 35 die aan [[Buslijn 28 (Amsterdam)#Lijn 28 I|de oude lijn 28]] was gekoppeld waardoor er geruime tijd sprake was van een korte en een lange lijn 35.
De overige bussen reden vanaf 1999 vast op lijn 23 (West) en 59 (Zuid) omdat de vele verkeersdrempels een obstakel vormden voor de Jonckheeren. Ingaande de winterdienst 2002/2003 werd de serie herverdeeld tussen West (416, 417, 420-424, 431, 432; tot december 2003) en Noord (418, 419, 425-430, 433-435; tot mei 2004).


De 5005 blies er al op 10 februari 1989 de aftocht, en dat gold ook voor een groot deel van de CSA 1's 63-110. Bij wijze van vervanging reden de 5001, 5003, 5004 en de 5006-5020 extra diensten en spits- en middagritten op lijn 18 en 19; vanaf 3 april volgde vaste inzet.
De 416 en de 430-435 kwamen na de zomervakantie van 2004 weer in dienst; ze reden op de omgeleide lijn 48 (zelfde verhaal als lijn 23 en 59) en de 230-er lijnen in Sloterdijk. Na afvoer van de 432 en de niet-ingezette 435 werden de 416, 430, 433 en de 434 de langstrijdende CSA 3-standaards; ze gingen in mei 2006 op veertienjarig leeftijd buiten dienst.  


Na de buitendienststelling van de volhouders 63, 68, 70, 108 en 109 in mei kampte het GVB met een materieeltekort; in afwachting van de CSA3-wagens 377-396 reden de MAN-geledes (verbouwd met grotere dakluiken) spitsdiensten op lijn 44/47, samen met de Volkswagens, spitsdiensten op lijn 44/47. Dit leverde een schril contrast op in vervoerscapaciteit.
De 422 werd aan de [[Amsterdamse museumbussen|MUSA]] overgedragen en is nu in handen van een particulier. De 431 stond samen met de Bikbus (de tot soepbus omgebouwde 386 uit Utrecht) en het [[Amsterdamse museumbussen|MUSA]]-materieel in een loods aan het [[Nederlandsche Dok en Scheepsbouw Maatschappij|NDSM]]-terrein opgeslagen. Zijn huidige verblijfplaats in onbekend.


De 5009 en de 5017-5020 (waarvan 5020 defect) gingen buiten dienst. De 5017 werd korte tijd magazijnwagen; 20 oktober 1989 ging hij samen met de 5005 en de 5009 naar de sloper.
De overige wagens begonnen een tweede leven bij Milot Reizen (420, 423, 424, 426, 428) en Transtriumf in [[Varna (stad)|Varna]], [[Bulgarije]] (417, 430, 433, 434; laatste drie als 8471, 9062 en 9065).
|-
|Volvo/Berkhof ST2000 Duvedec
|(436-450 afbesteld)
|1992
|In 1992 zouden er dertig nieuwe bussen komen (436-465) waarvan alleen de 436-450 als CSA 3's omdat de productie van dit bustype zou worden stopgezet. Op last van de gemeenteraad  werden ze werden afbesteld en voor een lagere prijs aan de BBA verkocht als 471-485 (ESO-nummers 4685-4699).
|-
! colspan="5" |CVD-bus
|-
|DAF/Hainje Duvedec
|604
|
|Van de 47 DAF's die het Nijmeegse vervoerbedrijf CVD aanschafte ging de 604 in 1991 samen met de 396 op tournee langs de overgebleven standaardsteden. In Amsterdam reden ze beurtelings op lijn 18 en 21.  
|-


Ondertussen vermaakte de rest zich met dienst op lijn 43 en 45 plus groepsvervoer. Met het aanbreken van de jaren 90 werden de resterende dertien voor zwemvervoer en RAI-pendeldiensten ingezet; ook keerden ze terug op lijn 8 en 18 en als wachtwagen.
! colspan="5" |Connexxion-huurbussen
|-
|Volvo B10M KF5500/Berkhof Europa 2000
|4858...4882
|
|De NZH nam tussen 1992 en 1994 100 streek-Duvedecs in dienst naar Rotterdams voorbeeld. In 2000, toen NZH inmiddels in Connexxion was opgegaan, huurde het GVB drie van deze vergroende Volvo's (plus chauffeur) die in de voormalige CN-garage Amstel III (samenwerking met garage Zuid) verbleven. Ze reden een jaar lang tramvervangende pendeldiensten [[Tramlijn 13 (Amsterdam)|lijn 13P tussen Geuzenveld en het Sloterparkbad]].  
|-
|}


Door de komst van de geledes 496-504 gingen de 5001, 5004, 5007, 5013 en de 5014 in april-mei 1990 buiten dienst; de 5001 werd een jaar later aan een particulier verkocht.
==[[Den Oudsten B88]]==
{| class="wikitable"
! Merk/type
! Serie
! Bouwjaar
! Bijzonderheden
! style="width:225px" | Afbeelding
|-
! colspan="5" |12-meterbussen
|-
|Volvo B10M/Den Oudsten B88
|(451-465 afbesteld)
|1992
|De resterende vijftien wagens die het GVB zou aanschaffen waren van het [[Den Oudsten B88]]-model zoals de 800-en van [[Stadsbus Maastricht]]. Van de afbestelde 451-465 werden de twaalf gebouwde wagens  voor een lage prijs aan de BBA als 486-497.
Door de afbestelling liep het GVB ook een optie mis voor twintig extra B88 Volvo's waardoor er dan 100 Volvo-standaards aanwezig zouden zijn die in onderhoud goedkoper en efficiënter konden worden onderhouden dan de CSA-2 DAF-standaards 253-343.
|-
! colspan="5" |Oostenrijk-huurbussen
|-
|Volvo B10M/Den Oudsten B88
|212-215
|1991
|In 2005 nam touringcarbedrijf Oostenrijk de 801, 808, 809 en 811 van Stadsbus Maastricht over. Ze werden in deze volgorde tot de witbeplakte 212-215 vernummerd en werden ingezet voor scholierenvervoer en [[IBM]] pendeldiensten van en naar [[Henk Sneevlietweg (metrostation)|metrostation Henk Sneevlietweg]]. Vanwege werkzaamheden reden ze ook op [[Tramlijn 9 (Amsterdam)|de tramvervangende pendelbuslijn 9P tussen Muiderpoortstation en Diemen Sniep]].
|-
! colspan="5" |Gelede bussen
|-
|Volvo/Den Oudsten B88
|545-555
|1993
|Na de afbestelling van de 436-465 had het GVB nog geld over voor elf B88-geledes zoals die ook in dienst waren bij het GVU in Utrecht. De 545-555 kwamen in dienst vanuit garage Noord op lijn 33 en 34; lijn 37 volgde eind 2002.
Na een tijdelijke buitendienststelling in 2006 kwamen ze via een pendel naar de RAI (ook) vanuit de andere garages te rijden; vanuit Zuid (vijf wisselwagens voor dienst op lijn 22, [[Buslijn 40 (Amsterdam)#Lijn 40 II|40]] en [[Buslijn 47 (Amsterdam)#Lijn 47 II|47]]) en West op lijn 18 en 21. Lijn 19 heeft ingaande de winterdienst 2007-2008 nog net met B88-en mogen rijden. De 546 reed eind december 2007 als laatste zijn afscheidsrit op nachtlijn 354; hij begon een tweede leven in Varna, Bulgarije als 9571.
|-
! colspan="5" |GVU/Oostenrijk-huurgeledes
|-
|Volvo/Den Oudsten B88
|501...575 (218-221)
|
|Eind jaren 90/begin jaren 00 kwamen de Utrechtse B88-geledes een paar keer naar Amsterdam voor (treinvervangende) pendeldiensten; tussen station Sloterdijk en Centraal Station en tijdens Sail 2000 over en weer naar het IJ. Na hun buitendienststelling in 2006 begonnen de 502, 501, 504 en de 511 een tweede leven bij touringcarbedrijf Oostenrijk; ze werden in deze volgorde tot de witbeplakte 218-221 vernummerd. Net als de Maastrichtse bussen werden ze voor scholierenvervoer ingezet, maar ook voor metrovervangende pendeldiensten op lijn 54P.
|-
|}


Het was de bedoeling dat ze zouden worden verkocht maar ook ditmaal ging dat niet door en dus bleven de [[Augsburg (stad)|Augsburg]]ers bij het GVB. Door de komst van lijn 29 en de Schiphollijnen ontstond er een materieelgebrek en werden ze in augustus-september opgeknapt voor herindiensttreding.
==Minibussen==
 
{| class="wikitable"
Ze reden weer vanuit alle garages, de verdeling was;
! Merk/type
* Garage Zuid: 5003, 5015 voor dienst op lijn 59, 60 en 62.
! Serie
* Garage West: 5004, 5007, 5008, 5010, 5012, 5014, 5016 voor dienst op lijn 18 en 48.
! Bouwjaar
* Garage Noord: 5006, 5011
! Bijzonderheden
 
! style="width:225px" | Afbeelding
Daarnaast werden ze ingezet voor extra diensten en scholierenvervoer naar zwembaden.
|-
 
! colspan="5" |Enhabo-huurbus
Ondertussen begon de 5013 via de showroom van Berkhof Valkenswaard een vierde leven bij Henk Lanting in [[Klazienaveen]]; blauw-grijs geschilderd zoals de CSA3's werd hij ingezet voor discovervoer tussen [[Harkstede]] en Groningen.
|-
 
|Volkswagen LT/Den Oudsten
De 5007 ging in oktober naar Zuid; de 5003, 5006 en de 5011 werden in november verbouwd tot bussen met gesloten instap. De 5003, 5006, 5007, 5010, 5011, 5015 (defect) en de 5016 gingen eind november/begin december 1990 buiten dienst; de CSA 3-standaards 406-415 waren afgeleverd en de sneltram naar Amstelveen ging rijden. Doordat deze tijdelijk werd ingekort wegens kinderziektes kwamen de 5010 en de 5016 in februari 1991 weer in dienst op pendelbuslijn 51P. Daarna keerden ze in maart terug op lijn 48; samen met herintreders 5003 en 5011. Het Beja Tours-logo achterop kon er nu af omdat ze officieel eigendom van het GVB waren geworden.
|402
 
|1986
Ondertussen waren de 5004, 5006, 5008 en de 5017 (waarvan 5006 en 5017 defect) buiten dienst gegaan; de 5004 maakte echter een korte comeback doordat de 5011 op 29 maart bij de Radarweg een fatale dreun kreeg van CSA 1-wagen 201 van lijn 19.
|In 1985 ontwikkelde Den Oudsten een minibus op Volkswagen LT-chassis die vanwege zijn vormgeving de bijnaam ''Pausmobiel'' kreeg.          Het GVB huurde van juli tot oktober 1987 de 402 van [[Busmaterieel van Enhabo|Enhabo]] als ruil voor de 591 die in deze periode op de Enhabo-lijnen reed. De 402 heeft als de streekgele 7081 ook bij NZH (dat in 1991 Enhabo overnam) en [[Midnet]] (vanaf 1994) gereden, en bevindt zich nu in het [[Nationaal Openbaar Vervoermuseum]] te [[Ouwsterhaule]].
 
|-
Nadat ook de 5003 op 2 mei werd uitgeschakeld bleven alleen de 5010 en de 5016 over; laatstgenoemde was tot 5 juni in dienst, vijf dagen langer dan de 5010. De 5003, 5012, 5010, 5007, 5004, 5014, 5015, 5008 en de 5016 (maar ook plukbus 5020) vertrokken naar de MPK in [[Lodz]], Polen onder de nummers 1139-1149 (waarvan 1143-1147 twee open nummers). De 1148 (ex-5008) en de 1149 (ex-5016) gingen in 1994 buiten dienst; de rest hield het twee jaar langer vol waardoor de oudste wagens een leeftijd van 22 jaar bereikten.
! colspan="5" |CN-huurbus
 
|-
Ondertussen bleek de 5013 de bus met de meeste levens; op 14 september 1991 trad hij in dienst van de GEBO om daarna (via Berkhof) scholieren naar Antwerpen te vervoeren namens Scheldestroom in [[Ossendrecht]].
|Volkswagen LT/Den Oudsten
 
|7083
===Franse Mercedes geledes===
|1986
====556-565 (Mercedes/Heuliez)====
|Ook CN kreeg een serie ''Pausmobieltjes'' die van 1986 tot 1993 op lijn 148 en 149 reden. Het GVB huurde in de zomer van 1987 de 7083 voor dienst op lijn 30. De 7083 begon na de buitendienststelling bij Midnet (deels voortgekomen uit CN) een tweede leven in België en werd in november 2008 overgedragen aan Stichting Nationaal Openbaar Vervoermuseum te [[Ouwsterhaule]].
In 1995 ging het GVB voor de derde keer op zoek naar tweedehands geledes; ditmaal om het materieeltekort op lijn 43, 45 en 48 op te vullen. Omdat deze lijnen door de komst van metrolijn 50 in 1997 zouden worden opgegeven vond men het niet verantwoord om nieuwe geledes aan te schaffen (iets dat pas in 2000 weer ter sprake kwam). Na de Zweedse Volvo's en de Duitse MAN's viel de keus nu op elf [[Frankrijk|Franse]] Mercedes/Heuliez-bussen die in 1980/1981 in dienst kwamen bij bij CFGTE [[Bordeaux (stad)|Bordeaux]].
|-
 
! colspan="5" | Eigen bussen
Medio 1995 kwamen de 8081, 8089, 8051-8056, 8058 en de 8059 naar Amsterdam. Ze werden aangepast aan de Nederlandse normen (andere ramen, dakluiken, zitplaatsindeling en Nederlandse opschriften bij de bedieningsknoppen) en voor- en achterop geschilderd terwijl de zijkanten tomaatrood werden beplakt ter voorbereiding op totaalreclame voor [[Tempo-Team (uitzendbureau)|Tempo Team Uitzendbureau]]. In genoemde volgorde kregen ze de nummers 556-565. De 8082 werd plukbus en in november 1996 naar de sloper gebracht.
|-
 
|Volkswagen LT/Den Oudsten
De 556-565 kwamen vanaf 18 september 1995 in dienst, en omdat het duwbussen waren met een starre achteras (nieuw voor het GVB) reden ze uitsluitend op lijn 48.
|575-583
 
|1988/1989
Dat de Fransozen niet op strenge winters waren voorbereid werd begin 1997 duidelijk toen vijf exemplaren het begaven; vandaar dat het GVB een beroep deed op de Haagse CSA2's 436, 440, 486 en de ex-Amsterdammers 513 (ex-356) en 514 (ex-357).
|Omdat de experimenten met de Volkswagenbusjes van [[Eerste Noord-Hollandse Autobus Onderneming|Enhabo]] (402) en CN (7083) goed bevielen schafte het GVB in 1988 een eigen serie ''Pausmobieltjes'' aan. Ze werden in oktober 1988 (575-580; oorspronkelijk met [[Koersrol|lijn- en richtingfilms]]) en juli-augustus 1989 (581-583) geleverd en kwamen in dienst vanuit garage Zuid (575, 576; telefoonbus), Noord (577-582; lijn 30) en West (583; de 40-er lijnen in Sloterdijk). Na de buitendienststelling van de serie in 1998 werd de 583 aan de firma Castricum Winkel verkocht.
 
|-
De 558 en de 561 hielden er voorjaar 1997 definitief mee op en gingen aan het eind van het jaar naar de sloper. De rest was tot eind mei in dienst en werd in de zomer opgelegd op het terrein van de verkeersleiding van de metro aan de [[Spaklerweg]].
|MAN/Hainje
 
|584
Tussen 15 en 19 oktober 1997 kwam de toegift; de 556, 557, 559 en de 562-564 reden treinvervangende pendeldiensten op de [[Schiphollijn]] vanwege een grootscheepse buitendienststelling van een NS-baanvak.
|1988
 
|Deze miditourbus kwam in 1989 in dienst vanuit garage West; hij begon op [[Buslijn 29 (Amsterdam)#Lijn 29III|de kortstondige servicelijn 29 tussen Osdorp en Slotervaart]] en reed daarna op de 40-er lijnen in Sloterdijk. De 584 ging in 1998 buiten dienst.
Daarna begonnen ze in 1998 een derde leven bij OTL in [[Oradea]], [[Roemenië]] onder de nummers 11-18. De Fransozen waren ook niet milleniumbestendig, want een jaar later verdwenen ze alsnog onder de sloophamer.
|-
 
|}
==CSA 3-standaardbussen==
====375 (DAF/Hainje ST2000)====
In 1987 bouwde Hainje een CSA 3-proefbus met geplakte zijruiten en smalle instap (tweevleugelig). De 375 ging op tournee langs de standaardsteden en deed 2 november 1987 garage West aan; 25 september 1988 stond hij daar weer om gepresenteerd te worden als eigendom van het GVB. Pas na proefnemingen in Duitsland en een bezoek aan zijn bouwer kwam de 375 op 7 maart 1989 in dienst vanuit West op lijn 21.
 
