Elias Hutter

Elias Hutter (Ulm of Görlitz, 1553 – waarschijnlijk Augsburg, na 1605 en voor 1609) was een Duits protestants hebraïcus.

Leven

Hij studeerde verschillende oriëntaalse talen, vooral Hebreeuws; aan de Universiteit van Jena.

Vanaf 1577 was hij hoogleraar Hebreeuws aan de Universiteit van Leipzig. In 1578 gaf hij een Hebreeuws-Duits woordenboek uit. Daarop nodigde keurvorst August van Saksen hem in 1579 uit naar Dresden om zelf bij Hutter Hebreeuwse les te kunnen volgen.

Daarna werkte Hutter aan verschillende Hebreeuwse uitgaven. In 1583 vertrok hij naar Lübeck, en in 1585 naar Hamburg. Door de financiële middelen die hem ter beschikking werden gesteld, kon hij in 1586 gedeelten van de Hebreeuwse Bijbel in het Hebreeuws laten verschijnen.

Bij de uitgave van de Hebreeuwse Bijbelteksten was het zijn bedoeling om het de studenten gemakkelijker te maken om het Hebreeuws te begrijpen. Hij gebruikte daarvoor een systeem van gewone letters en ’holle’ letters (outlines). De ’wortelwoorden’ kwamen in de gewone zwarte letters, en de diverse voor- en achtervoegsels in outline-letters, waardoor de grammatica van het woord gemakkelijker herkenbaar was.

In 1587 produceerde hij ook een Hebreeuwse uitgave van wat gewoonlijk bekend staat als het Oude Testament. Deze editie kreeg de titel Derekh ha-Kodesh, (ontleend aan Jesaja 35:8), wat betekent „De Weg van Heiligheid”. Het prachtige lettertype riep de opmerking op dat “alles de pracht van deze editie verraadt”.

In 1594 begon hij een eigen drukkerij en boekhandel in Naumburg, maar wegens financiële moeilijkheden moest hij deze gauw weer opgeven. In 1597 vestigde hij zich in Neurenberg. Hij gaf er taallessen en begon opnieuw een drukkerij, waar in 1599 zijn Polyglotten-Bijbel verscheen, waaraan hij al lang had gewerkt. De uitgave, met als titel Biblia Sacra Ebraice, Chaldaice, Graece, Latine, Germanice (Sclavonice, Italice) bevatte echter slechts acht Bijbelboeken.

Zijn Opus Quadripartitum, of Bijbel in het Hebreeuws, Grieks, Latijn en Duits, werd gepubliceerd door David Wolter in Hamburg in 1596.

Vervolgens gaf hij in 1599 een twaalftalige paralleluitgave van het Nieuwe Testament uit, Novum Testamentum Syriace, Italice, Ebraice, Hispanice, Graece, etc. Omdat hij daarin een Hebreeuwse vertaling wou opnemen, vertaalde hij deze zelf. Ook de Syrische boeken die in de Syrische canon niet voorkomen, vertaalde hij zelf. De Hebreeuwse tekst van het Nieuwe Testament werd in 1661 apart herdrukt door William Robertson.

In 1603 gaf hij een Nieuw Testament uit in vier talen: Novum Testamentum harmonicum Ebraice, Graece, Latine, Germanice.

In deze polyglotte bijbeluitgaven gebruikte hij de Bijbelvertalingen niet helemaal zoals deze door andere uitgevers waren gedrukt, maar paste hij de teksten in verschillende talen aan elkaar aan.

Ook de drukkerij in Neurenberg moest hij in 1604 door financiële moeilijkheden opgeven. Hij verhuisde daarna naar Augsburg, waar hij overleed. Volgens andere bronnen overleed hij in Frankfurt am Main.

Bronnen

• Elias Hutter, door Gustav Moritz Redslob in: Allgemeine Deutsche Biographie, uitgegeven door de Historische Commissie bij de Bayerische Akademie der Wissenschaften, deel 13 (1881), p. 475–476.
• McClintock & Strong, Biblical Cyclopedia, Hutter, Elias