Het geslacht Smits (ook: Smits van Waesberghe)

Bestand:Familiewapen Smits.png

Familiewapen Smits (van Waesberghe)

Smits (ook: Smits van Waesberghe) is een bekende, oud- Brabantse bierbrouwers-dynastie die sinds de vroege achttiende eeuw onder andere magistraten, geestelijken, geleerden en industriëlen heeft voortgebracht. Het geslacht werd in 1910 opgenomen in Genealogische kwartierstaten van Nederlandsche katholieken uit vroeger en later tijd, door W.J.F Juten.

Geschiedenis

De bewezen stamreeks begint met Arnoldus Smits die aan het begin van de zeventiende eeuw in Sambeek geboren werd. Zijn kleinzoon Johannes Arnoldus Smits vestigt zich in 1710 als poorter binnen Eindhoven Hier was hij actief als bier-en azijn brouwer in het huis de Drolligen Haen. Zijn zoon Antonius Johannes Smits komt in 1741 in het bezit van brouwerij De Oranjeboom aan de Demer in Stratum. De familie behoort tot de notabelen in het toen nog kleine dorpje Eindhoven. Ze bekleden openbare posities en gaan huwelijken aan met andere geziene families. Antonius Johannes Smits, brouwer in De Oranjeboom, is in 1747 burgemeester van Eindhoven en in 1781 en 1782 Schepen. Tevens was hij kapitein van het Sint-Barbara Schuttersgilde. Antonius´ zoon Johannes Nicolaas Smits volgt zijn vader na diens dood op als brouwer in De Oranjeboom en wordt eveneens burgemeester en schepen van Eindhoven. Daarnaast is hij luitenant in de Patriottistische Burgerwacht. J.N Smits breidt zijn onderneming uit met een wijnhandel en trouwt met Allegonda van de Ven, dochter van burgemeester Willibrordus van de Ven.

Op 5 maart 1807 koopt J.N Smits voor zijn zoon Antonius Joannes de Bredase brouwerij De Drie Hoefijzers in de Boschstraat van drossaard J.J Havermans. Met de koop is 9250 gulden gemoeid. De negentiende-eeuwse brouwers zijn kapitaalkrachtig en behoren tot de notabelen. De overname van De Drie Hoefijzers is het begin van een dynastie die zes successievelijke generaties over de almaar uitdijende brouwerij zou regeren. A.J Smits wordt de stamvader van de Bredase tak van de brouwersfamilie. Hij is brouwer, mouter, koopman en later rentenier. Net als later zijn zoon en kleinzoon, bewoond hij het herenhuis nummer 5 aan de Boschstraat. Hij trouwt met de gefortuneerde apothekersdochter Cornelia maria Jespers, zus van de politicus Franciscus Johannes Jespers. A.J Smits bekleedt verschillende maatschappelijke en religieuze functies en heeft- als eerste van vier opeenvolgende generaties- zitting in het stadsbestuur.

Aan het begin van de negentiende eeuw is de familie uitgegroeid tot een volwaardige dynastie met drie vertakkingen: een Eindhovense, Oosterhoutse en een Bredase. Leden van de familie spelen een prominente rol in de industrie, bekleden openbare functies, onderscheiden zich op charitatief gebied en bereiken een hoge mate van welstand, gezien hun prominente plaats op de jaarlijkse lijst hoogstaangeslagenen in de Rijks-directe belasting.

Na Antonius Johannes´ dood in 1838 neemt zijn zoon Johannes Nicolaas de Bredase brouwerij en aanverwante zaken over. J.N Smits is getrouwd met Cornelie van Dam, dochter van de maire van Oudenbosch. Bij de intrede van Koning Willem II in Breda, is hij één van de notabelen die hem te paard mag begeleiden. Johannes Nicolaas sterft jong en laat de brouwerij achter aan zijn vrouw die- met behulp van familie uit Oosterhout en Eindhoven- de onderneming weet te handhaven, tot haar zoon Franciscus Henricus Maria Smits de brouwerij overneemt. Met hem aan het roer breekt een periode van ongekende bloei en welvaart aan. Na het huwelijk van Franciscus Henricus Maria Smits met Philomena van Waesberghe halverwege de negentiende eeuw, zijn nakomelingen van dit geslacht zich Smits van Waesberghe gaan noemen. De familie Smits van Waesberghe is het bekendst geworden van de Drie Hoefijzers brouwerij in Breda, die aan het begin van de twintigste eeuw tot de drie grootste van Nederland behoorde en zeven successievelijke generaties familiebezit bleef. Andere takken van de familie bezaten bierbrouwerijen in onder andere Eindhoven, Oosterhout en Sint- Oedenrode.