De 375 bleef vijf jaar in dienst (afscheidsrit; 23 februari 1994 lijn 42) en werd in mei 1994 aan Turkije geschonken. Pas jaren later werd de 375 stilzwijgend uit het bestand geschreven.
 
====397 (Volvo/Hainje ST2000)====
In 1987 nam het Groningse GVB drie [[Gemeentelijk Vervoerbedrijf Groningen#Stembussen|proefbussen]] in gebruik; een Mercedes (200), een DAF (20) en een Volvo (100). Die laatste, een tweedeursbus met smalle instap, reed van 2 oktober 1987 tot 11 april 1989 en ging vervolgens terug naar Nebim Den Haag.
 
Vanaf 14 juli 1989 werd de bus door het GVB geleased en tot 397 vernummerd (oorspronkelijk 5021). Een optie voor nog 11 van deze leasewagens (5022-5032 of 398-408) ging niet door vanwege de levertijd; in plaats daarvan huurde men [[Amsterdams busmaterieel (1966-1982)#398-405 (DAF SB201DKDL/Hainje)|acht Groningse standaards uit 1975 (398-405)]]. De 397 kwam 16 augustus 1989 in dienst vanuit garage West als snelloper op de 40-er lijnen; de filmkast bleef de eerste vier maanden afgeplakt.
 
In de loop van de jaren 90 verhuisde de 397 naar garage Noord voor hoofdzakelijke dienst op de Schiphollijnen; vandaar dat hij later matrixfilms kreeg. Na de buitendienststelling van de CSA 2's en zijn gelede broers 520-544 was de 397 de laatste tomaatrode bus. 11 maart 2002 reed hij zijn afscheidsrit op lijn 245 om twee maanden later te worden afgevoerd.


==Proefbussen==
==Proefbussen==
====376 (DAF/Den Oudsten B86)====
{| class="wikitable"
Als opvolger van de B79 ontwikkelde Den Oudsten de B86; een lagevloerbus met verhoogd achtervlak die onder meer in dienst was bij NZH en [[Westnederland]] [[Nieuwegein]]. De 376 werd tijdens de open dag in garage West op 25 september 1988 gepresenteerd en vanaf 3 februari 1989 door het GVB geleased; hij kwam in dienst vanuit West. Omdat de dubbele bankjes aan beide zijden en het smalle gangpad een obstakel vormden werd de 376 na verloop van tijd alleen nog op de 40-er lijnen ingezet. Ook reed hij op lijn 23 die op 28 september 1992 de afscheidsrit kreeg toegewezen. De 376 ging twee maanden later terug naar Den Oudsten en begon een tweede leven als bibliobus in Amersfoort. Hij is nog steeds actief.
! Merk/type
! Serie
! Bouwjaar
! Bijzonderheden
! style="width:225px" | Afbeelding
|-
! colspan="5" |
|-
|DAF/Den Oudsten B86
|376
|1986
|Als opvolger van de B79 ontwikkelde Den Oudsten [[Den Oudsten B85/B86|de B86]]; een lagevloerbus met verhoogd achtervlak die onder meer in dienst was bij NZH en [[Westnederland]] [[Nieuwegein]]. De 376 werd van februari 1989 tot november 1992 door het GVB geleased en kwam in dienst vanuit garage West; vanwege het streekinterieur reed hij uiteindelijk alleen op lijn 23 en de 40-er lijnen. Na de buitendienststelling was de 376 jarenlang [[bibliobus]] in [[Amersfoort]]; hij bestaat nog steeds.
|-
|MAN/Van Hool
|592
|1988
|Eind 1988 huurde het GVB de 592 (na eerst als 377 en 500 te zijn genummerd), een donkergroene MAN/Van Hool lagevloerbus met 23 zitplaatsen (10 vooruit, 13 achteruit). De 592 reed vanaf januari 1989 vier maanden vanuit garages Wes (lijn 19, 21 en 23), Noord (spitsritten op lijn 34) en Zuid (lijn 8).
|-
! colspan="5" | Berkhof-lagevloerbussen
|-
|MAN/Berkhof ST2000NLF
|001-003
|1993
|In 1990, toen de CSA3 nog volop in productie was, ontwierp Berkhof de ST2000NLF; een lagevloerbus met in de voorruit geïntegreerde [[Koersrol|filmkast]], klapdeuren (in plaats van zwenkdeuren) en een verhoogd achtergedeelte. Het GVB wilde na de komst van de Haagse CSA 2's 460-462 meer proeven met aardgas en lpg doen, en bestelde zes proefbussen.


====584 (MAN/Hainje)====
De aardgasbussen 001-003 (met bult bovenop) werden 31 oktober 1993 gepresenteerd tijdens een pendeldienst op lijn 28P naar de Y-markt. Ze kwamen eind februari 1994 in dienst vanuit garage West en begonnen op lijn 28 die in september 1994 werd opgeheven.
De 584 was een midi-tourbus met autofoon; in november 1988 was hij te zien tijdens Autobus RAI naast ''Pausmobiel'' 576. In 1989 kwam hij in dienst vanuit garage West op lijn 29 en als belbus en telefoonbus in Sloterdijk.


De 584 verruilde aan het eind van dat jaar zijn autofoon voor een mobilofoon en een Vetag-installatie. In augustus 1990 kreeg de 584 een filmkast met geïntegreerde vermelding van lijnnummers en bestemmingen waaronder de foutieve vermelding '42 solterdijk'.
Begin 2000 stonden de 001-003 op noodreserve waarbij ze 24 maart nog een keer in dienst kwamen op lijn 44 (003), 64 (001) en 314 (002) omdat het GVB geledes inzette als treinvervangende pendelbussen op de [[Spoorlijn Weesp - Leiden|Schiphollijn]]. Daarna begonnen ze een tweede leven in Hongarije.
|-
|MAN/Berkhof ST2000NLF
|004-006
|1993
|De lpg-bussen 004-006 (met twee tubevormige tanks op het dak) kwamen in februari-maart 1994 in dienst vanuit garage Noord; eerst op lijn 38 en daarna ook op de andere standaardlijnen (32, 34, 35, 37 en 245). Vanaf 1998 reden de 004-006 hoofdzakelijk op SWAB-lijn 581 tussen [[Station Amsterdam Bijlmer ArenA|station Bijlmer]] en Haarlem.                                                                        Met de komst van de Jonckheeren verhuisden de 004-006 van Noord naar West waar ze tot mei 1999 dienst deden als lesbus.                  Daarna begonnen de 004-006 een tweede leven in [[Hongarije]] bij stadsvervoerbedrijf SZKT in Sziget.
|-
! colspan="5" | NZH-huurbus
|-
|[[Dennis Lance]]/[[Berkhof 2000NL|Berkhof ST2000NLE]]
|007
|
|Ook de NZH experimenteerde met de ST2000NLF en de 10-metervariant ST20000NLE, en schafte de stadsbussen 6377-6380 aan. Het GVB huurde  een van deze bussen die als 007 eind 1996/begin 1997 op lijn 64 (met blauwe lijn- en bestemmingsplakkaten) werd ingezet. De bus ging in 1999 mee naar Connexxion en werd er begin jaren 00 afgevoerd.
|-
|}


De 584 reed in maart 1994 op [[Buslijn 28 (Amsterdam)#Lijn 28P|lijn 28P tussen Azartplein en KNSM Laan]] en was daarna nog vier jaar in dienst.
==Gelede bussen van buitenlandse bedrijven==
 
{| class="wikitable"
====592 (MAN/Van Hool)====
! Merk/type
Eind 1988 huurde het GVB een MAN/Van Hool-lagevloerbus met 23 zitplaatsen (10 vooruit, 13 achteruit). De donkergroene proefbus werd oorspronkelijk als 377 genummerd, maar via 500 kwam men uit bij 592.
! Serie
 
! Bouwjaar
De 592 kreeg een vergunning voor drie maanden; 17 januari 1989 kwam hij in dienst vanuit garage West (aanvankelijk met witte kentekens) op lijn 19, 21 en 23. Vanaf 18 maart verbleef hij in Noord voor hoofdzakelijke inzet op lijn 38 en (29 maart) spitsritten op lijn 34. Ten slotte kwam Zuidlijn 8 aan de beurt.
! Bijzonderheden
 
! style="width:225px" | Afbeelding
Hoewel het prettig rijden was en het interieur er ook goed uitzag werd de 592 als passagiersonvriendelijk ervaren, vooral door het hoogteverschil bij de bankjes.
|-
 
! colspan="5" |Duitse MAN-geledes
==Gelede CSA 3-bussen met Duvedecfront==
|-
====505-519 (Volvo/Hainje ST2000 Duvedec)====
|MAN/Goppel
De belangstelling voor de CSA 3 begon pas te lopen nadat deze werd gestileerd tot het Duvedec-model met grote filmkast, grote donkere grille en de nu prestigieuze geplakte zijruiten.
|5000-5020
 
|1974-1977
Ter vervanging van de slecht onderhouden Mercedessen uit 1977 en de impopulaire huurgeledes uit Augsburg, maar ook omdat de 520-544 goed bevielen, bestelde het GVB een vervolgserie van vijftien exemplaren (was eerst tien). De [[gemeenteraad]] stelde echter als voorwaarde dat deze na de [[vertramming lijn 15]] (nooit gebeurd) weer zouden worden verkocht; waarschijnlijk aan de RET waar sinds 1988 ook Volvo/Hainje-geledes (501-518) reden.
|In 1988 huurde het GVB bij Beja Tours (samenwerking met Meering) 21 MAN/Goppel-geledes van het Duitse standaardmodel. Het betrof de 890SG's 3322-3326, 3328, 3330, 3336 (1974; met lijnfilm naast richtingfilm), 3331, 3332, 3334, 3335 (1975; idem), 3338-3342 (1976), en de 192SG's 3343-3346 (1977) die in [[Augsburg (stad)|Augsburg]] (tot 1986) en [[München]] (september 1987-maart 1988; na garagebrand) hebben gereden.
 
De 505-519 (het achteruitnummeren ging door) introduceerden het nieuwe kleurenschema (grijs-blauw met rode deuren) en de matrix ter vervanging van de filmrollen. Voorjaar 1989 kwamen ze in dienst vanuit Noord (505-512, 514) en Zuid (515-519); de Noordbussen reden op lijn 33 en de Zuidbussen op lijn 8, 60/61 en in de nachtdienst op lijn 75 en 76..
 
De 518 en de 519 werden in mei tot telbussen verbouwd. De 513 verbleef in juni op een tentoonstelling van de UITP in [[Boedapest]] en kwam pas 3 juli in dienst vanuit Noord.
 
In verband met een personeelstekort reden de Zuidbussen in de zomer van 1989 versterkingsritten op lijn 15 en 48.
 
Omdat ook de 516 en de 517 (januari 1990) van telapparatuur waren voorzien gingen de 518 en de 519 naar Noord (in ruil voor de 513 en de 514) waar ze net als de 505-512 tot gesloten-instap-bussen werden verbouwd met grote stickers ''Uitsluitend voor instappen'' op de deuren.
 
Lijn 33 reed op zaterdag geleed en op zondag met standaards.
 
De 513-517 uit Zuid volgden op 3 september; deze schoven in de nachtdienst van lijn 77 naar lijn 76 en bleven op lijn 75. Daarnaast reden ze spitsdiensten op [[Buslijn 199 (Amsterdam)#Lijn 173|CN-lijn 173]] omdat het door de matrixen mogelijk was driedelige lijncijfers voor te filmen.
 
De 507 werd met kleine Volvo-letters hersteld nadat hij als lijn 77 tegen het viaduct van het [[Muiderpoortstation]] aanreed doordat de chauffeur door een passagier was afgeleid.
 
Bij de overdracht van lijn 69 (ex-8) aan CN in mei 1993 verdwenen alle CSA 3-geledes uit Zuid en werd de serie herverdeeld tussen West (505-511) en Noord (512-519). De 505-511 bleven beschikbaar voor de nachtlijnen 75, 76 en 77.
 
Om toch weer over eigen geledes te kunnen beschikken werd lijn 22 in 1994 (na negen jaar exploitatie met Westbussen) teruggehaald en kwam de hele serie vanuit Zuid te rijden.
 
In de loop der jaren verloren de meeste wagens het bruine isolatiedoek in de geleding. Soms was het doek helemaal los gedraaid wat niet zo verwonderlijk was daar ze bevestigd waren met vleugelmoeren.
 
Medio 2000 gingen de 505-519 voor een jaar naar West en kwamen de 471-485 naar Zuid voor proeven met lekvrij tanken.
 
Bij terugkeer was het de bedoeling dat ze na een paar maanden zouden worden vervangen door de tweede serie Jonckheer-geledes 445-469; maar door uitstel bleven ze nog een jaar in Zuid als oudste wagens. Naast lijn 22 reden de 505-519 ook op lijn 59 en [[Buslijn 67 (Amsterdam)#Lijn 67 II|lijn 67 (Amstelstation-Wetenschapscentrum Watergraafsmeer)]]; incidenteel verschenen ze ook op de tijdelijk ondergebrachte [[Buslijn 37 (Amsterdam)#Lijn 37 II|lijn 37]].
 
De 509 raakte defect in de zomer van 2002 defect en ging 16 augustus officieel buiten dienst.
 
In november kwamen dan eindelijk de 445-469 in dienst en trok het merendeel van de serie, na twaalf jaar netto Bijlmerdienst, geleidelijk naar West waar acht bussen (505-508, 511, 512, 516, 518) binnen de kortste keren hun afscheidsritten reden.
 
De 519 bleef in Zuid maar kwam begin 2003 naar West waar inmiddels ook de 510, 514 en de 515 buiten dienst waren gegaan. De 519 reed 17 maart zijn laatste rit op lijn 313 waarna de 517 als laatste nog tien dagen in dienst bleef. De 510, 517 en de 519 stonden tot 29 mei 2004 op het achterterrein; zwaar gehavend werden ze, net als de rest, afgevoerd.
 
Op 15 januari 2003 konden de 510 en de 514 nog eenmaal op lijn 19 en 21 worden aangetroffen; laatstgenoemde ging diezelfde dag nog met de 505, 516 en de 518 naar het opslagterrein.
 
Onder andere de 506, 508 (of 510), 511-513, 515, 517 en de 519 gingen met de 499 en de ex-[[Enhabo]]-standaards 504 en 509 (NZH/Connexxion 1954 en 1959) naar het autobuskerkhof in Capelle. De 516 en de 519 eindigden als plukbus.
 
====496-504 (Volvo/Hainje ST2000 Duvedec)====
Omdat ook de 505-519 een succes waren besloot men speciaal voor lijn 48 nog een nieuwe serie geledes aan te schaffen. De 496-504 (aanvankelijk geleased) hadden dubbele bankjes omdat lijn 48 als streeklijn werd beschouwd, maar ook vanwege het niet uitgevoerde plan om de samenwerking met CN op lijn 67 nieuw leven in te blazen (dit zou dan vijf extra wagens hebben opgeleverd in ruil voor evenzoveel CN-diensten op [[Buslijn 165/166|lijn 65/66]].
 
