Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Onzevader: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| Regel 3: | Regel 3: | ||
Het '''Onzevader''' of '''Paternoster''' is een [[christendom|christelijk]] [[gebed]] gericht aan [[God (christendom)|God]]. | Het '''Onzevader''' of '''Paternoster''' is een [[christendom|christelijk]] [[gebed]] gericht aan [[God (christendom)|God]]. | ||
{{inhoud links}}De [[Groene Boekje|Woordenlijst]] van de Nederlandse taal vermeldt 'Onzevader' als officiële spelling maar in de [[Rooms-Katholieke Kerk|katholieke]], [[Oosters-Orthodoxe Kerk|orthodoxe]] en [[protestants]]e [[traditie]] is '''Onze Vader''' gebruikelijker. Het wordt ook het '''Gebed des Heren''' genoemd en is een van de bekendste gebeden in de [[Kerk (geloofsgemeenschap)|Kerk]]. Ook de benaming ''het Modelgebed'' is in gebruik.<ref>[http://www.allaboutprayer.org/dutch/modelgebed.htm Modelgebed] op [http://www.allaboutprayer.org/ Allaboutprayer.org]</ref> | {{inhoud links}}De [[Groene Boekje|Woordenlijst]] van de Nederlandse taal vermeldt 'Onzevader' als officiële spelling maar in de [[Rooms-Katholieke Kerk|katholieke]], [[Oosters-Orthodoxe Kerk|orthodoxe]] en [[protestants]]e [[traditie]] is '''Onze Vader''' gebruikelijker. Het wordt ook het '''Gebed des Heren''' genoemd en is een van de bekendste gebeden in de [[Kerk (geloofsgemeenschap)|Kerk]]. Ook de benaming '''het Modelgebed''' is in gebruik.<ref>[http://www.allaboutprayer.org/dutch/modelgebed.htm Modelgebed] op [http://www.allaboutprayer.org/ Allaboutprayer.org]</ref> | ||
==Herkomst== | ==Herkomst== | ||
Volgens het [[evangelie]] heeft [[Jezus Christus]] het zelf aan zijn volgelingen geleerd. In de [[Bijbel (christendom)|Bijbel]] is het gebed te vinden in {{Bijbel|Mattheüs|6|9-13|NBV}} en een iets kortere versie in {{Bijbel|Lucas|11|2-4|NBV}}. Sommige handschriften van Lucas zijn wat langer, kennelijk uitgebreid aan de hand van Mattheus (zie de voetnoot in de NBV). De hieronder staande weergaven gaan uit van de langere versie. | Volgens het [[evangelie]] heeft [[Jezus Christus]] het zelf aan zijn volgelingen geleerd. In de [[Bijbel (christendom)|Bijbel]] is het gebed te vinden in {{Bijbel|Mattheüs|6|9-13|NBV}} en een iets kortere versie in {{Bijbel|Lucas|11|2-4|NBV}}. Sommige handschriften van Lucas zijn wat langer, kennelijk uitgebreid aan de hand van Mattheus (zie de voetnoot in de NBV). De hieronder staande weergaven gaan uit van de langere versie. | ||
Uit de inhoud valt de joodse oorsprong van het Onze Vader op te maken. Het eerste vers is gedeeltelijk {{Bijbel|Jesaja|63|15-16}}; {{Bijbel|Ezechiël|36|23}} en {{Bijbel|Ezechiël|38|23}}, het tweede vers {{Bijbel|Obadja|1|21}} en {{Bijbel|1Sam|3|18}}, het derde vers uit {{Bijbel|Spreuken|30|8}}, het vierde vers uit {{Bijbel|Sirach|28|2}}. "Verlos ons van den boze" komt uit {{Bijbel|Psalm|119|133}}. Het slot is woordelijk uit {{Bijbel|1Kron|29|11}}. | |||