Bestand:Borstbeeld F.H.M Smits van Waesberghe.jpg

Borstbeeld F.H.M Smits van Waesberghe

Familiewapen

De familie voert sinds het begin van de achttiende eeuw een wapen met een oranjeboom; verwijzend naar de brouwerij die de familie destijds in bezit had. Omschrijving: een op zilveren schild geïllustreerde, groene oranjeboom, gepland in een groen gekleurde en goud gebeugelde ton, rustend op een groen ondergrond. Helm:halfaanziend; helmteken:een zwarte,stappende roodgelelde en gekamde haan;dekkleden: groen, gevoerd van zilver.

Enkele telgen

• Antonius Johannes Smits (1712-1782), bierbrouwer in De Oranjeboom, burgemeester van Eindhoven, schepen van Eindhoven, kapitein van het St.Barbara schuttersgilde
  • Joannes Nicolaus Smits (1744-1813), bierbrouwer in De Oranjeboom, wijnhandelaar, burgemeester van Eindhoven, schepen van Eindhoven, luitenant van de Patriottistische burgerwacht.Koopt op 5 maart 1807 de Bredase brouwerij De Drie Hoefijzers ten behoeve van zijn zoon Antonius Johannes Smits
    • Antonius Johannes Smits (1774-1838), bierbrouwer, gemeenteraadslid, koopman, kerkraadslid, rentenier
      • Willibrordus Smits (1776-1817), medicinae doctor  
        • Johannes Henricus Smits (1780- 1854), hoogleraar in de wijsbegeerte, priester, regent, Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw.
          • Antonius Willibrordus Smits (1789-1872), bierbrouwer, derde hoogstaangeslagene in de Rijksbelasting van de gemeente Oosterhout. Bewoner van herenhuis Heuvelstraat 10 te Oosterhout

• Hendrikus Martinus Smits (1833-1890), bierbrouwer, industrieel, lid Provinciale Staten, lid Eerste Kamer der Staten-Generaal. Behoorde tot de hoogstaangeslagenen in de Rijksbelasting van Noord-Brabant
  • Franciscus Norbertus Smits (1817-1891), priester te Waalre
    • Antonius Willibrordus Smits (1819-1881), wijnhandelaar, lid gemeenteraad Eindhoven
      • Johannes Nicolaus Smits (1810-1869), priester

• Johannes Nicolaas Smits (1810-1889), priester
  • Antonius Johannes Smits (1827-1886), priester
    • Judocus Antonius Smits (1813-1872), priester, oprichter van van katholieke blad De Tijd, Rector van het Sint Piusgesticht, honorair Kamerheer van paus IX, later protonotarius apostolicus, Ridder in Orde van de Nederlandse Leeuw
      • Johannes Nicolaas Smits (1812-1843), bierbrouwer, koopman, lid van de gemeenteraad Breda, luitenant van de Bredasche Burgerwacht
        • Jacobus Wilhelmus Ludovicus Smits (1814-1890), wijnhandelaar

• Antonius Johannes Ignatius Maria Smits, (1862-1928), suikerfabrikant, industrieel, advocaat & procureur, lid Eerste Kamer der Staten-Generaal, Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw, trouwde met een telg uit het patriciërsgeslacht Van Mierlo. Behoorde tot de hoogstaangeslagenen in de Rijksbelasting van Noord-Brabant. Bewoner van kasteel Pulhof (Berchem)
  • Antonius Cornelius Josephus Smits (1836-1892), bierbrouwer & industrieel, vennoot Smits & Co, lid van de gemeenteraad van Den Bosch, wethouder en gemeenteraadslid van Breda, regent, Ridder in de Orde van de Eiken Kroon
    • Franciscus Henricus Maria Smits, (1842-1890), trouwt met Philomena van Waesberghe uit het oud Luikse adellijke geslacht Van Waesberghe, waardoor de geslachtsnaam Smits van Waesberghe ontstond. Bierbrouwer & industrieel, eigenaar De Drie Hoefijzers Brouwerij, vennoot mouterij Ceres, lid van Provinciale Staten, president Kamer van koophandel Breda, regent, mede-oprichter Koninklijk Bredaasch Mannenkoor. Behoorde tot de hoogstaangeslagenen in de Rijksbelasting van Noord-Brabant. Bewoner van herenhuis Boschstraat 5 in Breda
      • Maximilianus Petrus Wilhelmus Smits (1837-1905), stichter en rector Sint-Joseph Kerk te Bergen op Zoom, oprichter van de Sint-Joseph Gezellen, Ridder in de Orde van Oranje-Nassau
        • Maria Francisca Jacoba Smits (1840-1906), medeoprichtster en presidente Sint-Elisabeth Vereeniging, ontvangster Erekruis Pro Ecclesia Et Pontifice. Trouwde met haar achterneef  Nobile Mr W.P.A Mutsaers, burgemeester van Tilburg, lid Tweede Kamer der Staten-Generaal, Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw, Commandeur in de Piusorde en Geheim Kamerheer met kap en degen van Z.H. de Paus