De 496-504 kwamen in januari-februari 1990 in dienst vanuit garage West op lijn 15 en 48.
 
De 503 en de 504 werden op 17 november 1990 tot gesloten-instap-bussen verbouwd waarna ze naar Noord verhuisden. De 496-502 volgden op 4 maart 1991 alvorens dienst te gaan doen op Zuidlijn 69; de 496-498 bleven nog een jaar in West tot aan de instroom van de 471-485.
 
In 1993 keerde de serie terug naar de Jan Tooropstraat door de overdracht van lijn 69 aan CN en de komst van de B88-geledes 545-554 in Noord. Later werd het bruine isolatiedoek uit de geleding gehaald.
 
Halverwege de jaren 90 werden de lage exemplaren tot Mover beplakt in de kleuren blauw (496), groen (498) en geel (497, 499). Ze werden herverdeeld tussen West en Noord en bleven drie jaar lang met dit uiterlijk rijden. De 499 en de 502 kregen bij schadeherstel kleine Volvo-letters.
 
In 1999 verloren alle exemplaren hun dubbele bankjes en kwamen alle ex-Movers vanuit West te rijden; de 500-504 gingen naar Zuid.
 
De 496 en de 498 reden 11 en 22 november 2002 hun afscheidsritten op lijn 18 en 19. Ingaande de winterdienst in december keerden de 500-504 terug naar garage West en had Zuid geen CSA3's meer.
 
De 496 en de 497 begonnen in 2003 een nieuw leven als de groene 373 en 374 in het veteranenteam van AMZ-Connexxion in Zeeland.
 
De 499 reed enkel nog dag- en spitsdiensten totdat hij eind mei 2004 buiten dienst ging. De 499 staat nu als plukbus op het 'kerkhof' in Capelle.
 
Bleven de 500-504 over als oudste wagens; ook zij reden voornamelijk dag- en spitsdiensten waarbij ze ook weer op lijn 15 werden ingezet. Eind mei 2006 gingen de 500-504 naar Zuid om hun noodlot af te wachten. Aangezien dat nog wel even duurde gingen de 500-502 tot 5 juni metrovervangende pendeldiensten draaien op lijn 53P naar [[Gaasperplas]].
 
Nadat de 504 in augustus 2006 op nachtlijn 359 werd gesignaleerd keerde hij terug naar West om 12 september afscheid te nemen op lijn 268. Een aantal exemplaren had toen meer dan een miljoen kilometer op de teller staan.
 
De 503 en de 502 zijn een tweede leven begonnen in [[Varna]], [[Bulgarije]] onder de nummers 7714 en 9066. De 500 is waarschijnlijk afgevoerd voor sloop. De 501 stond te koop bij een handelaar in [[Friesland]] en kwam op 20 december 2011 na meer dan vijf jaar in handen van de [[Amsterdamse museumbussen|stichting BRAM]] die de bus wil opknappen en weer geschikt wil maken voor de (museum) dienst.
 
====486-495 (Volvo/Berkhof ST2000 Duvedec)====
Ter vervanging van 17 wagens 111-169 (was eerst 12) bestelde het GVB nogmaals tien gelede bussen met streekinterieur. De 486-495 waren de eerste na de overname van Hainje door Berkhof (o.a. kleinere Volvo-letters en andere matrixfilms met kleinere dikkere cijfers). Ze waren bedoeld voor lijn 69 maar begonnen (in augustus-september 1991) vanuit garage West omdat de afvoerbussen daar vandaan kwamen en West de 498-502 doorschoof naar Zuid. De 486 was de 100e Volvo CSA3 en werd voorzien van grote stickers op de deurruiten.
 
De 486, 487 en de 493 werden op 24 oktober 1993 ingezet voor voetbalpendeldiensten; na afloop van de wedstrijd vervoerden ze de Feyenoord-supporters linea recta van het Olympisch Stadion naar Rotterdam.
 
De 489 kreeg bij schadeherstel grote Volvo-letters.
 
In 1999 verhuisde de serie, inmiddels voorzien van enkele bankjes aan de blinde zijde, naar Noord. De 489 en de 495 bleven nog een jaar in West.
 
De 488 werd in februari 2006 uitgeschakeld door een defect; zijn achterbak leefde nog enige tijd voort als die van de 472 (met behoud van eigen binnennummer). Ingaande de zomerdienst werden de CSA 3's verleden tijd in Noord en gingen ze naar Zuid om daar hun noodlot af te wachten.
 
De 486, 489 en de 490 wisten die nog af te wenden door tussen 27 mei en 5 juni metropendeldiensten te draaien op lijn 53P. Daarna trokken ze Westwaarts waar ze tot 22 juni op lijn 15 reden.
 
De 486, 494, 493 en de 495 emigreerden naar [[Varna]], [[Bulgarije]] en werden in genoemde volgorde tot 9515, 9518, 9520 en 9522 vernummerd.
 
De 487, 490, 491 en 492 stonden in 2011 nog steeds te koop bij een handelaar in Friesland.
 
====471-485 (466-470 afbesteld; Volvo/Berkhof ST2000 Duvedec)====
[[Bestand:GVB 483 Amsterdam Centraal Station 13-01-2007 VP-04-JR.JPG|{{largethumb}}|De gelede Berkhof 483 op het Stationsplein van [[Station Amsterdam Centraal|Amsterdam Centraal]]. Duidelijk is te zien wat het voordeel is van lagevloerbussen.]]
[[Bestand:Huisstijl GVBA BUS.jpg|{{largethumb}}|Gelede bus 473 op de [[Prins Hendrikkade]] in de huisstijl grijs/donkerblauw met rode deuren uit de jaren negentig.]]
 
Begin 1992 werden de laatste vijftien gelede CSA3's (wederom met streekinterieur) geleverd als aanzet om door het meer inzetten van geledes te kunnen bezuinigen; met de 471-485 bereikte het achteruitnummeren z'n verste punt.
 
Eigenlijk zouden er 20 wagens komen, maar op last van de gemeenteraad moesten de 466-470 door het GVB worden afbesteld. Daar de wagens al gebouwd waren werden ze uiteindelijk aan de BBA verkocht onder de nummers 821-825.
 
De 471-485 kwamen in februari-maart 1992 in dienst vanuit garage West; naast lijn 15, de 40-er lijnen en nachtlijn 74 reden ze ingaande de zomerdienst ook op lijn 18 (officieel), 21 en 22 (zaterdag en zondag).
 
Net als de 486, 487 en de 493 werd ook de 480 ingezet voor de voetbalpendeldienst van 24 oktober 1993, om na afloop de Feyenoord-supporters naar Rotterdam te brengen.
 
In 1999 kregen de 471-485 enkele bankjes aan de blinde zijde; medio 2000 gingen ze voor een jaartje naar Zuid voor proeven met lekvrij tanken. Na hun terugkeer naar West zouden alleen de 471-477 daar blijven rijden; de rest (waarvan de 478 als laatste) streek in Noord neer.
 
In mei 2005 werden ze omgeruild voor de Jonckheeren 455-463 uit West en verschenen ze weer op lijn 15 die sinds 2001 uitsluitend met de 556-585 reed. De 485 was de Jan Tooropstraat ontwend en ging weer naar Noord. Af en toe werd er een wagen aan Zuid geleend.
 
De 472 van lijn 18 werd op 30 maart 2006 bij de middentoegangsbrug van Centraalstation doorboord door [[Amsterdamse gelede trams 11G en 12G|tram 907]] van [[Tramlijn 24 (Amsterdam)|lijn 24]] en raakte zwaar beschadigd in de achterbak. De 472 dreigde als eerste van zijn serie te worden afgevoerd, maar werd gered door de achterbak van de defecte 488. De nieuwe 472 kwam in april weer in dienst met beide nummers aan de binnenzijde (aan de buitenzijde was de 488 wel vernummerd in 472 met blauwe cijfers). Voorts was het display blijven hangen op "33".
 
In mei 2006 leek de serie door overbodigheid buiten dienst te gaan (lijn 15 ging weer met standaards rijden), maar werd tot 5 juni nog ingezet voor metrovervangende pendeldiensten op lijn 53P.
 
Daarna keerden de 473, 476-479, 481, 483 en de 484 terug in de normale dienst, inclusief de door capaciteitsproblemen geplaagde lijn 15. In september 2006 werden elf wagens afgevoerd.
 
De 485, 477, 480, 482, 479, 474, 481, 472 en de 475 begonnen een tweede leven in [[Varna]], [[Bulgarije]]; in genoemde volgorde werden ze tot 7712, 7713, 7715, 8469, 8470, 8472, 8473, 9063 en 9064 vernummerd.
 
Bleven er vier wagens over (473, 476, 483, 484) die nog anderhalf jaar hoofdzakelijk hun rondjes reden op lijn 18 en 21. De 473 en de 476 hielden het daarbij uit tot 28 december 2007; eerstgenoemde had toen 990.000 kilometer op de teller staan, maar het negentien jaar oude record van [[Amsterdams busmaterieel (1966-1982)#1-45 (DAF SB200DKDL/Hainje)|CSA 1-wagen 13]] bleef ongebroken.
 
De 471, 473 (die zijn noodlot in Zuid afwachtte), 476, 483 en de 484 werden in juni 2008 afgevoerd.
 
==CSA 3-standaardbussen met Duvedecfront==
====377-386, 387-396 (Volvo/Hainje ST2000 Duvedec)====
Aanvankelijk wilde het GVB 30 DAF-standaards bestellen zoals de 375, maar vanwege aanhoudende problemen met dit prototype werd de bestelling omgezet in 20 Volvo's met Duvedec-front en 10 minibusjes. De CSA 3-standaards waren smalle-instapbussen met enkelbladsvoor- en achterdeur die niet langer een dwarsgeplaatst voorbankje hadden. De 377-386 kwamen tussen 8 juli en 4 augustus 1989 in dienst vanuit garage West; ze begonnen grotendeels op lijn 26 maar ingaande de winterdienst 1989/1990 verschoof de hoofdinzet naar lijn 21 en de nachtdienst (als uiteindelijke vervangers van de CSA 2's). De 387-396 (waarvan 395 en 396 telbussen) waren snellopers in tweedeursuitvoering; ze kwamen in september 1989 in dienst op lijn 64, 68 en de Schiphollijnen. De 387 ging op 21 december 1989 op bezoek bij de Rheinbahn in [[Düsseldorf]].
 
De 377-386 reden medio 1990 op [[Buslijn 29 (Amsterdam)#Lijn 29 IV|de nieuwe Noordlijn 29]] totdat ze eind oktober werden afgelost door de 406-415. Daarna werd de 378 als eerste van een roetfilter voorzien.
 
De 396 ging op 25 oktober 1991 naar TNO voor emissieproeven om gedurende november langs de standaardsteden te toeren; te beginnen in Nijmegen, de thuisstad van zijn DAF-toergenoot 604. Van 11 tot 14 november waren beide CSA 3's in Amsterdam; de 396 reed de eerste twee dagen op lijn 21 en daarna op lijn 18. Daarna ging de tournee langs ZO-Venlo en Utrecht dat slechts met een een DAF-proefbus (101) vertegenwoordigd was; van de grote vier waren Den Haag en Rotterdam helemaal afgehaakt. Via een tweede bezoek aan de TNO (29 november; samen met de 286) kwam de 396 op 17 december 1991 weer in dienst.
 
De 384 deed in 1993 mee aan het 80-jarig jubileum van [[Tramlijn 16 (Amsterdam)|tramlijn 16]].
 
Rond 1996/'97 verhuisden een aantal wagens naar Noord; vier werden tot Mover beplakt in de kleuren geel (377, 383) en blauw (379, 384) en reden drie jaar met dit uiterlijk. De 382 was een van de schadegevallen die met kleine Volvo-letters werd hersteld.
 
Met de invoering van het Schiphol Sternet in 2000 verdween de hele serie door overbodigheid uit West om dag- en spitsdiensten te rijden in Noord en Zuid.
 
De 391 en de 395 werden verhuurd aan Vermaat in [[Hellevoetsluis]], en met de komst van de echte (dus niet beplakte) Sternetserie 231-252 sloeg het laatste uur van de tweedeursbussen. Tussen juli en november 1991 reden ze hun afscheidsritten om pas in mei 2002 te worden afgevoerd. Of ze een tweede leven in binnen- of buitenland zijn begonnen of dat ze op de schroothoop zijn beland is onbekend.
 
De driedeursbussen bleven vanuit Noord rijden maar in het najaar van 2002 logeerden een aantal exemplaren in Zuid. Vanaf december 2002 werden ze hoofdzakelijk ingezet op de nieuwe [[IJburg]]lijn 326 in combinatie met de vanuit Zuid overgehevelde [[Buslijn 43 (Amsterdam)|lijn 43]]. Tussen januari en maart 2003 reden ze hun afscheidsritten, waarbij de 380, 383 en de 385 het langst in dienst waren. De Stadsdelen Osdorp en Slotervaart werden in september 2003 de nieuwe eigenaren van de 382 (met vergeelde deuren) en de 383.
 
De 377-379 werden geplukt om onderdelen te leveren voor de laatste Jonckheeren 253-267; daarna werden ze net als de 380-381 en de 384-386 naar Womy afgevoerd.
 
De 378 (voorzien van Berkhof-embleem) en de 385 (wit met behoud van wagenparknummer en stadswapen) emigreerden naar [[Charkov]], [[Oekraïne]]. De 386 belandde in Chimkent, [[Kazachstan]], maar kon 9 maart 2006 weer bij de [[Westhaven]] worden gesignaleerd. Ook het Russische avontuur van de 380 en de 384 bleek een mislukking aangezien ze in januari 2007 alweer in de verkoop werden gegooid.
 
====406-415 (Volvo/Berkhof ST2000 Duvedec)====
Na de 377-396 wilde het GVB eigenlijk driedeurs-lagevloerbussen van het type MAN NL 202 aanschaffen naar voorbeeld van de NZH 2017. Maar omdat het motorvermogen voor het GVB te zwak bleek besloot men in 1990 toch weer een serie Volvo-standaards ter vervanging van tien CSA 1-wagens 111-169 aan te schaffen. De 406-415 droegen inmiddels het embleem van Berkhof en hadden een andere matrix met kleinere dikkere cijfers en meer letters, maar ook een Vecom-installatie. Met 35% procent minder uitstoot voldeden ze aan de milieunorm.
 
Hoewel de afvoerbussen afkomstig waren uit West en Zuid waren de 406-415 voor Noord bedoeld; ze kwamen er in oktober-november 1990 in dienst op lijn 29 en de Schiphollijnen. In maart 1992 werden ze van dubbele bankjes voorzien waarna ze met lijn 29 naar garage Zuid verhuisden. Het onderhoud vond echter nog wel plaats in Noord, waarbij er dan een wisselwagen uit de serie 416-432 aanwezig was.
 
De 415 reed in de zomer van 1992 twee weken op proef in de lijndienst in de Deense plaats [[Aarhus (stad)|Aarhus]]. Een chauffeur en monteur van het GVB gingen mee.
 
Vanaf 1994 kwam de serie ook op lijn 60S te rijden.
 
In 1999 verloren de 406-415 hun dubbele bankjes en werden ze vaste wagens op lijn 39, 43 en 59 omdat de vele verkeersdrempels een obstakel vormden voor de Jonckheeren.
 
In december 2002 trok de serie naar garage West om af te bouwen op de meeverhuisde [[Buslijn 165/166|lijn 65/165]]. Tussen 28 januari en 11 mei 2003 reden ze hun afscheidsritten waarbij de 412 het langst in dienst was; de 413-415 werden opgeslagen. Aanvankelijk zouden er na de komst van de Jonckheeren 253-267 vijf exemplaren in dienst blijven, maar omdat er voldoende geledes beschikbaar waren voor lijn 37 was er minder behoefte aan standaards en werd de serie in het najaar afgevoerd.
 