Het vers "en leid ons niet in verzoeking" staat niet in het Oude Testament, want "het denkbeeld, dat God een mens in verzoeking brengt, druist tegen de volmaakte rechtvaardigheid en liefde van God in", aldus Chumaceiro.<ref>{{Aut|Aron Mendes Chumaceiro}}, ''Verdediging is geen aanval'', p. 121-122</ref> Heel wat christelijke exegeten zijn het ermee eens dat dit vers niet betekent dat God de beproeving, bekoring of verzoeking veroorzaakt. | Het vers "en leid ons niet in verzoeking" staat niet in het Oude Testament, want "het denkbeeld, dat God een mens in verzoeking brengt, druist tegen de volmaakte rechtvaardigheid en liefde van God in", aldus Chumaceiro.<ref>{{Aut|Aron Mendes Chumaceiro}}, ''Verdediging is geen aanval'', p. 121-122</ref> Heel wat christelijke exegeten zijn het ermee eens dat dit vers niet betekent dat God de beproeving, bekoring of verzoeking veroorzaakt. | ||
| Regel 43: | Regel 43: | ||
{{Kolommen | {{Kolommen | ||
| Kolom1= | | Kolom1= | ||
=== Transliteratie van het Koinè-Grieks | === Transliteratie van het Koinè-Grieks === | ||
:Pater hēmōn ho en tuus oeranuus | :Pater hēmōn ho en tuus oeranuus | ||
:hagiasthētō to onoma soe; | :hagiasthētō to onoma soe; | ||
| Regel 56: | Regel 56: | ||
:[Hoti soe estien hē basilia ke hē dunamis ke hē doxa ies toes eōnas.] | :[Hoti soe estien hē basilia ke hē dunamis ke hē doxa ies toes eōnas.] | ||
:Amēn. | :Amēn.<ref>Deze tekst is getranslitereerd vanuit het Koinè-Grieks zoals dit volgens een reconstructie in de eerste en tweede eeuw na Christus werd uitgesproken. De e staat voor een korte e-klank, de ē voor een lange ee of è-klank. De o staat voor een korte o-klank (omicron), de ō betekent een lange o (omega). De th wordt zoals een Engelse ''th'' uitgesproken.</ref> | ||
| Kolom2= | | Kolom2= | ||
=== Modern ’Kerkgrieks’ | === Modern ’Kerkgrieks’=== | ||
:Pader imoon oo en dies oeranies | :Pader imoon oo en dies oeranies | ||
:ajasthiedoo do onoma soe; | :ajasthiedoo do onoma soe; | ||
| Regel 71: | Regel 71: | ||
:[odi soe esdin ie vasiliea, ke ie dhinamis, ke ie dhoxa ies does eonas.] | :[odi soe esdin ie vasiliea, ke ie dhinamis, ke ie dhoxa ies does eonas.] | ||
:Amien. | :Amien.<ref>Ook deze tekst is getranslitereerd vanuit het Koinè-Grieks, maar geeft in een Nederlandse spelling weer hoe dit in Nieuwgriekse uitspraak klinkt, bijvoorbeeld zoals het in de Griekse kerk wordt gebruikt. Verschillende klanken zijn een i of ie geworden. De t wordt zachter uitgesproken (zoals een d), en de d wordt wat aangeblazen (dh), vergelijkbaar met de Engelse th. Verschil tussen de omicron en de omega valt in de uitspraak niet meer op. Een s wordt ook steeds als s uitgesproken, niet als z.</ref> | ||
}} | }} | ||
{{Kolommen | {{Kolommen | ||
| Kolom1= | | Kolom1= | ||
=== Latijnse tekst<br><small>(Nova Vulgata)</small>=== | === Latijnse tekst <br><small>(Nova Vulgata)</small>=== | ||
:Pater noster, | :Pater noster, | ||
:Qui es in caelis, | :Qui es in caelis, | ||
| Regel 106: | Regel 106: | ||
:amén | :amén | ||
}} | }} | ||
=== Nieuwe vertaling === | === Nieuwe vertaling volgens de Katholieke Kerk (2016)=== | ||
