|
|
| Regel 1: |
Regel 1: |
| '''KOPP''' staat voor '''Kinderen van ouders met psych(iatr)ische problemen'''. | | '''KOPP''' staat voor Kind van Ouder met Psychische Problemen. Deze groep wordt ook wel 'KOPP-kinderen' genoemd. Zij kunnen zowel kind zijn als volwassen zijn - KOPP zijn geeft een problematiek die vaak een leven lang voortduurt. |
| Het gaat dan om kinderen die één of beide ouders hebben met bijvoorbeeld [[Schizofrenie|schizofrenie]],
| |
| een [[Bipolaire stoornis|bipolaire stoornis]] of een [[Persoonlijkheidsstoornis|persoonlijkheidsstoornis]].
| |
|
| |
|
| Kinderen van verslaafde ouders worden '''KVO''' (Kind van Verslaafde Ouder) genoemd.
| | Grofweg twee derde van de KOPP ontwikkelt zelf in het volwassen leven (en soms al eerder) psychische problemen. Van deze groep de helft ernstig, chronisch en invaliderend. De andere helft ambulant, weliswaar terugkerend maar over het geheel genomen hanteerbaar. Een derde van de kinderen van ouder(s) met psychische of psychiatrische problemen heeft in het volwassen leven weinig of geen last van zijn of haar achtergrond. |
| | Deze drie derdes zijn geen afgebakende groepen: het één gaat over in het ander. |
|
| |
|
| == Cijfers == | | == Achtergrond == |
| In Nederland zijn er jaarlijks 864.000 ouders met psychische of verslavingsproblemen, waarvan jaarlijks 1,6 miljoen KOPP’ers onder de 22 jaar.
| | Bij kinderen die opgroeien met een ouder met psychische problematiek zijn er vaak verstoringen in de hechting. De sfeer waarin het kind opgroeide was niet veilig, vader of moeder was onberekenbaar, alleen met zichzelf bezig of helemaal niet in staat om contact te maken. Dit heeft gevolgen voor de emotionele ontwikkeling van het kind. Daar bovenop ontstaan nieuwe problemen als de situatie voortduurt. Daarbij kun je denken aan traumatische ervaringen, zoals bij een gedwongen opname van vader of moeder, rolomkering (het kind wordt de ouder van de vader of moeder), het niet kunnen opbouwen van een eigen identiteit. Vader of moeder is vaak niet in staat om een goed rolmodel te zijn, waardoor het opgroeiende kind geen idee heeft wat 'normaal' is. |
|
| |
|
| * Het gaat om diverse stoornissen, bijvoorbeeld schizofrenie of een bipolaire stoornis. Persoonlijkheidsstoornissen zijn niet meegerekend, waardoor het totaal aantal ouders nog hoger ligt.
| | Op jongvolwassen leeftijd komen KOPP-kinderen vaak in de problemen omdat zij dan de stap moeten gaan maken naar een volwassen leven. Ze moeten voor zichzelf gaan zorgen en dat is juist wat hen nooit geleerd is. Zij ervaren dat ze niet opgewassen zijn tegen het volwassen leven en ontwikkelen dan zelf psychische problemen zoals angsten of depressie. |
|
| |
|
| * Eén derde ontwikkelt zelf psychische problemen, waarvan 40% een depressie, die doorgemaakt wordt voor het 18e levensjaar.
| | == Hulpverlening == |
| | Voor volwassen KOPP is er weinig gerichte hulpverlening. Huisartsen sturen deze groep vaak door naar de algemene ggz. Voor jeugdige KOPP zijn er wel ondersteuningsgroepen te vinden. Met de afbouw van de afdelingen ''Preventie'' vanwege bezuinigingen zijn die groepen echter onder druk komen te staan. KOPP is weliswaar een begrip in de hulpverlening maar de middelen ontbreken om structureel concrete zorg te bieden. |
| | Er zin wel belangengroepen die activiteiten organiseren voor KOPP, zoals lotgenotencontact via gespreksgroepen, spreekuren of fora. De belangrijkste is de stichting Labyrint-In Perspectief<ref>[http://www.labyrint-in-perspectief.nl stichting Labyrint-In Perspectief]</ref>. Ook komen er steeds meer initiatieven van ervaringsdeskundige KOPP die begeleiding of workshops geven. |
|
| |
|
| * Kinderen met ‘normale’ ouders hebben 75% minder kans om zelf psychische problemen te krijgen.