Vier wagens zochten de Russische kou op; ze werden verdeeld tussen [[Sint-Petersburg]] (407), [[Kemerovo]] (408-410) en [[Charkov]], [[Oekraïne]] (415).
 
====416-435 (Volvo/Berkhof ST2000 Duvedec)====
In 1991 kwam er een derde serie van twintig CSA 3's; de 416-435 (met kleine Volvo-letters en nieuw[e] interieur[verlichtingskappen]) zouden oorspronkelijk de laatste 22 exemplaren 111-169 vervangen, maar in de praktijk waren dat de laatste vijf (125, 149, 153, 157, 162) plus vijftien wagens 170-209.
 
Ze begonnen tussen 20 december 1991 en 3 maart 1992 vanuit garage Noord. De 433-435 verhuisden binnen de kortste keren naar West voor dienst op lijn 64 en 68. Vijf wisselwagens gingen naar Zuid (dit in verband met het onderhoud van de 406-415) voor nachtdiensten; de 423 was een van de exemplaren die op 4 oktober 1992 werd ingezet om de slachtoffers van de [[Bijlmerramp]] te vervoeren.
 
De 416-432 werden vanaf 1994 vaste wagens op lijn 35 die aan [[Buslijn 28 (Amsterdam)#Lijn 28 I|de oude lijn 28]] was gekoppeld waardoor er geruime tijd sprake was van een korte en een lange lijn 35. Na verloop van tijd verwaterde deze regeling en ging lijn 35 ook weer met filmbussen rijden.
 
In 1997 verhuisden de 416-424 naar West waar ze twee jaar later vaste wagens werden op lijn 23 omdat de vele verkeersdrempels een obstakel vormden voor de Jonckheeren. Ook bij lijn 59 was dit het geval, vandaar dat de 416 en de 417 (later gevolgd door de 431 en de 432 uit Noord) vanuit Zuid kwamen te rijden.
 
Deze garage verhuisde in twee fases van de Bijlmer naar het industriegebied [[Overamstel]], en in december 2002 verdwenen de CSA 3's uit Zuid. De 416 en de 417 keerden terug naar West met lijn 65/165; de 431 en de 432 gingen weer naar Noord met lijn 43 die nu in combinatie reed met [[IJburg]]lijn 326.
 
Vanaf 2003 was de verdeling;
* Garage West: 416, 417, 420-424, 431, 432
* Garage Noord: 418, 419, 425-430, 433-435


De 417 reed 27 mei 2003 zijn afscheidsrit op lijn 48; de overige Westbussen bleven in dienst tot aan de komst van de Citaro's 001-003 en 004-006 in december. De Noordbussen namen afscheid tussen 31 januari en 4 mei 2004.
Ze werden in bovenstaande volgorde tot de tomaatrode 5000-5020 (met achterop het logo van Beja Tours) vernummerd en kwamen in dienst vanuit alle garages.  


De 422 werd op 20 juli eigendom van de [[Amsterdamse museumbussen|MUSA]]; de 420, 423, 424, 426 en de 428 gingen vanaf 2 augustus bij Milot Reizen aan de slag en werden onder andere ingezet voor treinvervangende pendeldiensten. De tot 91 vernummerde 428 zou vervolgens naar Havana, Cuba zijn vertrokken in een witte uitmonstering met blauw/groene bumpers.
De spartaanse MAN-geledes waren niet geliefd bij de chauffeurs uit Noord en Zuid omdat ze (op de 5016 na) geen volautomatische versnellingsbak hadden, en werden omgeruild voor een deel van de 21 overgebleven Mercedessen 545-569 uit West.
 
Daar bleek de serie wel aan te slaan; met uitzondering van de defecte 5005 vervingen ze vanaf 3 april 1989 een groot aantal CSA 1's 63...110 en werden ze ook ingezet voor spits- en pendeldiensten (40-er lijnen) en als wachtwagen (lijn 8 en 18).  


De 416 en de 430-435 kwamen na de zomervakantie weer in dienst; de 431 hield het slechts vol tot 24 september (lijn 38) waarna de 432 tot 5 juli 2005 (lijn 232) vanuit West reed. De 435 werd 8 december 2005 afgevoerd zonder een keer te zijn ingezet.
De Augsburgers zouden voorjaar 1990 buiten dienst gaan, maar vanwege een materieeltekort door de komst van lijn 29 en de Schiphollijnen werden elf exemplaren opgeknapt en tot bussen met gesloten instap verbouwd. Ze reden vanaf oktober 1990 weer vanuit alle garages totaan de opening van de sneltram naar Amstelveen in december. De 5003, 5010, 5011 en de 5016 kwamen in februari-maart 1991 weer in dienst op lijn 48 nadat de laatste twee werden ingezet op [[Buslijn 50/51 (Amsterdam)#Lijn 51P|de sneltramvervangende pendelbuslijn 51P]].        Ze waren nu officieel eigendom van het GVB en bleven tot eind mei (5010)/begin juni (5016) in dienst.  


Bleven de 416, 430, 433 en de 434 over voor dienst op de omgeleide lijn 48 (zelfde verhaal als lijn 23 en 59) en de 230-er lijnen in Sloterdijk. ze werden de langstrijdende CSA 3-standaards en gingen in mei 2006 op veertienjarige leeftijd buiten dienst.
De 5001 werd doorverkocht aan een particulier, de 5013 kwam via het Groningse bedrijf Henk Lanting (grijs-blauwe discobus) en GEBO bij Scheldestroom in [[Ossendrecht]] voor scholierenvervoer. De 5003, 5012, 5010, 5007, 5004, 5014, 5015, 5008 en de 5016 (plus onderdelelenverancier 5020) begonnen een vierde leven bij de MPK in [[Łódź (stad)|Lodz]], Polen als 1139-1149 (waarvan 1143-1147 twee open nummers) en haalden bijna allemaal een diensttijd van 22 jaar.
|-
! colspan="5" |Franse Mercedes-geledes
|-
|Mercedes/Heuliez
|556-565
|1980/1981
|Na de Zweedse Volvo's 570-581 en de Duitse MAN's 5000-5020 huurde het GVB in 1995 elf [[Frankrijk|Franse]] Mercedes/Heuliez-bussen van de CFGTE uit [[Bordeaux (stad)|Bordeaux]] om het materieeltekort op lijn 43, 45 en 48 op te vullen.
Omdat deze lijnen door de komst van [[metrolijn 50]] in 1997 zouden worden opgeheven vond men het niet verantwoord om nieuwe geledes aan te schaffen (iets dat in 2000 weer ter sprake kwam).  


De 433, 430 en de 434 begonnen een tweede leven bij Transtriumf [[Varna]] ([[Bulgarije]]) onder de resepctievelijke nummers 8471, 9062 en 9065. De 417 (nieuwe nummer onbekend) ging ook mee.
Aangepast en wel werden de 8081, 8089, 8051-8056, 8058 en de 8059 in deze volgorde tot 556-565 vernummerd en donkerrood geschilderd/beplakt met totaalreclame voor [[Tempo-Team (uitzendbureau)|Tempo-Team uitzendbureau]]. De 8082 was onderdelenleverancier.
De 556-565 kwamen vanaf 18 september 1995 in dienst, en reden uitsluitend op lijn 48 omdat het duwbussen waren met een starre achteras (nieuw voor het GVB). Ook waren ze niet voorbereid op strenge winters, zo bleek in januari 1997 toen vijf exemplaren het begaven;
vandaar dat het GVB een beroep deed op de Haagse CSA2's 436, 440, 486 en de ex-Amsterdammers 513 (ex-356) en 514 (ex-357).


De 431 leeft nog en leek verzekerd van een museumstatus zoals de 422; samen met de Bikbus (ex-GVU 386) en het [[Amsterdamse museumbussen|MUSA]]-materieel stond hij jarenlang opgeslagen in een loods op het [[NDSM]]-terrein maar het is onbekend waar hij nu verblijft. Waar de andere MUSA-bussen inmiddels nieuwe eigenaren hebben gevonden heeft er zich voor de 422 nog geen koper aangemeld.
Alleen de 556, 557, 559 en de 562-564 bleven in dienst tot aan de opening van metrolijn 50 in mei. Tussen 15 en 19 oktober 1997 reden ze nog treinvervangende pendeldiensten op de [[Spoorlijn Weesp - Leiden|Schiphollijn]] vanwege een grootscheepse buitendienststelling van een NS-baanvak.


====(436-450 afbesteld; Volvo/Berkhof ST2000 Duvedec)====
Daarna hebben ze in 1998/1999 nog bij OTL in [[Oradea]], [[Roemenië]] als 11-18 gereden.
In 1992 zouden er dertig nieuwe bussen (436-465) komen; vijftien CSA 3's en vijftien [[Den Oudsten B88]]-en zoals de Maastrichtse 800-serie (dit omdat de productie van de CSA 3 zou worden stopgezet). De bussen waren al klaar maar moesten worden afbesteld omdat het GVB geen toestemming had gekregen van de gemeenteraad om ze aan te schaffen; hierdoor raakten de nummers 436-444 na tien jaar voorgoed in onbruik. De CSA 3's werden uiteindelijk voor een lagere prijs aan de BBA verkocht onder de nummers 471-485 (ESO-nummers 4685-4699).
|-
|}


==Duvedec-streekbussen==
==[[Pendeldienst|Shuttlebussen]]==
===Connexxionbussen===
{| class="wikitable"
====4858...4882 (Volvo B10M KF5500/Berkhof Europa 2000)====
! Merk/type
{{Zie hoofdartikel|Busmaterieel van NZH (1931-1947)|Busmaterieel van NZH (1947-1967)|Busmaterieel van NZH (1967-1987)|Busmaterieel van NZH (1987-1999)}}
! Serie
! Bouwjaar
! Bijzonderheden
! style="width:225px" | Afbeelding
|-
! colspan="5" |[[Bova]]-bussen
|-
|DAF/Bova FVD 12200 Futura
|5214, 5217
|
|In het kader van het Duizend Bussenplan lanceerden GVB en CN in 1988 de Shuttlebus naar Amsterdam-Zuidoost; deze werd uitgevoerd met 26 donkergrijze DAF/Bova-wagens uit 1980-1982 die CN van de [[Oad Reizen|OAD]] had overgenomen en bij Bova in willekeurige volgorde liet ombouwen tot de luxe 200-225 (verstelbare vliegtuigstoelen, een koffiebar, garderobe achter de bestuurder en een niet-rookgedeelte achterin).


Naast de gewone CSA 3's kwamen er ook Duvedec-streekbussen; de NZH schafte tussen 1992 en 1994 100 wit-gele exemplaren aan (79 Volvo's, 21 DAF's) waarvan de laatste 56 in de voormalige [[Enhabo]]- en CN-garages begonnen. In 2000, toen NZH inmiddels in Connexxion was opgegaan en de meeste Duvedec's groen werden geschilderd, huurde het GVB drie wagens (inclusief chauffeur) voor tramvervangende pendeldiensten op [[Tramlijn 13 (Amsterdam)|lijn 13P tussen Geuzenveld en het Sloterparkbad]]. Een jaar later gingen ze terug naar Connexxion om tot december 2005 op de lijnen in Amsterdam te blijven rijden; daarna gingen ze afbouwen in o.a. Almere en Den Haag (als Randstadrailbussen).
Omdat het GVB nog geen eigen materieel had huurde het van 1988 tot 1991 de 214 en de 217 (ex-OAD 176 en 179) die tot 5214 en 5217 (was eerst 021 en 022). Ze reden vanuit garage West op lijn 280 naar [[Bos en Lommerplein]] (vanaf 11 april) en 281 naar  [[Almere]] (ingaande de winterdienst 1988-1989). In verband met het onderhoud bij CN waren er ook vier wisselwagens aanwezig; (5)209 (ex-OAD 160), (5)211 (ex-OAD 164), (5)215 (ex-OAD 177), (5)218 (ex-OAD 187), en de (5)232 (ex-Lanting 24).  


==B88-bussen==
Bij de komst van de eigen Shuttles 023-032 verloren de 5214 en de 5217 hun luxe interieur en werden ze tot spitsdiensten gedegradeerd. Het Shuttlebusproject was geen succes, en bij CN werden de Bova's in 1992 afgevoerd.
====(451-465 afbesteld; Volvo/Den Oudsten B88)====
|-
De resterende vijftien wagens die het GVB zou aanschaffen waren van het Den Oudsten B88-model zoals de 800-en van Stadsbus Maastricht. Ook de 451-465 waren al volop in aanbouw toen ze moesten worden afbesteld; in plaats van de productielijn te sluiten besloot men voor de continuïteit nu op voorraad te bouwen, waarna twaalf van de afbestelde wagens uiteindelijk onder de nummers 486-497 aan de naar op koopjes op zoek zijnde BBA werden verkocht. Waarschijnlijk heeft Den Oudsten de laatste drie wagens niet meer gebouwd.
! colspan="5" |Excellencebussen
|-
|Volvo/Berkhof Excellence
|033-036
|
|Ook de NZH deed mee aan het Shuttlebus-project, maar dan met Volvo's van het Excellence-model. In afwachting van de eigen Shuttles 023-032 huurde het GVB in september 1990 vier wagens. De 286, 283, 285 en de 284 werden in deze volgorde tot 033-036 (officieel 596-599) vernummerd en reden vanaf 17 september tien weken lang op de Schiphollijnen. De 036 was 19 november 1990 als laatste in dienst.
|-
|Volvo/Berkhof Excellence
|023-032
|1990
|De eigen Excellences 023-026 (de laatste met lijn- en richtingfilms) reden op de Schiphol- en directlijnen. De 027-030 werden in 1993-1994 grijs-blauw geschilderd en behielden deze kleur tot aan hun afvoer in september 2001; daarna zijn ze een tweede leven begonnen bij Mulgi Reisid in [[Viljandi]], [[Estland]].


Door de afbestelling liep het GVB ook een optie mis voor nog eens twintig B88 Volvo's (onbekend welke nummers die dan gehad zouden hebben omdat de 466 als gelede bus was gepland) waardoor er dan 100 Volvo-standaards aanwezig zouden zijn die in onderhoud goedkoper en efficiënter konden worden onderhouden dan de CSA-2 DAF's standaards 253-343.
De rest (023-026, 031, 032) werd vanaf 1998 regelmatig aan TTS verhuurd voor GVB-diensten met eigen chauffeurs, en reden ook voor Flevo Ferries. Ze gingen in 2001 officieel naar TTS maar werden in 2003/2004 teruggeleend  voor spits- en Shuttlediensten.  


===Oostenrijk huurbussen===
Nadat de serie buiten dienst ging kwam de 024 via Milot Reizen (62) en het GVU (419; totaalreclamebus van Museum voor de Klas) in handen van in [[Amsterdamse museumbussen|stichting BRAM]] die hem te zijner tijd weer terug zal veranderen in de grijze Shuttle 024.
====212-215 (Volvo B10M/Den Oudsten B88)====
De Stadsbus Maastricht nam in 1991 een serie B88-standaards in dienst; de 801, 808, 809 en de 811 begonnen in 2005 in deze volgorde een tweede leven als de witbeplakte Oostenrijk-bussen 212-215. Ze werden ingezet voor scholierenvervoer en [[IBM]] pendeldiensten van en naar [[Henk Sneevlietweg (metrostation)|metrostation Henk Sneevlietweg]]. Vanwege werkzaamheden sprongen ze ook bij op [[Tramlijn 9 (Amsterdam)|lijn 9P tussen Muiderpoortstation en Diemen Sniep]].
 
==Gelede B88-bussen==
====545-555 (Volvo/Den Oudsten B88)====
[[Bestand:GVB 416 Amsterdam CS 02-12-2005.JPG|{{largethumb}}|De inmiddels verdwenen 550 in de avond op het Stationsplein van Amsterdam Centraal op 2 december 2005. Links staat de 416, die ook al weg is.]]
 