Zoals vanaf november 2016 gebruikt wordt in de Nederlandstalige kerkprovincies van de Rooms-Katholieke Kerk. | Zoals vanaf november 2016 gebruikt wordt in de Nederlandstalige kerkprovincies van de Rooms-Katholieke Kerk. | ||
:Onze Vader, die in de hemel zijt, | :Onze Vader, die in de hemel zijt, | ||
| Regel 125: | Regel 125: | ||
{{Kolommen | {{Kolommen | ||
| Kolom1= | | Kolom1= | ||
=== | === Voor de Belgische kerkprovincie === | ||
:Onze Vader Die in de Hemelen zijt, | :Onze Vader Die in de Hemelen zijt, | ||
:geheiligd zij Uw Naam. | :geheiligd zij Uw Naam. | ||
| Regel 142: | Regel 142: | ||
:Amen. | :Amen. | ||
| Kolom2= | | Kolom2= | ||
=== | === Voor de Nederlandse kerkprovincie === | ||
:Onze Vader Die in de Hemel zijt, | :Onze Vader Die in de Hemel zijt, | ||
:Uw Naam worde geheiligd; | :Uw Naam worde geheiligd; | ||
| Regel 164: | Regel 164: | ||
=== Nieuwe Bijbelvertaling === | === Nieuwe Bijbelvertaling === | ||
| Kolom2= | | Kolom2= | ||
=== Vertaling volgens<br>het Nederlands Bijbelgenootschap === | === Vertaling volgens <br>het Nederlands Bijbelgenootschap === | ||
(vaak gebruikt in de protestantse liturgie) | (vaak gebruikt in de protestantse liturgie) | ||
}} | }} | ||
| Regel 231: | Regel 231: | ||
{{kolommen | {{kolommen | ||
| Kolom1= | | Kolom1= | ||
=== Nieuwe-Wereldvertaling<br>van de Heilige Schrift === | === Nieuwe-Wereldvertaling <br>van de Heilige Schrift === | ||
:Onze Vader in de hemelen, | :Onze Vader in de hemelen, | ||
:uw naam worde geheiligd. | :uw naam worde geheiligd. | ||
| Regel 273: | Regel 273: | ||
:en de kracht en de heerlijkheid | :en de kracht en de heerlijkheid | ||
:in eeuwigheid. Amen. | :in eeuwigheid. Amen. | ||
==Slotwoorden== | |||
De slotwoorden ''Want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid in eeuwigheid'' komen voor in vele latere handschriften maar ontbreken in de oudste handschriften van het evangelie van Mattheüs. Deze woorden zijn afkomstig uit {{Bijbel|1Kronieken|29|11}} en werden mogelijk in de liturgie gebruikt, en daarom later toegevoegd aan de tekst van Mattheüs. Dezelfde tekst wordt ook in de joodse eredienst gebruikt, waar het gezongen wordt bij het openen van de schrijn met de Thorarollen. | |||
==Gebruik== | ==Gebruik== | ||
In de katholieke misviering volgens de [[Novus Ordo Missae]] sluit de priester het gebed af met het embolisme. | |||
===Embolisme=== | ===Embolisme=== | ||
| Regel 309: | Regel 312: | ||
== Externe link == | == Externe link == | ||
* [http://www.christusrex.org/www1/pater/ Het Onzevader in | * [http://www.christusrex.org/www1/pater/ Het Onzevader in 1817 talen en dialecten.] | ||
* {{Bijbel|Mattheüs|6|9-13}} Het Onzevader in Nederlandse bijbelvertalingen] | * {{Bijbel|Mattheüs|6|9-13}} Het Onzevader in Nederlandse bijbelvertalingen] | ||
{{CathEn|09356a|Lord’s Prayer}} | {{CathEn|09356a|Lord’s Prayer}} | ||
Versie van 4 apr 2017 21:54
Het Onzevader of Paternoster is een christelijk gebed gericht aan God.