• Johannes

  Bestand:J.M.A.C.J Smits.png

  Portret van Johannes Maria Augustinus Cornelis Josephus Smits van de Mortel

  Maria Antonius Cornelis Josephus Smits (1867-1944), industrieel, medeoprichter en vennoot Firma F Smits van Waesberghe, vennoot mouterij Ceres, mededirecteur, president commissaris Drie Hoefijzers (vanaf 1921), regent. Ridder in de orde van Oranje- Nassau, Ridder in de Orde van Sint Gregorius de Grote. Behoorde tot de hoogstaangeslagenen in de Rijksbelasting van Noord-Brabant. Trouwde een telg uit het patriciërsgeslacht Van de Mortel. Bewoner van het patriciërshuis Boschstraat 57.
  • Franciscus Augustinus Maria Josephus Smits van Waesberghe (1875-1942), industrieel, vennoot firma F. Smits van Waesberghe, vennoot mouterij Ceres, directeur en medeoprichter NV Bierbrouwerij De Drie Hoefijzers, gedelegeerd commissaris, lid van de gemeenteraad Breda. Behoorde tot de hoogstaangeslagenen in de Rijksbelasting van Noord-Brabant. Ridder in de Orde van Oranje-Nassau, Commandeur in de Orde van Sint Silvester; begiftigd met het kruis van ZM Albert I van België
    • Charles Marie Jean Joseph Smits (1879-1956), industrieel, vennoot firma F. Smits van Waesberghe, mede-oprichter, vennoot & commissaris NV Bierbrouwerij De Drie Hoefijzers, consul van België, voorzitter van het Oranjecomité. Officier in de Kroonorde van België; ontvanger van het Erekruis Pro Ecclesia et Pontifice; ereburger van Breda. Behoorde tot de hoogstaangeslagenen in de Rijksbelasting van Noord-Brabant. Bewoner van het herenhuis Trianon
      • Antonius Henricus Maria Josephus Smits (1873-1931), priester, stichter St Annakerk Breda;  erekruis Pro ecclesia et pontifice, medaille van Z.M Albert I van België
• Franciscus Antonius Josephus Maria Smits (1896-1967), advocaat & procureur, directeur & vennoot NV De Drie Hoefijzers, provinciaal vertegenwoordiger van de Kon. Nederlandse Automobiel Club, Officier in de Orde van Oranje-Nassau, ereburger van Breda. Trouwde met een kleindochter van de grootgrondbezitter, industrieel en filantroop Caspar Houben.  
  • Antonius Maria Josephus Johannes Smits van Waesberghe (1899-1964,) civiel ingenieur, directeur & vennoot De Drie Hoefijzers, Officier in de Orde van Oranje-Nassau, Commandeur in de Orde van de H. Gregorius de Grote
    • Josephus Maria Antonius Franciscus Smits van Waesberghe (1901-1986), musicoloog, hoogleraar middeleeuwse muziek, lid Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, doctor honoris causa van het Pontificio Instituto di musica de sacra Roma, Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw, Officier in de Orde van Oranje-Nassau
      • Franciscus Augustinus Marie Josephus Smits van Waesberghe (1911-2001), scheikundig ingenieur, directeur & vennoot NV De Drie Hoefijzers, directeur Verenigde Nederlandse Brouwerijen Breda-Rotterdam NV, commissaris Schiphol, Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw, Officier in de Orde van Oranje Nassau, ereburger van Breda. Trouwde met een telg uit het patriciërsgeslacht Van Spaendonck

Publicaties over Smits

• Henk Muntjewerff: De kunst van het bierbrouwen door zes generaties Smits te Breda (1807-1968),een industrieel erfgoed,2004
• WTF Juten: Genealogische kwartierstaten van Nederlandsche katholieken uit vroeger en later tijd,1910
• F.N Smits: Stamlijst en mijn herinneringen van de familie Smits uit het huis den Oranjeboom, 1891
• M.E.J Mijnssen: De bierbrouwerij "De Drie Hoefijzers" te Breda',1934

Bronnen

1. Jaarboek de Oranjeboom,2004
2. Wapenbeschrijving op Heraldischedatabank.nl
3. nederlandsebiercultuur.nl
4. Stadsarchief Breda, Archief Firma F. Smits van Waesberghe / Brouwerij De Drie Hoefijzers, inv. no. 797-804