Het GVU nam tussen 1989 en 1992 75 B88-geledes (501-575) in dienst; ook dit bedrijf kreeg bezuinigingen opgelegd waardoor de laatste elf (die dan de nummers 576-586 zouden hebben gekregen) moesten worden afbesteld. En dus gingen ze naar het GVB dat na de afbestelling van de 436-465 nog geld over had voor elf nieuwe geledes; hierdoor konden 76 standaards door 36 geledes worden vervangen.
 
De 545-555 (er werd weer vooruitgenummerd) werden aangepast met doorlopende voordeurruiten en kleinere matrixfilms dan de eigen CSA 3's en kwamen in de zomer van 1993 in dienst vanuit garage Noord. De 546 en de 548 begonnen echter vanuit West op lijn 15 en 227, en gedurende het eerste jaar reden de B88-en als Noordbussen op lijn 48. In 1994 verschenen ze incidenteel op de Zuidlijnen 22 (ondanks de grotere dode hoek en de smalle straten in de [[Spaarndammerbuurt]]) en 59 uit Zuid. Desondanks bleven ze twaalf jaar lang trouw vanuit Noord hun rondjes rijden op de lijnen 33, 34 en (vanaf 15 december 2002) 37.
 
De 545-555 gingen in mei 2006 buiten dienst omdat men dacht dat de 55 Jonckheer-geledes voldoende waren, maar via een pendeldienst naar de RAI begonnen ze in juni aan hun tweede ronde. Na korte tijd vanuit West op lijn 15 te hebben gereden gingen ze naar Zuid voor dienst op lijn 22, [[Buslijn 40 (Amsterdam)#Lijn 40 II|40]] en [[Buslijn 47 (Amsterdam)#Lijn 47 II|47]]; na de zomer bleven ze hier rijden als wisselwagens uit Noord. De 554 en de 555 bleven echter in West voor dienst op lijn 18 en 21 maar kwamen af en toe op bezoek in Noord.
 
Ondanks dat er van de concessiegever geen hogevloerbussen meer mochten worden ingezet kreeg het GVB toestemming om tot eind 2007 met de 545-555 te blijven rijden. De 550-552 bliezen al in de aanloop naar de zomerdienst de aftocht; de 550 werd oefenobject bij de brandweer in Amstelveen waarna hem hetzelfde lot trof als de 551 en de 552 (die na zijn buitendienststelling in slechte staat was opgelegd).
 
De 545 verhuisde naar West waar lijn 19 ingaande de winterdienst 2007-2008 nog net met B88-en mocht rijden. Van de overige exemplaren reed de 546 als laatste zijn afscheidsrit in de nachtdienst op lijn 354. Hiermee kwam er een eind aan de C4-wagenparkcijfers en de in 1981 ingevoerde slogan 'Wilt U zitten? Ik kan staan'.
 
De 545 (achterterrein; samen met de 476), 546 en de 554 (zijterrein) stonden in garage West te wachten op hun vertrek naar de opslagplaats. De rest (547-549, 553, 555) deed dat op de openluchtstalling van Zuid.
 
Een comeback in de zomer van 2008 op [[Buslijn 59 (Amsterdam)#Lijn 59P|de metrovervangende pendelbuslijn 59P]] ging niet door omdat ze toen al waren geplukt en afgevoerd. De 546 begon een tweede leven in Varna, Bulgarije onder het nummer 9571.
 
===GVU/Oostenrijk huurgeledes===
====501...575 (218-221; Volvo/Den Oudsten B88)====
Eind jaren 90/begin jaren 00 kwamen de echte Utrechters een paar keer naar Amsterdam voor treinvervangende pendeldiensten tussen station Sloterdijk en Centraal Station. Ook pendelden ze tijdens Sail 2000 over en weer naar het IJ. Na hun buitendienststelling in 2006 begonnen de 502, 501, 504 en de 511 een tweede leven bij touringcarbedrijf Oostenrijk. Witbeplakt en al werden ze in genoemde volgorde tot 218-221 vernummerd. Ze werden ingezet voor scholierenvervoer maar ook voor metrovervangende pendeldiensten op lijn 54P, zoals in juli 2007 toen de metro zonder stroom zat.
 
==Shuttlebussen==
{{Zie hoofdartikel|Busmaterieel van Centraal Nederland|Busmaterieel van NZH (1931-1947)|Busmaterieel van NZH (1947-1967)|Busmaterieel van NZH (1967-1987)|Busmaterieel van NZH (1987-1999)}}
 
===Bova-bussen===
====5214, 5217 (DAF/Bova FVD 12200 Futura)====
In het kader van het Duizend Bussenplan lanceerden GVB en CN de Shuttlebus naar Amsterdam-Zuidoost; deze werd uitgevoerd met 26 DAF/Bova-wagens uit 1980-1982 die CN van de OAD had overgenomen en bij genoemde carrosseriebouwer in willekeurige volgorde liet transformeren tot de luxe donkergrijze 200-225 (verstelbare vliegtuigstoelen, een koffiebar, garderobe achter de bestuurder en een niet-rookgedeelte achterin).
 
Bij de opening van lijn 264 (Station Bijlmer-Alphen aan de Rijn) op 6 april 1988 reed Minister Smit-Kroes van Verkeer en Waterstaat met een Shuttlebus door de wasstraat. Het GVB had echter nog geen eigen materieel en huurde de 214 en de 217 (ex-OAD 176 en 179) die vanaf 11 april op lijn 280 naar [[Bos en Lommerplein]] gingen rijden, en ingaande de winterdienst op [[Almere]]lijn 281; via 021 en 022 werden ze tot 5214 en 5217 genummerd.
 
Het onderhoud vond plaats bij CN waardoor er een aantal wisselwagens aanwezig waren; (5)209 (ex-OAD 160), (5)211 (ex-OAD 164), (5)215 (ex-OAD 177) en (5)218 (ex-OAD 187). Een van de (5)210-ers werd 6 mei van de weg gehaald omdat de benodigde papieren en de keuringssticker ontbraken; CN werd toen op het matje geroepen. De (5)211 had in november en december 1988 twee invalbeurten voor zowel de 5214 als de 5217.
 
Twee jaar later was het de (5)232 (ex-Lanting 24) die werd overgehaald toen de 5217 defect raakte.
 
Door de komst van de Volvo/Berkhof-wagens 023-032 werden de 5214 en de 5217 van hun luxueuze trekjes ontdaan en tot spitsdiensten gedegradeerd; 22 maart 1991 reden ze hun afscheidsritten op lijn 280. Na terugkeer bij CN bleven ze nog een jaar in dienst waarna de gehele serie werd afgevoerd.
 
===Excellencebussen===
====033-036 (Volvo/Berkhof Excellence)====
Ook de NZH deed mee aan het Shuttlebus-project, maar dan met Volvo's van het Excellence-model dat eveneens een luxe interieur had met dichte achterzijde, vliegtuigstoelen, garderobe (achter de bestuurderscabine) en een koffiebar; alleen de staanplaatsen ontbraken. In afwachting van de eigen Shuttles 023-032 huurde het GVB in september 1990 de 286, 283, 285 en de 284; in genoemde volgorde kregen ze de nummers 033-036 (officieel 596-599) als zwarte cijfers op witte stickers. Waarschijnlijk is die extra 0 ontstaan omdat de computer geen een- of tweecijferige getallen kan verwerken, en ook om dubbeltellingen met metro's, sneltrams en IJveren te voorkomen. De 033-036 reden vanaf 17 september tien weken lang op de Schiphollijnen; de 036 was op 19 november 1990 (lijn 246) het langst in dienst.
 
====023-032 (Volvo/Berkhof Excellence)====
[[Bestand:GVB 024 VJ-48-VB Stichting BRAM.jpg|{{largethumb}}|De GVB 024 als museumbus van [[Amsterdamse museumbussen|stichting BRAM]].]]
 
De eigen Excellences (met filmrollen en driedelige lijnfilms in plaats van de nu gebruikelijke matrixborden) waren speciaal voor de Schiphol- en directlijnen aangeschaft; de 023-026 (achteruitnummering) kwamen in november 1990 in dienst.
 
De 028 en de 029 verloren in juni 1991 hun koffiebar en de 032 reed 27 februari 1992 als koopavondextra op [[Buslijn 38 (Amsterdam)|lijn 38]].
 
De 028 begon op 9 november 1990 met groepsvervoer; de 024 en de 027 kwamen 16 november in dienst op lijn 221, de 023 op lijn 247. De 025 debuteerde 19 november op lijn 246, net als de 026 op 22 november; de 029 begon toen op lijn 245, de 030 deed dat de 27e. Ten slotte kwamen de 032 en de 031 3 en 4 november 1990 in dienst op lijn 246. De 037-030 werden in 1993-1994 grijs-blauw geschilderd.
 
In [[Enhabo]]-stijl werd de rest vanaf 1998 regelmatig door TTS-gehuurd voor GVB-diensten met eigen chauffeurs. De 023-026, 031 en de 032 werden in het nieuwe kleurenschema wit-blauw geschilderd en klusten bij in opdracht van Flevo Ferries. Ze werden op 13 februari 2001 eigendom van TTS maar bleven nog bij het GVB. De 023-026, 028 en de 029 reden in mei hun afscheidsritten; de 027 en de 030-032 waren tot september in dienst en begonnen een tweede leven in [[Viljandi]], [[Estland]] bij het bedrijf Mulgi Reisid.
 
De 023-026, 028 en de 029 werden in 2003/2004 teruggeleend voor spits- en Shuttlediensten. Nadat ze overbodig werden door de komst van nieuw materieel begon de 024 een derde leven bij Milot Reizen onder het nummer 62 en kwam, met behoud van zijn GVB-films, bij het GVU terecht. Vernummerd tot 419 ging hij vanaf 2009 voor het project Museum voor de Klas rijden met lichtblauwe totaalreclame. Nadat de 419 in juni 2012 afscheid nam bij het GVU werd de bus overgenomen door [[Amsterdamse museumbussen|stichting BRAM]] die hem te zijner tijd weer terug zal veranderen in de grijze Shuttle 024.


Een van de eerste HOV-projecten is hiermee voor het museum behouden.
Een van de eerste HOV-projecten is hiermee voor het museum behouden.
 
|-
==Toerbussen van andere bedrijven==
|}
===Vermaatbussen===
====5219, 5234, 5237-5242, 5275====
In 1988 huurde het GVB acht bussen van Vermaat in [[Hellevoetsluis]]; de 234, 237-242 en de 275 (genummerd in de 5200-serie) werden voorzien van een betaaltafel en lijnnummerplakkaten op de voor- en achterruit. Ze deden dienst op lijn 41, 42 en 44; op lijn 40 werden de toerbussen niet ingezet omdat ze te hoog waren voor het viaduct van de koelwatering nabij de Basisweg en er een bus vast kwam te zitten.
 
De (5)219 kwam enkele malen over vanuit Hellevoetsluis als invaller bij defect of wisselwagen bij onderhoud.
 
====5043====
In 1989 huurde het GVB bus 43 van Meering die in de 5000-serie werd genummerd.
 
==Overige Berkhofbussen==
===Aardgasbussen===
====001-003 (MAN/Berkhof ST2000NLF)====
In 1990, toen de CSA3 nog volop in productie was, ontwierp Berkhof de ST2000NLF; een lagevloerbus met in de voorruit geïntegreerde filmkast, klapdeuren (in plaats van zwenkdeuren) en een verhoogd achtergedeelte. Het GVB wilde na de komst van de Hagenezen 460-462 meer proeven met aardgas en lpg doen, en bestelde zes proefbussen.
 
De 001-003 waren aardgasbussen met bult bovenop; ze werden 31 oktober 1993 gepresenteerd tijdens een pendeldienst op lijn 28P naar de Y-markt; de 001 droeg de opschriften 'Stil', 'Schoon', 'Laag'. Na testritten op lijn 64 en 68 kwamen ze 28 februari 1994 officieel in dienst; eerst op lijn 28 en daarna ook op andere Westlijnen, inclusief de op 5 juni overgehevelde lijnen 36 (ex-Noord) en 63 (ex-Zuid).
 
De 001 van lijn 23 figureerde eind 1994/begin 1995 op de achtergrond in een aflevering van de televisieserie ''[[Vrouwenvleugel]]''.
 
De ST2000NLF werd niet de beoogde opvolger van de CSA3 en door de komst van de Jonckheeren in 1998 werden de 001-003 al snel overbodig. De 002 werd in november 1999 uitgevlagd, de 001 en de 003 reden in februari 2000 hun afscheidsritten op lijn 23 en 44. Ze gingen meteen buiten dienst maar door een materieeltekort (GVB zette geledes in als treinvervangende pendelbussen op de [[Schiphollijn]]) maakten ze 24 maart een eenmalige comeback op lijn 44 (003), 64 (001) en 314 (002). De 001-003 stonden tot 18 april op reserve en vertrokken in september naar Hongarije.
 
===Lpg-bussen===
====004-006 (MAN/Berkhof ST2000NLF)====
De 004-006 waren lpg-bussen met twee tubevormige tanks op het dak; ze kwamen in februari-maart 1994 in dienst op lijn 38 en verschenen daarna ook op lijn 32, 34, 35, 37 en 245. Vanaf 1998 reden de 004-006 hoofdzakelijk op SWAB-lijn 581 tussen [[Station Amsterdam Bijlmer ArenA|station Bijlmer]] en Haarlem totdat ze door de komst van de Jonckheeren overbodig werden. De 004-006 verhuisden naar West waar ze tot mei 1999 dienst deden als lesbus. In juli werden ze naar Mobil in [[Debrecen]], [[Hongarije]] gebracht om uiteindelijk in dienst te treden van stadsvervoerbedrijf SZKT in [[Sziget]] alwaar ze na verloop van tijd legergroen werden geschilderd. De 005 verdween in 2007 onder de sloophamer; op [[YouTube|Youtube]] wordt hem de laatste eer bewezen.
 
===NZH huurbus===
{{Zie hoofdartikel|Busmaterieel van NZH (1931-1947)|Busmaterieel van NZH (1947-1967)|Busmaterieel van NZH (1967-1987)|Busmaterieel van NZH (1987-1999)}}
 
====007 (Dennis Lance/Berkhof ST2000NLE)====
Ook de NZH experimenteerde met de ST2000NLF en de 10-metervariant ST2000NLE, waarvan vier bussen (6377-6380) werden aangeschaft. Het GVB huurde er een die vanaf 9 december 1996 voor een paar maanden op lijn 64 reed; onder het nummer 007 en met blauwe lijn- en bestemmingsplakkaten. De NZH-bus ging in 1999 mee naar Connexxion om er een paar jaar later door overbodigheid te worden afgevoerd.


==Speciale bussen==
==Speciale bussen==
===Tuinbussen===
===Tuinbussen===
In de jaren 80 en 90 werd door het GVB een 2 tal ''tuinbusjes'' gereden die van 1 april tot en met 31 oktober reden. Eén vanaf het eindpunt van lijn 21 in [[Geuzenveld (tuinstad)|Geuzenveld]] naar de tuincomplexen Tigeno en (nieuw) [[Bijenpark]] in de [[Eendracht (Amsterdam)|Eendrachtspolder]] en één van het metrostation Gaasperplas naar de volkstuincomplexen Carolus Linnaeus en Frankendael in [[Driemond]]. Ook was de telefoonbus in Sloterdijk beschikbaar als tuinbus naar Volkstuinpark De Bretten.
In de jaren 80 en 90 werd door het GVB een 2 tal ''tuinbusjes'' gereden die van 1 april tot en met 31 oktober reden. Eén vanaf het eindpunt van lijn 21 in [[Geuzenveld (tuinstad)|Geuzenveld]] naar de tuincomplexen Tigeno en (nieuw) [[Bijenpark]] in de [[De Eendracht (Amsterdam)|Eendrachtspolder]] en één van het metrostation Gaasperplas naar de volkstuincomplexen Carolus Linnaeus en Frankendael in [[Driemond]]. Ook was de telefoonbus in Sloterdijk beschikbaar als tuinbus naar Volkstuinpark De Bretten.