De Woordenlijst van de Nederlandse taal vermeldt 'Onzevader' als officiële spelling maar in de katholieke, orthodoxe en protestantse traditie is Onze Vader gebruikelijker. Het wordt ook het Gebed des Heren genoemd en is een van de bekendste gebeden in de Kerk. Ook de benaming het Modelgebed is in gebruik.[1]
Herkomst
Volgens het evangelie heeft Jezus Christus het zelf aan zijn volgelingen geleerd. In de Bijbel is het gebed te vinden in Mattheüs 6:9-13 (NBV) en een iets kortere versie in Lucas 11:2-4 (NBV). Sommige handschriften van Lucas zijn wat langer, kennelijk uitgebreid aan de hand van Mattheus (zie de voetnoot in de NBV). De hieronder staande weergaven gaan uit van de langere versie.
Uit de inhoud valt de joodse oorsprong van het Onze Vader op te maken. Het eerste vers is gedeeltelijk Jesaja 63:15-16; Ezechiël 36:23 en Ezechiël 38:23, het tweede vers Obadja 1:21 en 1Sam 3:18, het derde vers uit Spreuken 30:8, het vierde vers uit Sirach 28:2. "Verlos ons van den boze" komt uit Psalm 119:133. Het slot is woordelijk uit 1Kron 29:11. Het vers "en leid ons niet in verzoeking" staat niet in het Oude Testament, want "het denkbeeld, dat God een mens in verzoeking brengt, druist tegen de volmaakte rechtvaardigheid en liefde van God in", aldus Chumaceiro.[2] Heel wat christelijke exegeten zijn het ermee eens dat dit vers niet betekent dat God de beproeving, bekoring of verzoeking veroorzaakt.
Het Onze Vader vertoont overeenkomsten met het kaddisj, een van de belangrijkse joodse gebeden. Ook in het kaddisj bidt men voor de heiliging van Gods naam en om zijn koninkrijk:
- Moge zijn grote naam verheven en geheiligd worden
- in de wereld die hij geschapen heeft naar zijn wil.
- Moge zijn koninkrijk erkend worden in uw leven en in uw dagen
- …
Onderdelen
Het onzevader zoals dit liturgisch gebruikt wordt, kan worden ingedeeld in drie onderdelen:
- Dankgebed: Uw naam worde geheiligd, Uw koninkrijk kome, Uw wil geschiede, op aarde zoals in de hemel.
- Smeekgebed (litanie): Geef ons heden ons dagelijks brood. En vergeef ons onze schulden zoals ook wij onze schuldenaars vergeven. En leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze.
- Belijdend gebed: Want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid in eeuwigheid.
Teksten
De oudste teksten van het Onzevader die zijn overgeleverd, zijn in het Koinè-Grieks. In het Nederlandse taalgebied zijn per religieuze stroming andere vertalingen in gebruik. Niet alleen zijn er verschillende protestantse vertalingen, maar ook gebruikten katholieken in Nederland lang een andere vertaling dan katholieken in Vlaanderen.
Koinè-Grieks
- Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς
- ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου·
- ἐλθέτω ἡ βασιλεία σου·
- γενηθήτω τὸ θέλημά σου,
- ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς·
- τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον δὸς ἡμῖν σήμερον·
- καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφελήματα ἡμῶν,
- ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν·
- καὶ μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν,
- ἀλλὰ ῥῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ.
- [Ὅτι σοῦ ἐστιν ἡ βασιλεία καὶ ἡ δύναμις καὶ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας·]
- ἀμήν.
Nieuwe vertaling volgens de Katholieke Kerk (2016)
Zoals vanaf november 2016 gebruikt wordt in de Nederlandstalige kerkprovincies van de Rooms-Katholieke Kerk.
- Onze Vader, die in de hemel zijt,
- uw naam worde geheiligd,
- uw rijk kome,
- uw wil geschiede
- op aarde zoals in de hemel.
- Geef ons heden ons dagelijks brood
- en vergeef ons onze schulden,
- zoals ook wij vergeven aan onze schuldenaren,
- en breng ons niet in beproeving
- maar verlos ons van het kwade.
- Amen.
