Amp Smit

Antonie Theodorus (Amp) Smit (Utrecht, 6 mei 1903 – Amsterdam, 25 maart 1976) was een Nederlands kunstenaar. Hij begon als tekenaar en decorateur, maar richtte zich ook op andere vormen van kunst en ontwerp, zoals plateelschilderkunst en –ontwerp, grafisch ontwerp, etaleren, emailleren, houtskooltekeningen en schilderkunst (olieverf en aquarel)

Levensloop

Jeugd en studie

Amp Smit is geboren in Utrecht op 6 mei 1903 als Antonie Theodorus Smit. Zijn vader, Anton Smit, was tekenleraar, leidde een schildersbedrijf en werkte als vaste winkeldecorateur bij de Firma De Gruyter. Amp Smit volgde een opleiding aan de Kunstnijverheidsschool in Utrecht en het Instituut Piersma; de Lerarenopleiding voor Lagere en Middelbare Aktes voor Hand- en Decoratief Tekenen in Amsterdam. Hij vervolgde zijn opleiding op de Rijksakademie van beeldende kunsten (1920-1922) ook in Amsterdam, waar hij in contact kwam met de directeur, Antoon Derkinderen, die hem zeer zou inspireren. Amp Smit volgde er tevens lessen kostuumleer.

Carriere tot 1930

Amp Smit liet zich in de periode tot 1930 door uiteenlopende personen, kunstvormen en nijverheid inspireren. Hij was beïnvloed door de al genoemde Derkinderen, maar ook door Jan Toorop, Willem van Konijnenburg en R.N. Roland Holst. Daarnaast was hij bevriend met de onderwijshervormer Kees Boeke en had belangstelling voor stromingen als de theosofie. Van Krishnamurti nam hij het motto 'Eenvoud is onuitputtelijk' over wat hem ertoe aanzette als onderwerp 'de mens in al zijn dagelijkse bezigheden' als thema te kiezen en wat hem inspireerde tot een enorme productie. Informatie over Amp Smit in de periode 1926 tot 1929 komt veelal uit Het Brievenboek (2010), waarin de briefwisseling tussen Amp en zijn verloofde in Berlijn en met zijn vader in Utrecht is gebundeld door zijn familie in 2010. Zijn jongste zoon, Hildebrand Smit, heeft in 1969 voor het eindexamen van de Kweekschool te Amsterdam een omvangrijk werkstuk over zijn vader gemaakt.

Amp Smit voelde zich verder verwant met de Amsterdamse school hetgeen tot uiting kwam in zijn grafisch werk. Vanwege zijn interesse in klederdrachten besloot hij een studiereis naar Spakenburg te maken. Hij portretteerde daar een groot deel van de bevolking, veelal vissers, in houtskool. Op de tentoonstelling van dit werk in 'Kunstliefde' te Utrecht is al zijn werk verkocht. Hiermee financierde hij zijn volgende studiereizen naar het buitenland.

Hij kreeg geregeld opdrachten voor De Gruyter, zoals voor tegeltableaus en ontwierp daarnaast glas- en loodramen. De ontwerpen voor de wanden van Hotel L’Europe in Utrecht die hij maakte in 1928 sprankelden van exotisme en hadden een esoterische en erotische ondertoon.

Smit werkte en studeerde in Parijs en Antwerpen en later in Berlijn, waar hij zich inschreef aan de Kunstakademie Am Knie. Hij werkte er aan muurschilderingen, deels als reclame-uiting. In 1929 vestigde hij zich met zijn vrouw Gretchen Weese in Reewijk. Hij ontwierp dat jaar glas- en loodramen voor Krasnapolsky en werkte hij als schilder in Tuschinsky.

Op aanraden van zijn vader zocht hij vast werk en vond dit bij de Goudse plateel(sieraardewerk)fabriek Zuid-Holland, op de ontwerpafdeling. Op bestaande modellen paste hij verschillende technieken uit het decorateursvak toe. Hij gebruikte sjablonen in combinatie met spuit- en spatwerk. De decoraties zijn het best te omschrijven als abstract, mystiek maar ook ritmisch. De korte tijd dat hij werkzaam was in de fabriek (maart 1929- oktober 1930) waren een creatieve explosie. Hij ontwierp ook zelf modellen van vazen, kandelaars en sculpturen en beschilderde en ontwierp patronen. Door de crisis moest Amp Smit vertrekken bij het bedrijf. Na zijn vertrek werden zijn modellen nog lange tijd geproduceerd en zijn werk uit die periode is nu een geliefd verzamelobject van plateelaardewerk.