Het GVB leverde hiervoor 2 Volkswagenbusjes uit het bedrijfswagenpark en verzorgde het onderhoud en betaalde de brandstof. De volkstuinen leverde de chauffeurs.
Het GVB leverde hiervoor 2 Volkswagenbusjes uit het bedrijfswagenpark en verzorgde het onderhoud en betaalde de brandstof. De volkstuinen leverde de chauffeurs.
Regel 742: Regel 463:


===Telefoonbussen===
===Telefoonbussen===
Tot in de jaren 70 was het gebruikelijk dat de industrielijnen 40 en 42 in de avonduren en het weekeinde (wel gecombineerd tot 1 lijn) gewoon altijd reden waarbij vele ritten dan leeg uitgevoerd werden.
Tot in de jaren 70 was het gebruikelijk dat de industrielijnen 40 en 42 in de avonduren en het weekeinde (wel gecombineerd tot 1 lijn) gewoon altijd reden, waarbij vele ritten dan leeg uitgevoerd werden.


In de jaren 80 werd daarom op deze lijnen een ''telefoonbus'' ingevoerd (ook wel [[belbus]] genoemd). De ritten werden nu alleen uitgevoerd als zich op station Amsterdam Sloterdijk een passagier aandiende. Kwam er geen passagier of werd er vanuit de bedrijven geen telefonische contact opgenomen met het GVB dan bleef de bus op station Amsterdam Sloterdijk staan.
In de jaren 80 werd daarom op deze lijnen een ''telefoonbus'' ingevoerd (ook wel [[belbus]] genoemd). De ritten werden nu alleen uitgevoerd als zich op station Amsterdam Sloterdijk een passagier aandiende. Kwam er geen passagier of werd er vanuit de bedrijven geen telefonische contact opgenomen met het GVB dan bleef de bus op station Amsterdam Sloterdijk staan.
Regel 760: Regel 481:
* [http://beeldbank.amsterdam.nl/beeldbank/indeling/grid?q_searchfield=autobus+amsterdam Amsterdamse bussen op de Beeldbank Amsterdam]
* [http://beeldbank.amsterdam.nl/beeldbank/indeling/grid?q_searchfield=autobus+amsterdam Amsterdamse bussen op de Beeldbank Amsterdam]


{{Appendix}}
{{Wikidata|Q2320141}}  
{{Commonscat|Buses in Amsterdam|Bussen in Amsterdam}}
{{Commonscat|Buses in Amsterdam|Bussen in Amsterdam}}
{{Navigatie busmaterieel Amsterdam}}


[[Categorie:Amsterdamse bus]]
[[Categorie:Amsterdamse bus]]
<!--Belachelijk lang artikel vol NE trivia met zinnen als ''De 291 en de 292 gingen op 1 oktober naar Den Haag om de opening van tramlijn 2 bij te wonen'', ''Hoewel het prettig rijden was en het interieur er ook goed uitzag werd de 592 als passagiersonvriendelijk ervaren, vooral door het hoogteverschil bij de bankjes'' (puur POV) en ''De 292 stond tijdens Sail 1985 (1-5 augustus) op de Piet Heinkade als radiowagen voor uitzendingen van de Ziekenomroep''. Er staan zelfs hoofdartikelverwijzingen in het artikel, dus dit is niet eens alle informatie. Met welk doel zou iemand op zo´n artikel terechtkomen, en zal hij de gezochte informatie kunnen vinden? Artikel dient flink ingekort te worden en moet encyclopedisch relevant worden. Dat is het in deze vorm niet. Dit is een hobby van een select aantal gebruikers, te vergelijken met ''De oudste mens''-kolder.| -->
<!--Een overzicht van busmaterieel kan E zijn, mits daarin opgenomen een duidelijk overzicht van de door de stad/maatschappij gebruikte bussen. Dit in een overzicht in chronologische volgorde dan wel een overzicht per merk en type bus, met daarbij dan een algemene omschrijving van dat type bus. Individuele bussen zijn uiteraard NE. Helaas laat dit artikel juist een indeling zien per individuele NE bus, ingedeeld op een voor 99% van de bevolking nietszeggend busnummer. De omschrijvingen van het type bus ontbreken volledig. Wel een overdaad aan trivia over individuele NE bussen. Zoals bijvoorbeeld: "De 344 was een semi-tourbus in tweedeursuitvoering met smalle instap; pas twee jaar later kreeg hij een [[Koersrol|filmkast]] en luxe tourinterieur.", "De 324 werd verkocht aan een particulier in Vlissingen en kon daar anno 2011 nog steeds worden aangetroffen aanwezig." en "De 520 werd vanaf 17 augustus 2001 jeugdhonk (The Buzz) bij stichting Dock in Geuzenveld." -->

Huidige versie van 2 aug 2018 om 21:06

Dit artikel gaat over het Amsterdams busmaterieel in de periode 1982-1998. Nummers tussen haakjes zijn van bussen die zijn vernummerd of afbesteld.

CSA 2-standaardbussen

Zie Commissie Standaardisering Autobusmaterieel voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Merk/type Serie Bouwjaar Bijzonderheden Afbeelding
Proefbus
CSA 2 201 1982 Als opvolger van de CSA 1-standaardbus werd de CSA 2 ontwikkeld. Hainje bouwde een proefbus op het zelfde DAF SB201-chassis die nog het interieur van de CSA 1 had, en was ingericht met de harde Soweto-bankjes achterin.

De 201 toerde van april tot juli 1982 langs de steden waar standaardbussen reden en kwam eind april in Amsterdam aan. De bus reed bijna een week vanuit de garages West, Zuid/Oost en Noord.

Daarna ging de 201 naar de RET in Rotterdam waar hij als 139 twintig jaar in dienst bleef. In 2003 begon de bus een derde leven als mobiele natuurreservaat tussen Rotterdam Centraal en Biënnale om daarna nog twee keer te worden doorverkocht.

Eigen bussen
DAF SB201DKDL/Hainje 253-257, 258-343 1983/1984 De eerste serie CSA 2's werd aan het GVB geleverd; de 253-257 (mei 1983) en de 258-343 (eind 1983/begin 1984) kwamen in dienst vanuit alle garages. De 277-280, 295-305 en de 326-335 waren telbussen. De 309 en de 310 uit West hadden als proef een digitale routekaart/-haltedisplay en een beeldscherm dat de haltenamen weergaf. Beide wagens werden alleen op lijn 15, 18, 19, 21, 23 en 26 ingezet.

Vijftien bussen reden van 1986 tot 1989 als z.g. snellopers (90 km/h) op ; 260-269 op lijn 48 (na eerst spitsdiensten te hebben gereden op de VAD-lijnen 150 en 152 van Amstelstation naar Almere) en 270-284 op CN/GVB/Enhabo-lijn 64 (waarvan drie wisselwagens 270-274 vanuit de Enhabo-garage in Zaandam).

Drie bussen kregen een tijdelijke themabeschildering; 292 (1986; kandidaatstelling van Amsterdam voor de Olympische Spelen van 1992/winkelcentrum de Amsterdamse Poort), 275 ('Amsterdam Culturele Hoofdstad van 1987') en 304 (1988; Bo-Mij/Bo-Rent).

De 292 en de 304 verloren hun beschildering bij de grote revisie die in november 1989 begon en tot medio 1992 zou duren. 56 bussen werden daarbij in het nieuwe kleurenschema grijs-blauw-met-rode-deuren geschilderd of beplakt en voorzien van een noodraam met plastic hamer (behalve de 309) en vandaalbestendige Vordereggerbankjes (262, 264-266, 285, 287, 297, 301, 302 en 314 uitgezonderd) zoals de tweede serie 346-374. De 269 en de 282 hadden een noodraam gekregen maar bleven rood; door bezuinigingen moest het GVB stoppen met de revisie en werden de slechtste exemplaren afgevoerd.

In 1994/1995 waren er nog 49 exemplaren over waarvan vijf (269, 276, 318, 327, 329) nog tomaatrood waren. De verdeling was toen:

  • Garage West: 260, 269-272, 276-278, 280, 281, 285-289, 291, 292, 294, 302, 304, 305, 310, 311, 327-329, 336, 337, 339, 343.
  • Garage Noord: 257-259, 262, 264-266, 295, 297, 318, 324, 325.
  • Garage Zuid: 312, 314-316, 331-335.

De 271 werd als themabus van het Amsterdamse Bos geschilderd, en de 276 werd vlak voor zijn afvoer in 1997 (chasisscheuren) aan proeven onderworpen met de uiteindelijke kleurenschema's van de CAFLOC-stellen van metrolijn 50 (crème) en de Jonckheerbussen (wit-blauw). Met de komst van de Jonckheeren 101-155 werden er meer wagens afgevoerd waarbij de serie uit Zuid verdween. De laatste zes exemplaren reden in februari-maart 2000 hun laatste ritten vanuit West (331, 332, 343) en Noord (334, 336, 337).

De afgevoerde bussen begonnen tweede levens in Marokko (322, 341, 320, 323, 326, 338, 340, 329, 342, 308 en de 321 in Casablanca als 3500-3511; 305 in Rabat, Marokko als 398), Angola, (325), Tanzania (334, 339) Split, Kroatië (296, 253-256, ?, 284 als 24, 31...38, 42), Burgas, Bulgarije (314) en in Vlissingen (324).

DAF SB201DKDL/Hainje 344, 345 1984/1986 De 344 en de 345 (oorspronkelijk bedoeld voor de HTM in Den Haag) waren tweedeurs semi-tourbussen zonder middenuitstap. Ze begonnen vanuit garage West en reden tour-, spits- en versterkingsritten; op de 40-er lijnen en (vanaf 1988/1989) op Shuttlebuslijn 281. Na de revisie met het grijs-blauwe kleurenschema werd de 345 afwisselend vanuit West en Noord ingezet en verscheen bij hoge uitzondering op de normale lijndienst.

De semitoers werden in 1998 aan de nieuwe toerafdeling TTS (Tour & Travel Service) verhuurd voor GVB-diensten, en bij de verzelfstandiging in 2001 verkocht. Vernummerd tot 2001 en 2345 zijn ze tot 2003 in dienst gebleven, en daarna aan particulieren verkocht.

DAF SB201DKDL/Hainje 346-374 1986 De tweede serie CSA 2's kwam begin 1987 in dienst en heeft vanuit alle garages gereden. De 346-349 waren snellopers op lijn 64 en 68. De 352 werd in augustus 1989 als eerste CSA 2 grijs-blauw geschilderd; de rest van de serie bleef rood vanwege de bezuinigingen. De 355-357 werden begin 1992 aan de HTM in Den Haag verkocht als 512-514 in ruil voor de gasbussen 460-462 (zie HTM huurbussen); de 513 en de 514 (ex-356 en 357) werden in januari 1997 teruggehuurd omdat de Franse huurgeledes 556-565 het door de winterkou begaven. De overige exemplaren deden dienst tot voorjaar 2000. De 373 werd na zijn deelname aan de jubileumparade van het 100-jarige GVB werd de 373 museumbus; hij is nu in handen van de stichting BRAM.

De 346, 352, 353, 358, 361-363, 365 en de 367-369 werden eind mei tijdelijk teruggehaald omdat de voormalige bussen van het Schiphol Sternet dienst deden op de ringlijn 55/56 (A/B) t.b.v. de renovatie van de A10. Ze reden daldiensten vanuit West (lijn 15 en 19), Noord (lijn 35) en Zuid (lijn 61). De 346, 352 en de 367-369 reden begin 2003 voor vier maanden bij Arriva als 0001, 0002 en 0004-0006 voor vervoer in de Drechtsteden; daarna werden ze naar Angola geëxporteerd .

De overige wagens begonnen een tweede leven bij het Bulgaarse bedrijf Burgasbus (347, 349, 351, 353, 354, 356, 360, 366), de Hoogovens Beverwijk (364) en de Politie Amsterdam Amstelland (372); op Texel (discobus 348) en Cuba (365) en in Willemstad, Curaçao (356, 357)

GVU huurbus
DAF SB201DKDL/Hainje 45 Als ruil voor de verhuur van de 353 aan het Utrechtse vervoerbedrijf GVU reed de 45 in januari 1997 drie weken bij het GVB. De bus reed vanuit garage West en Noord voor proefnemingen met een verzonken stuur.
HTM bussen
DAF SB201DKDL/Hainje 460-462 1988 Deze bussen, oorspronkelijk 500, 502 en 504, waren de laatste CSA 2-wagens bij de HTM in Den Haag. Ze werden in 1989 verbouwd tot aardgasbus met vlinderuiterlijk ter benadrukking van het milieu-aspect (minder stikstofdioxide, minder lawaai) te benadrukken. Vergezeld door CSA 2's uit Rotterdam en Groningen (GVBG 16) toerden ze langs de z.g. de standaardsteden.

Het GVB was enthousiast en nam begin 1992 de gasbussen over in ruil voor de 355-357. De 460-462 (250 à 290 km/u) reden vanuit garage Noord op lijn 28 en 31, en deden, ook nadat ze naar garage West werden overgeplaatst, dienst als lesbus. Na de buitendienststelling begin 2000 werden de 460-462 bij BBA teruggebouwd tot dieselbus en doorverkocht aan Brunna Reizen voor versterkingsritten op de Hermes-lijnen in Heerlen.

DAF SB201DKDL/Hainje 436, 440, 486 Naast de eigen 356 en 357 (vernummerd tot 513 en 514) huurde het GVB In januari 1997 de 436, 440 (snelloper met 80 km/h) en 486 voor dienst op de 40-er lijnen omdat de Franse geledes 556-565 het door de winterkou begaven. De 436 en de 440 waren eind januari als laatste in dienst.

CSA 2-midibussen

Merk/type Serie Bouwjaar Bijzonderheden Afbeelding
Neoplan/Hainje 585-591 (592 afbesteld) 1984 In 1984 kwam er een midivariant van de CSA2 met dezelfde bruine bankjes. Het GVB nam zeven van deze busjes in dienst (584-589 in 1984, 590 en 591 in 1985) voor lijn 90 die vanaf 1 april weer onder het oude nummer 30 reed. Een achtste wagen (592) was gepland als tour- en VIP-bus maar het GVB koos uiteindelijk voor een tweede semitoer (345) naast de 344.

Vier exemplaren werden in 1987 verhuurd aan de Enhabo (591) en Centraal Nederland (achtereenvolgens 587, 590, 585).

Met de komst van de Volkswagenbujes 575-583 gingen de Neoplans van eind 1988 tot medio 1989 spits-, pendel- en extra diensten rijden in garage Zuid (achtereenvolgens lijn 49, 46 en lijn 8) en West (lijn 26, 44/47).

Medio 1990 werd de serie aan RET verhuurd voor dienst op ringlijn 42 rondom de Kralingse Plas, en de 30-er lijnen die eveneens in Noord reden. Plannen voor verkoop gingen niet door omdat de RET niet tevreden was over de Neoplans, en na hun terugkeer bij het GVB in april 1991 kwamen ze niet meer in dienst.

De 590 werd op 24 november 1993, na eerst twee jaar ouderenvervoer te hebben verzorgd bij Guus Baggen in Geleen, aan de MUSA te worden overgedragen. Hij is nu in handen van de stichting BRAM.

De 585 en de 588 begonnen tweede levens bij de Haven van Vlissingen en in Suriname.

Gelede CSA 3-bussen

Merk/type Serie Bouwjaar Bijzonderheden Afbeelding
Volvo/Hainje ST2000 520-544 1987 In 1987 nam het GVB 25 Volvo-geledes in dienst van het nieuwe type ST2000 (de officiële benaming van de CSA 3); een knielbus met geïntegreerde zij-filmkast waarin trekjes waren verwerkt van de Den Oudsten B79 maar ook de goede ervaringen met de Stockholmse huurbussen 570-581 (knielvermogen van 8-1- centimeter, bruin isolatiedoek). Verder introduceerden ze de vandaalbestendige Vordereggerbankjes.