Deze versie werd in 2014 gekozen door een daarvoor benoemde commissie, en werd van kracht in de liturgie vanaf de eerste zondag van de advent in 2016, namelijk 27 november 2016. Voor die datum werden er in de Katholieke Kerk in Vlaanderen en Nederland twee verschillende vertalingen van het onzevader gebruikt.[5]
In Nederlandstalige Bijbelvertalingen
Oecumenische tekst (Raad van Kerken)
- Onze Vader die in de hemel zijt,
- Uw naam worde geheiligd.
- Uw koninkrijk kome.
- Uw wil geschiede, op aarde zoals in de hemel.
- Geef ons heden ons dagelijks brood.
- En vergeef ons onze schulden
- zoals ook wij onze schuldenaars vergeven.
- En leid ons niet in verzoeking,
- maar verlos ons van de boze.
- Want van U is het koninkrijk
- en de kracht en de heerlijkheid
- in eeuwigheid. Amen.
Slotwoorden
De slotwoorden Want van U is het koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid in eeuwigheid komen voor in vele latere handschriften maar ontbreken in de oudste handschriften van het evangelie van Mattheüs. Deze woorden zijn afkomstig uit 1Kronieken 29:11 en werden mogelijk in de liturgie gebruikt, en daarom later toegevoegd aan de tekst van Mattheüs. Dezelfde tekst wordt ook in de joodse eredienst gebruikt, waar het gezongen wordt bij het openen van de schrijn met de Thorarollen.
Gebruik
In de katholieke misviering volgens de Novus Ordo Missae sluit de priester het gebed af met het embolisme.
Embolisme
Orthodoxe Kerk
In de Orthodoxe Kerk wordt de doxologie nooit uitgesproken door de gelovigen. Deze wordt altijd gedaan door de priester. In de Griekse traditie gebruikt men bij het afwezig zijn van de priester: Door de gebeden van onze Heilige Vaders, Heer Jezus Christus Onze God ontferm U over ons, Amen.
Externe link
- Het Onzevader in 1817 talen en dialecten.
- Mattheüs 6:9-13 Het Onzevader in Nederlandse bijbelvertalingen]
(en) Lord’s Prayer, in: Catholic Encyclopedia, New York, Robert Appleton Company, 1907-1912. (vertaal via: 
)
(en) Lord’s Prayer, The, in: Jewish Encyclopedia, New York: Funk & Wagnalls, 1901-1906. (vertaal via: )
(en) Lord’s Prayer, The, in: ISBE, J. Orr, ed., Chicago, Howard-Severance Company, 1915. (vertaal via: )
(nl) Onzevader op Wikisource
Zie ook de categorie met mediabestanden in verband met Pater noster op Wikimedia Commons.
Bronvermelding
Bronnen, noten en/of referenties:
- º Modelgebed op Allaboutprayer.org
- º Aron Mendes Chumaceiro, Verdediging is geen aanval, p. 121-122
- º Deze tekst is getranslitereerd vanuit het Koinè-Grieks zoals dit volgens een reconstructie in de eerste en tweede eeuw na Christus werd uitgesproken. De e staat voor een korte e-klank, de ē voor een lange ee of è-klank. De o staat voor een korte o-klank (omicron), de ō betekent een lange o (omega). De th wordt zoals een Engelse th uitgesproken.
- º Ook deze tekst is getranslitereerd vanuit het Koinè-Grieks, maar geeft in een Nederlandse spelling weer hoe dit in Nieuwgriekse uitspraak klinkt, bijvoorbeeld zoals het in de Griekse kerk wordt gebruikt. Verschillende klanken zijn een i of ie geworden. De t wordt zachter uitgesproken (zoals een d), en de d wordt wat aangeblazen (dh), vergelijkbaar met de Engelse th. Verschil tussen de omicron en de omega valt in de uitspraak niet meer op. Een s wordt ook steeds als s uitgesproken, niet als z.
- º Toelichting door Mgr. De Kesel op Kerknet.be
- Neil Douglas-Klotz, Gebeden van de Kosmos, Meditaties over de Aramese woorden van Jezus, 1995, East-West Publications, Den Haag, ISBN 90-5340-040-0