Ontwikkeling na 1930

Amp Smit woonde na zijn ontslag bij Plateelbakkerij Zuid Holland in Bilthoven samen met zijn vrouw en zoon Antonie Gunther Hij voerde veel portretopdrachten uit, gaf tekenles en modelleerde. Uiteindelijk verhuisde hij vlak voor de oorlog (1939) naar Amsterdam.

Hij weigerde zich gedurende de Tweede Wereldoorlog in te schrijven bij de ‘Kultuurkamer’, wat door het nationaalsocialistische regime voor beroepskunstenaars verplicht gesteld werd. Smit heeft in de oorlogsjaren gewerkt als reclameontwerper en etaleur bij de levensmiddelenfirma Zijlstra in Amsterdam.

Door de oorlog begon Smit bij gebrek aan een atelier thuis met het emailleren van voorwerpen en plaquettes. Ook maakte hij houtskooltekeningen, getekend op krantenpapier. Hij huurde in 1948 een eigen atelier in de Van Der Hoopstraat in Amsterdam en begon twee jaar later (1950) met olieverf te schilderen. Hij trainde zichzelf om met zijn linkerhand te gaan schilderen, omdat zijn rechterhand inmiddels te zeer ging beven door de ziekte van Parkinson. Hierdoor ontstond een andere stijl, waarbij hij o.a. geïnspireerd werd door Picasso, Chagall en Fernand Léger. Ook maakte hij kleine aquarellen die via Amsterdamse kunsthandels werden verkocht.

Hij exposeerde onder meer via de kunstenaarsverenigingen Arti et Amicitiae, De Onafhankelijke, De Stuwing, en St. Lucas, waar hij lid van was.

Hij won in 1956 de eerste prijs voor de schilderkunst van het Unesco Centrum Nederland vanwege het 10-jarig bestaan.

Tot zijn dood in 1976 bleef Amp Smit beroepskunstenaar.

Tentoonstellingen

• Vanaf 1950 Arti et Amicitiae; Amsterdam
• 1952 Arti; Nobelstraat 27; Utrecht
• 1956 Oudemanhuispoort; Leiden
• 1957 De Kelder; Hilversum
• 1957 Lustrum studentenvereniging Catena; Leiden
• 1959 De Groene Fles; Almelo
• 1960 Guildhall Galaries; Chicago; USA
• 1967 Gemeentehuis; Weesp
• 1970 Architect Zandstra; Amsterdam
• 1975 Museum ‘t Coopmanshuys; Franeker
• 2016 Museum Gouda; Gouda
• Talloze groepstentoonstellingen van o.a. Arti et Amicitiae; St. Lucas; De Stuwing; De Onafhankelijken.

Link

Informatie over deze kunstenaar bij het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie

Bronnen

Het lijstje bronnen is incompleet. Toegevoegd moeten worden. maar dan aangevuld met de nu ontbrekende gegevens:

• -Pieter Scheen Lexicon deel 2 pag. 358, Titel, jaar, uitgever, plaats? Waar slaat die pagina op?
• C.A. Scharten 1996 pag. 130, Titel, uitgever, plaats? Waar slaat die pagina op?
• P.M.J.E. Jacobs 2000 deel5 pag 435 Titel, uitgever, plaats, Waar slaat die pagina op?
• Brievenboek “Kleine Liebe ist Grosse Liebe” 2010 Auteur, plaats, uitgever?
• Monografie van Jan Juffermans 1975 Auteur, uitgever, plaats?
• RKD; Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis Den Haag Is RKD uitgever? Titel, plaats, jaar?
• Vormen uit Vuur; Tijdschrift nr. 230 (?????) Tijdschriftartikel, auteur, pagina's?