De 520-544 (waarvan 534-540 telbussen) waren in eerste instantie voor lijn 15 en 48 uit garage West aangeschaft, maar ze werden ook aan Noord (eind 1988-voorjaar 1989) en Zuid (weekeinde, zomers, en nachtdiensten) uitgeleend. De serie werd in 1991 tot bussen met gesloten instap verbouwd, en in 1999 met een stabalkon achterin uitgerust. De extra filmkasten kwamen te vervallen.

Met de komst van de gelede Jonckheerbussen 556-585 begon de buitendienststelling; de laatste acht exemplaren (525, 530, 532, 533, 536, 538, 541, 544) reden tot 16 juli 2001 op lijn 18 en 21.

Dieverse exemplaren begonnen een tweede leven bij stichting Dock in Geuzenveld (520), AOC Terra (521), ER Tours (discobussen 522 en 537), Taxicentrale Middelburg (523; als 22), Watertoerisme De Schelde in Vlissingen (525), Den Helder/Texel (526), Milot (540, 541; versterkingsritten op de Connexxion-lijnen)

Volvo/Hainje ST2000 Duvedec 505-519 1989 De tweede serie CSA 3-geledes had het nieuwe Duvedec-front, matrixfilms (ter vervanging van filmrollen) en het nieuwe kleurenschema (grijs-blauw met rode deuren). De 505-519 kwamen in dienst vanuit garage Noord (lijn 33) en Zuid (lijn 8, 60/61 en in de nachtdienst op lijn 75 en 76); de 516-519 waren met telapparatuur uitgerust. In 1990 werd de serie tot gesloten-instap-bussen verbouwd met grote stickers Uitsluitend voor instappen op de deuren.

Vanaf 1994 kwam de hele serie vanuit Zuid te rijden voor dienst op de teruggehaalde lijn 22, 59 en de nieuwe lijn 67 (Amstelstation-Wetenschapscentrum Watergraafsmeer). Met de komst van de Jonckheer-geledes 445-469 gingen de 505-519 eind 2002/begin 2003 naar West waar de 517 op 27 maart als laatste in dienst was.

Volvo/Hainje ST2000 Duvedec 496-504 1989 De derde serie CSA 3-geledes werd aanvankelijk geleased en had (tot 1999) een streekinterieur met dubbele bankjes aan beide zijden. De 496-504 begonnen vanuit garage West op lijn 15 en 48; na de ombouw tot bussen met gesloten-instap (november 1990, maart 1991) kwamen ze ook vanuit Noord en Zuid te rijden.

De lage exemplaren deden van 1996 tot 1999 dienst op de 310-er Moverlijnen (scholierenvervoer) in de kleuren blauw (496), groen (498) en geel (497, 499). De 500-504 bleven in Zuid tot aan de winterdienst 2002-2003; na hun terugkeer in West reden ze enkel nog dag- en spitsdiensten, waarbij ze ook weer op lijn 15 werden ingezet. Ze waren tot 2006 in dienst; de 500-502 werden begin juni nog op de metrovervangende pendelbuslijn 53P naar Gaasperplas ingezet, en de 504 reed 12 september zijn laatste rir op lijn 268.

De 501 kwam op 20 december 2011, na meer dan vijf jaar, in handen van de stichting BRAM die de bus wil opknappen en weer geschikt wil maken voor de (museum)dienst.

De overige bussen begonnen tweede levens bij AMZ-Connexxion in Zeeland (496 en 497 als de groene 373 en 374) en in Varna, Bulgarije (503 en 502 als 7714 en 9066).

Volvo/Berkhof ST2000 Duvedec 486-495 1991 Deze serie (de eerste na de overname van Hainje door Berkhof) had net als de 496-504 een streekinterieur en was oorspronkelijk bedoeld voor lijn 69 (ex-8) uit garage Zuid. De 486-495 (waarvan 486 de 100e Volvo CSA 3) begonnen echter in West dat de 498-502 doorschoof naar Zuid. Vanaf 1999, bij het verwijderen van de dubbele bankjes aan de blinde zijde, kwamen ze op de lijnen in Noord te rijden.

Nadat de serie In mei 2006 buiten dienst ging bleven drie exemplaren (486, 489, 490) nog een maand doorrijden; eerst vanuit Zuid op de metrovervangende pendelbuslijn 53 en daarna vanuit West op lijn 15.

De 486, 494, 493 en de 495 begonnen een tweede leven in Varna, Bulgarije als respectievelijk 9515, 9518, 9520 en 9522.

Volvo/Berkhof ST2000 Duvedec 471-485 (466-470 afbesteld) 1991 De laatste serie CSA 3's (wederom met streekinterieur begonnen) werd aangeschaft om te kunnen bezuinigen door meer geledes in te zetten. De 466-470 werden op last van de gemeenteraad afbesteld en kwamen uiteindelijk bij het Brabantse streekvervoerbedrijf BBA (openbaar vervoer) in dienst als 821-825.

De 471-485 kwamen begin 1992 in dienst vanuit garage West; ze begonnen op lijn 15, de 40-er lijnen en nachtlijn 74, en met ingang van de zomerdienst gingen ook lijn 18, 21 en 22 (zaterdag en zondag) geleed rijden.

Medio 2000 reed de serie een jaar vanuit Zuid voor proeven met lekvrij tanken; daarna verhuisden de 478-495 naar Noord waar ze tot mei 2005 bleven. De 472 nam voorjaar 2006 de achterbak van de defecte 488 over na een aanrijding door tram 907 van lijn 24 bij Centraalstation.

Na de buitendienststelling In mei werd de serie tot 5 juni 2006 nog ingezet voor metrovervangende pendeldiensten op lijn 53P. Acht exemplaren (473, 476-479, 481, 483, 484) keerden terug in de normale dienst; op lijn 15 (die met capaciteitsproblemen kampte doordat deze weer standaard reed), 18 en 21. De 473 (goed voor 990.000 kilometer), 476, 483 en de 484 waren in december 2007 als laatste in dienst.

De 485, 477, 480, 482, 479, 474, 481, 472 en de 475 begonnen een tweede leven in Varna, Bulgarije onder de respectievelijke nummers 7712, 7713, 7715, 8469, 8470, 8472, 8473, 9063 en 9064.

CSA 3-standaardbussen

Merk/type Serie Bouwjaar Bijzonderheden Afbeelding
Hainje/Berkhof ST2000 375 1987 In 1987 bouwde Hainje een CSA 3-proefbus (driedeurs) die een jaar later aan het GVB werd verkocht. De 375 reed van 1989 tot 1994 vanuit garage West en werd daarna aan Turkije geschonken.
Volvo/Hainje ST2000 397 1987 Deze tweedeurs-Volvo deed oorspronkelijk dienst in Groningen als een van drie proefbussen en kwam 16 augustus 1989 bij het GVB in dienst als leasewagen. De 397 (oorspronkelijk 5021) begon vanuit garage West als snelloper op de 40-er lijnen en verhuisde in de loop van de jaren 90 naar garage Noord waar hij matrixfilms kreeg voor dienst op de Schiphollijnen. In mei 2002 werd de 397 als laatste tomaatrode bus afgevoerd
Volvo/Hainje ST2000 Duvedec 377-386 1989 Deze grijs-blauwe Volvo's met Duvedec-front werden medio 1989 afgeleverd; ze begonnen vanuit garage West op lijn 26 en kwamen ingaande de winterdienst vooral op lijn 21 en het nachtnet te rijden. Van de wagens die in 1996/97 naar Noord verhuisden reden er vier op de 310-er Moverlijnen in de kleuren geel (377, 383) en blauw (379, 384). Ingaande de winterdienst 2002/2003 reed de serie hoofdzakelijk op de nieuwe IJburglijn 326 in combinatie met de uit Zuid overgeplaatste lijn 43. De 380, 383 en de 385 waren in maart 2003 als laatste in dienst.

Vijf exemplaren begonnen tweede levens bij de Stadsdelen Osdorp (382) en Slotervaart (383) en in de voormalige Sovjet-Unie; (378 en 385 in Charkov, Oekraïne; 386 in Chimkent, Kazachstan).

Volvo/Hainje ST2000 Duvedec 387-396 1989 De 387-396 (waarvan 395 en 396 met telapparatuur) waren snellopers in tweedeursuitvoering; ze kwamen in september 1989 in dienst vanuit garage West op lijn 64, 68 en de Schiphollijnen. Na de invoer van het Schiphol Sternet in 2000 reed de serie dag- en spitsritten in Noord en Zuid om een jaar later buiten dienst te gaan. De 391 en de 395 werden verhuurd aan Vermaat in Hellevoetsluis.
Volvo/Berkhof ST2000 Duvedec 406-415 1990 De eerste bussen na de overname van Hainje door Berkhof (ander matrixtype) voldeden met 35% minder uitstoot aan de milieunorm. De 406-415 kwamen najaar 1990 in dienst vanuit garage Noord op de Schiphollijnen en de nieuwe lijn 29 waarmee ze in maart 1992, voorzien van streekinterieur, naar garage Zuid werden overgeplaatst. Het onderhoud vond nog wel plaats in Noord, waarbij er dan een wisselwagen uit de serie 416-432 aanwezig was.

Nadat ze in 1999 weer een stadsinterieur kregen werden de 406-415 vaste wagens op lijn 39, 43 en 59 omdat de vele verkeersdrempels een obstakel vormden voor de Jonckheeren.

In december 2002 verhuisde de serie met lijn 65/165 naar garage West waar de 412 op 11 mei 2003 als laatste in dienst was. Aanvankelijk zouden er na de komst van de Jonckheeren 253-267 vijf exemplaren in dienst blijven, maar omdat er voldoende geledes beschikbaar waren voor lijn 37 was er minder behoefte aan standaards en werd de serie in het najaar afgevoerd.

Vier wagens begonnen een tweede leven in de voormalige Sovjet-Unie; Sint-Petersburg (407), Kemerovo (408-410) en Charkov, Oekraïne (415).

Volvo/Berkhof ST2000 Duvedec 416-435 1991 De laatste CSA 3's, die gelijk waren aan de geledes 486-495, kwamen tussen december 1991 en maart 1992 in dienst; ze begonnen vanuit garage Noord en kwamen ook vanuit West (433-435 voor dienst op lijn 64 en 68) en Zuid (vijf wisselwagens op de nachtlijnen). De Noordbussen werden vanaf 1994 vaste wagens op lijn 35 die aan de oude lijn 28 was gekoppeld waardoor er geruime tijd sprake was van een korte en een lange lijn 35.

De overige bussen reden vanaf 1999 vast op lijn 23 (West) en 59 (Zuid) omdat de vele verkeersdrempels een obstakel vormden voor de Jonckheeren. Ingaande de winterdienst 2002/2003 werd de serie herverdeeld tussen West (416, 417, 420-424, 431, 432; tot december 2003) en Noord (418, 419, 425-430, 433-435; tot mei 2004).

De 416 en de 430-435 kwamen na de zomervakantie van 2004 weer in dienst; ze reden op de omgeleide lijn 48 (zelfde verhaal als lijn 23 en 59) en de 230-er lijnen in Sloterdijk. Na afvoer van de 432 en de niet-ingezette 435 werden de 416, 430, 433 en de 434 de langstrijdende CSA 3-standaards; ze gingen in mei 2006 op veertienjarig leeftijd buiten dienst.

De 422 werd aan de MUSA overgedragen en is nu in handen van een particulier. De 431 stond samen met de Bikbus (de tot soepbus omgebouwde 386 uit Utrecht) en het MUSA-materieel in een loods aan het NDSM-terrein opgeslagen. Zijn huidige verblijfplaats in onbekend.

De overige wagens begonnen een tweede leven bij Milot Reizen (420, 423, 424, 426, 428) en Transtriumf in Varna, Bulgarije (417, 430, 433, 434; laatste drie als 8471, 9062 en 9065).

Volvo/Berkhof ST2000 Duvedec (436-450 afbesteld) 1992 In 1992 zouden er dertig nieuwe bussen komen (436-465) waarvan alleen de 436-450 als CSA 3's omdat de productie van dit bustype zou worden stopgezet. Op last van de gemeenteraad werden ze werden afbesteld en voor een lagere prijs aan de BBA verkocht als 471-485 (ESO-nummers 4685-4699).
CVD-bus
DAF/Hainje Duvedec 604 Van de 47 DAF's die het Nijmeegse vervoerbedrijf CVD aanschafte ging de 604 in 1991 samen met de 396 op tournee langs de overgebleven standaardsteden. In Amsterdam reden ze beurtelings op lijn 18 en 21.
Connexxion-huurbussen
Volvo B10M KF5500/Berkhof Europa 2000 4858...4882 De NZH nam tussen 1992 en 1994 100 streek-Duvedecs in dienst naar Rotterdams voorbeeld. In 2000, toen NZH inmiddels in Connexxion was opgegaan, huurde het GVB drie van deze vergroende Volvo's (plus chauffeur) die in de voormalige CN-garage Amstel III (samenwerking met garage Zuid) verbleven. Ze reden een jaar lang tramvervangende pendeldiensten lijn 13P tussen Geuzenveld en het Sloterparkbad.

Den Oudsten B88

Merk/type Serie Bouwjaar Bijzonderheden Afbeelding
12-meterbussen
Volvo B10M/Den Oudsten B88 (451-465 afbesteld) 1992 De resterende vijftien wagens die het GVB zou aanschaffen waren van het Den Oudsten B88-model zoals de 800-en van Stadsbus Maastricht. Van de afbestelde 451-465 werden de twaalf gebouwde wagens voor een lage prijs aan de BBA als 486-497.

Door de afbestelling liep het GVB ook een optie mis voor twintig extra B88 Volvo's waardoor er dan 100 Volvo-standaards aanwezig zouden zijn die in onderhoud goedkoper en efficiënter konden worden onderhouden dan de CSA-2 DAF-standaards 253-343.

Oostenrijk-huurbussen
Volvo B10M/Den Oudsten B88 212-215 1991 In 2005 nam touringcarbedrijf Oostenrijk de 801, 808, 809 en 811 van Stadsbus Maastricht over. Ze werden in deze volgorde tot de witbeplakte 212-215 vernummerd en werden ingezet voor scholierenvervoer en IBM pendeldiensten van en naar metrostation Henk Sneevlietweg. Vanwege werkzaamheden reden ze ook op de tramvervangende pendelbuslijn 9P tussen Muiderpoortstation en Diemen Sniep.
Gelede bussen
Volvo/Den Oudsten B88 545-555 1993 Na de afbestelling van de 436-465 had het GVB nog geld over voor elf B88-geledes zoals die ook in dienst waren bij het GVU in Utrecht. De 545-555 kwamen in dienst vanuit garage Noord op lijn 33 en 34; lijn 37 volgde eind 2002.

Na een tijdelijke buitendienststelling in 2006 kwamen ze via een pendel naar de RAI (ook) vanuit de andere garages te rijden; vanuit Zuid (vijf wisselwagens voor dienst op lijn 22, 40 en 47) en West op lijn 18 en 21. Lijn 19 heeft ingaande de winterdienst 2007-2008 nog net met B88-en mogen rijden. De 546 reed eind december 2007 als laatste zijn afscheidsrit op nachtlijn 354; hij begon een tweede leven in Varna, Bulgarije als 9571.

GVU/Oostenrijk-huurgeledes
Volvo/Den Oudsten B88 501...575 (218-221) Eind jaren 90/begin jaren 00 kwamen de Utrechtse B88-geledes een paar keer naar Amsterdam voor (treinvervangende) pendeldiensten; tussen station Sloterdijk en Centraal Station en tijdens Sail 2000 over en weer naar het IJ. Na hun buitendienststelling in 2006 begonnen de 502, 501, 504 en de 511 een tweede leven bij touringcarbedrijf Oostenrijk; ze werden in deze volgorde tot de witbeplakte 218-221 vernummerd. Net als de Maastrichtse bussen werden ze voor scholierenvervoer ingezet, maar ook voor metrovervangende pendeldiensten op lijn 54P.

Minibussen

Merk/type Serie Bouwjaar Bijzonderheden Afbeelding
Enhabo-huurbus
Volkswagen LT/Den Oudsten 402 1986 In 1985 ontwikkelde Den Oudsten een minibus op Volkswagen LT-chassis die vanwege zijn vormgeving de bijnaam Pausmobiel kreeg. Het GVB huurde van juli tot oktober 1987 de 402 van Enhabo als ruil voor de 591 die in deze periode op de Enhabo-lijnen reed. De 402 heeft als de streekgele 7081 ook bij NZH (dat in 1991 Enhabo overnam) en Midnet (vanaf 1994) gereden, en bevindt zich nu in het Nationaal Openbaar Vervoermuseum te Ouwsterhaule.
CN-huurbus
Volkswagen LT/Den Oudsten 7083 1986 Ook CN kreeg een serie Pausmobieltjes die van 1986 tot 1993 op lijn 148 en 149 reden. Het GVB huurde in de zomer van 1987 de 7083 voor dienst op lijn 30. De 7083 begon na de buitendienststelling bij Midnet (deels voortgekomen uit CN) een tweede leven in België en werd in november 2008 overgedragen aan Stichting Nationaal Openbaar Vervoermuseum te Ouwsterhaule.
Eigen bussen
Volkswagen LT/Den Oudsten 575-583 1988/1989 Omdat de experimenten met de Volkswagenbusjes van Enhabo (402) en CN (7083) goed bevielen schafte het GVB in 1988 een eigen serie Pausmobieltjes aan. Ze werden in oktober 1988 (575-580; oorspronkelijk met lijn- en richtingfilms) en juli-augustus 1989 (581-583) geleverd en kwamen in dienst vanuit garage Zuid (575, 576; telefoonbus), Noord (577-582; lijn 30) en West (583; de 40-er lijnen in Sloterdijk). Na de buitendienststelling van de serie in 1998 werd de 583 aan de firma Castricum Winkel verkocht.
MAN/Hainje 584 1988 Deze miditourbus kwam in 1989 in dienst vanuit garage West; hij begon op de kortstondige servicelijn 29 tussen Osdorp en Slotervaart en reed daarna op de 40-er lijnen in Sloterdijk. De 584 ging in 1998 buiten dienst.

Proefbussen

Merk/type Serie Bouwjaar Bijzonderheden Afbeelding
DAF/Den Oudsten B86 376 1986 Als opvolger van de B79 ontwikkelde Den Oudsten de B86; een lagevloerbus met verhoogd achtervlak die onder meer in dienst was bij NZH en Westnederland Nieuwegein. De 376 werd van februari 1989 tot november 1992 door het GVB geleased en kwam in dienst vanuit garage West; vanwege het streekinterieur reed hij uiteindelijk alleen op lijn 23 en de 40-er lijnen. Na de buitendienststelling was de 376 jarenlang bibliobus in Amersfoort; hij bestaat nog steeds.
MAN/Van Hool 592 1988 Eind 1988 huurde het GVB de 592 (na eerst als 377 en 500 te zijn genummerd), een donkergroene MAN/Van Hool lagevloerbus met 23 zitplaatsen (10 vooruit, 13 achteruit). De 592 reed vanaf januari 1989 vier maanden vanuit garages Wes (lijn 19, 21 en 23), Noord (spitsritten op lijn 34) en Zuid (lijn 8).
Berkhof-lagevloerbussen
MAN/Berkhof ST2000NLF 001-003 1993 In 1990, toen de CSA3 nog volop in productie was, ontwierp Berkhof de ST2000NLF; een lagevloerbus met in de voorruit geïntegreerde filmkast, klapdeuren (in plaats van zwenkdeuren) en een verhoogd achtergedeelte. Het GVB wilde na de komst van de Haagse CSA 2's 460-462 meer proeven met aardgas en lpg doen, en bestelde zes proefbussen.

De aardgasbussen 001-003 (met bult bovenop) werden 31 oktober 1993 gepresenteerd tijdens een pendeldienst op lijn 28P naar de Y-markt. Ze kwamen eind februari 1994 in dienst vanuit garage West en begonnen op lijn 28 die in september 1994 werd opgeheven.

Begin 2000 stonden de 001-003 op noodreserve waarbij ze 24 maart nog een keer in dienst kwamen op lijn 44 (003), 64 (001) en 314 (002) omdat het GVB geledes inzette als treinvervangende pendelbussen op de Schiphollijn. Daarna begonnen ze een tweede leven in Hongarije.

MAN/Berkhof ST2000NLF 004-006 1993 De lpg-bussen 004-006 (met twee tubevormige tanks op het dak) kwamen in februari-maart 1994 in dienst vanuit garage Noord; eerst op lijn 38 en daarna ook op de andere standaardlijnen (32, 34, 35, 37 en 245). Vanaf 1998 reden de 004-006 hoofdzakelijk op SWAB-lijn 581 tussen station Bijlmer en Haarlem. Met de komst van de Jonckheeren verhuisden de 004-006 van Noord naar West waar ze tot mei 1999 dienst deden als lesbus. Daarna begonnen de 004-006 een tweede leven in Hongarije bij stadsvervoerbedrijf SZKT in Sziget.
NZH-huurbus
Dennis Lance/Berkhof ST2000NLE 007 Ook de NZH experimenteerde met de ST2000NLF en de 10-metervariant ST20000NLE, en schafte de stadsbussen 6377-6380 aan. Het GVB huurde een van deze bussen die als 007 eind 1996/begin 1997 op lijn 64 (met blauwe lijn- en bestemmingsplakkaten) werd ingezet. De bus ging in 1999 mee naar Connexxion en werd er begin jaren 00 afgevoerd.

Gelede bussen van buitenlandse bedrijven

Merk/type Serie Bouwjaar Bijzonderheden Afbeelding
Duitse MAN-geledes
MAN/Goppel 5000-5020 1974-1977 In 1988 huurde het GVB bij Beja Tours (samenwerking met Meering) 21 MAN/Goppel-geledes van het Duitse standaardmodel. Het betrof de 890SG's 3322-3326, 3328, 3330, 3336 (1974; met lijnfilm naast richtingfilm), 3331, 3332, 3334, 3335 (1975; idem), 3338-3342 (1976), en de 192SG's 3343-3346 (1977) die in Augsburg (tot 1986) en München (september 1987-maart 1988; na garagebrand) hebben gereden.

Ze werden in bovenstaande volgorde tot de tomaatrode 5000-5020 (met achterop het logo van Beja Tours) vernummerd en kwamen in dienst vanuit alle garages.

De spartaanse MAN-geledes waren niet geliefd bij de chauffeurs uit Noord en Zuid omdat ze (op de 5016 na) geen volautomatische versnellingsbak hadden, en werden omgeruild voor een deel van de 21 overgebleven Mercedessen 545-569 uit West.

Daar bleek de serie wel aan te slaan; met uitzondering van de defecte 5005 vervingen ze vanaf 3 april 1989 een groot aantal CSA 1's 63...110 en werden ze ook ingezet voor spits- en pendeldiensten (40-er lijnen) en als wachtwagen (lijn 8 en 18).

De Augsburgers zouden voorjaar 1990 buiten dienst gaan, maar vanwege een materieeltekort door de komst van lijn 29 en de Schiphollijnen werden elf exemplaren opgeknapt en tot bussen met gesloten instap verbouwd. Ze reden vanaf oktober 1990 weer vanuit alle garages totaan de opening van de sneltram naar Amstelveen in december. De 5003, 5010, 5011 en de 5016 kwamen in februari-maart 1991 weer in dienst op lijn 48 nadat de laatste twee werden ingezet op de sneltramvervangende pendelbuslijn 51P. Ze waren nu officieel eigendom van het GVB en bleven tot eind mei (5010)/begin juni (5016) in dienst.

De 5001 werd doorverkocht aan een particulier, de 5013 kwam via het Groningse bedrijf Henk Lanting (grijs-blauwe discobus) en GEBO bij Scheldestroom in Ossendrecht voor scholierenvervoer. De 5003, 5012, 5010, 5007, 5004, 5014, 5015, 5008 en de 5016 (plus onderdelelenverancier 5020) begonnen een vierde leven bij de MPK in Lodz, Polen als 1139-1149 (waarvan 1143-1147 twee open nummers) en haalden bijna allemaal een diensttijd van 22 jaar.

Franse Mercedes-geledes
Mercedes/Heuliez 556-565 1980/1981 Na de Zweedse Volvo's 570-581 en de Duitse MAN's 5000-5020 huurde het GVB in 1995 elf Franse Mercedes/Heuliez-bussen van de CFGTE uit Bordeaux om het materieeltekort op lijn 43, 45 en 48 op te vullen.

Omdat deze lijnen door de komst van metrolijn 50 in 1997 zouden worden opgeheven vond men het niet verantwoord om nieuwe geledes aan te schaffen (iets dat in 2000 weer ter sprake kwam).

Aangepast en wel werden de 8081, 8089, 8051-8056, 8058 en de 8059 in deze volgorde tot 556-565 vernummerd en donkerrood geschilderd/beplakt met totaalreclame voor Tempo-Team uitzendbureau. De 8082 was onderdelenleverancier. De 556-565 kwamen vanaf 18 september 1995 in dienst, en reden uitsluitend op lijn 48 omdat het duwbussen waren met een starre achteras (nieuw voor het GVB). Ook waren ze niet voorbereid op strenge winters, zo bleek in januari 1997 toen vijf exemplaren het begaven; vandaar dat het GVB een beroep deed op de Haagse CSA2's 436, 440, 486 en de ex-Amsterdammers 513 (ex-356) en 514 (ex-357).

Alleen de 556, 557, 559 en de 562-564 bleven in dienst tot aan de opening van metrolijn 50 in mei. Tussen 15 en 19 oktober 1997 reden ze nog treinvervangende pendeldiensten op de Schiphollijn vanwege een grootscheepse buitendienststelling van een NS-baanvak.

Daarna hebben ze in 1998/1999 nog bij OTL in Oradea, Roemenië als 11-18 gereden.

Shuttlebussen

Merk/type Serie Bouwjaar Bijzonderheden Afbeelding
Bova-bussen
DAF/Bova FVD 12200 Futura 5214, 5217 In het kader van het Duizend Bussenplan lanceerden GVB en CN in 1988 de Shuttlebus naar Amsterdam-Zuidoost; deze werd uitgevoerd met 26 donkergrijze DAF/Bova-wagens uit 1980-1982 die CN van de OAD had overgenomen en bij Bova in willekeurige volgorde liet ombouwen tot de luxe 200-225 (verstelbare vliegtuigstoelen, een koffiebar, garderobe achter de bestuurder en een niet-rookgedeelte achterin).

Omdat het GVB nog geen eigen materieel had huurde het van 1988 tot 1991 de 214 en de 217 (ex-OAD 176 en 179) die tot 5214 en 5217 (was eerst 021 en 022). Ze reden vanuit garage West op lijn 280 naar Bos en Lommerplein (vanaf 11 april) en 281 naar Almere (ingaande de winterdienst 1988-1989). In verband met het onderhoud bij CN waren er ook vier wisselwagens aanwezig; (5)209 (ex-OAD 160), (5)211 (ex-OAD 164), (5)215 (ex-OAD 177), (5)218 (ex-OAD 187), en de (5)232 (ex-Lanting 24).

Bij de komst van de eigen Shuttles 023-032 verloren de 5214 en de 5217 hun luxe interieur en werden ze tot spitsdiensten gedegradeerd. Het Shuttlebusproject was geen succes, en bij CN werden de Bova's in 1992 afgevoerd.

Excellencebussen
Volvo/Berkhof Excellence 033-036 Ook de NZH deed mee aan het Shuttlebus-project, maar dan met Volvo's van het Excellence-model. In afwachting van de eigen Shuttles 023-032 huurde het GVB in september 1990 vier wagens. De 286, 283, 285 en de 284 werden in deze volgorde tot 033-036 (officieel 596-599) vernummerd en reden vanaf 17 september tien weken lang op de Schiphollijnen. De 036 was 19 november 1990 als laatste in dienst.
Volvo/Berkhof Excellence 023-032 1990 De eigen Excellences 023-026 (de laatste met lijn- en richtingfilms) reden op de Schiphol- en directlijnen. De 027-030 werden in 1993-1994 grijs-blauw geschilderd en behielden deze kleur tot aan hun afvoer in september 2001; daarna zijn ze een tweede leven begonnen bij Mulgi Reisid in Viljandi, Estland.

De rest (023-026, 031, 032) werd vanaf 1998 regelmatig aan TTS verhuurd voor GVB-diensten met eigen chauffeurs, en reden ook voor Flevo Ferries. Ze gingen in 2001 officieel naar TTS maar werden in 2003/2004 teruggeleend voor spits- en Shuttlediensten.

Nadat de serie buiten dienst ging kwam de 024 via Milot Reizen (62) en het GVU (419; totaalreclamebus van Museum voor de Klas) in handen van in stichting BRAM die hem te zijner tijd weer terug zal veranderen in de grijze Shuttle 024.

Een van de eerste HOV-projecten is hiermee voor het museum behouden.

Speciale bussen

Tuinbussen

In de jaren 80 en 90 werd door het GVB een 2 tal tuinbusjes gereden die van 1 april tot en met 31 oktober reden. Eén vanaf het eindpunt van lijn 21 in Geuzenveld naar de tuincomplexen Tigeno en (nieuw) Bijenpark in de Eendrachtspolder en één van het metrostation Gaasperplas naar de volkstuincomplexen Carolus Linnaeus en Frankendael in Driemond. Ook was de telefoonbus in Sloterdijk beschikbaar als tuinbus naar Volkstuinpark De Bretten.

Het GVB leverde hiervoor 2 Volkswagenbusjes uit het bedrijfswagenpark en verzorgde het onderhoud en betaalde de brandstof. De volkstuinen leverde de chauffeurs.

Er was dus feitelijk sprake van een buurtbus.

Telefoonbussen

Tot in de jaren 70 was het gebruikelijk dat de industrielijnen 40 en 42 in de avonduren en het weekeinde (wel gecombineerd tot 1 lijn) gewoon altijd reden, waarbij vele ritten dan leeg uitgevoerd werden.

In de jaren 80 werd daarom op deze lijnen een telefoonbus ingevoerd (ook wel belbus genoemd). De ritten werden nu alleen uitgevoerd als zich op station Amsterdam Sloterdijk een passagier aandiende. Kwam er geen passagier of werd er vanuit de bedrijven geen telefonische contact opgenomen met het GVB dan bleef de bus op station Amsterdam Sloterdijk staan.

Later was het ook mogelijk de telefoonbus te benutten voor ritten naar Sportpark Spieringhorn en Volkstuinpark De Bretten.

Ook op lijn 60+ en 62 was later tussen de spitsen sprake van een telefoonbus.

Vanaf 1993 werd de telefoonbus ook op lijn 30 in de avonduren ingevoerd wat thans nog steeds geschied samen met lijn 31 wanneer deze lijnen met stadsmobielbusjes rijden.

Bronnen

  • Voormalig maandblad het Openbaar vervoer (1982-1998)
  • Weekblad d'Amsterdamse tram (1982-1998)

Externe links

Q2320141 op Wikidata  Intertaalkoppelingen via Wikidata (via reasonator)

rel=nofollow

Wikimedia Commons  Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Bussen in Amsterdam op Wikimedia Commons.

rel=nofollow
Overgenomen van "https://nl.wikisage.org/w/index.php?title=Amsterdams_busmaterieel_(1982-1998)&oldid=255596"