| | {{Appendix|2= |
| | | {{References}} |
| * Als beide ouders psychische problemen of verslavingen hebben, ontwikkelt 66% van de kinderen vroeg of laat psychische problemen.
| | }} |
| | |
| * De psychische problematiek die de kinderen kunnen ontwikkelen komt niet altijd overeen met de problemen van de ouders. Zo kan een kind van een depressieve ouder zelf een angststoornis ontwikkelen.
| |
| | |
| == Zeven vormen van ongepaste zorg ==
| |
| Psychotherapeut Wim van Mulligen beschrijft zeven vormen van ongepaste zorg:
| |
| | |
| 1. '''Het kind dat kind moet blijven'''
| |
| Ouders willen hun kind klein houden. Ze vinden het moeilijk om het los te laten, soms uit angst hun zorgfunctie te verliezen. Vaak gaat het om de nakomer, het enige kind of de laatste in rij.
| |
| | |
| 2. '''Het kind als ouder''' | |
| Het kind gaat zich ouder gedragen, als een volwassene, omdat de ouders daar onbewust om vragen. Het kind is 'een gelijke'. De dochter is bijvoorbeeld 'de vriendin' van haar moeder.
| |
| | |
| 3. '''Het kind als partner'''
| |
| De emoties die de ouder met de partner zou delen, deelt de ouder met het kind, bijvoorbeeld na een echtscheiding of overlijden. Van Mulligen voegt eraan toe: ‘‘De partner-parentificatie is in onze samenleving in een denderend tempo aan het toenemen.’’
| |
| | |
| 4. '''Het kind dat zorgt'''
| |
| Sommige ouders zijn niet in staat om voor hun kinderen te zorgen, bijvoorbeeld omdat ze ziek zijn, het druk hebben of de zorg niet aankunnen. Meestal neemt het oudste meisje dan de zorg op zich voor de andere kinderen.
| |
| | |
| 5. '''Het brave kind'''
| |
| Zij probeert haar ouders te helpen door te vermijden dat er door haar problemen komen. Zij gaat in alles mee. Zij wil perfect zijn.
| |
| | |
| 6. '''De zondebok'''
| |
| Er is veel spanning tussen de ouders en zij leidt de spanning tussen de ouders af naar haarzelf. Zij fungeert als bliksem-afleider door zelf lastig te zijn.
| |
| | |
| 7. '''Het kind als ouder van de ouder'''
| |
| Ook op latere leeftijd kan dit voorkomen, bijvoorbeeld als de moeder dement is.
| |
| | |
| == Moeilijkheden ==
| |
| '''Moeilijkheden KOPP-gezin: ouder'''
| |
| * Onvoorspelbaarheid
| |
| * Emotionele buien
| |
| * Regelmaat en structuur
| |
| * Wisselend in gedrag
| |
| * Compensatiegedrag
| |
| * Weinig grenzen kunnen aangeven
| |
| | |
| | |
| '''Moeilijk bereikbare doelgroep'''
| |
| * Ouderrol onderbelicht in hulpverlening aan deze doelgroep
| |
| * Schaamte- schuldgevoelens
| |
| * Angst voor uithuisplaatsing kind
| |
| * Praktische redenen
| |
| * Ontbreken van ziekte-inzicht
| |
| | |
| | |
| '''Moeilijkheden KOPP-gezin: kinderen'''
| |
| * Parentificatie: ouderrol overnemen (ook emotioneel)
| |
| * Sociale isolatie door schaamte en zorgen
| |
| * Schuldgevoelens
| |
| * Taboe, niet over praten
| |
| * Loyaliteitsgevoel (de ouder niet willen 'verraden')
| |
| * Te laat op school komen, schoolprestaties
| |
| * Moeite met gezag
| |
| | |
| == Parentificatie ==
| |
| Parentificatie houdt in dat een kind de ouderrol gedeeltelijk of volledig op zich neemt, door bijvoorbeeld de huishoudelijke taken over te nemen (afwassen, stofzuigen), het verzorgen van de ouder (medicijnen geven, wonden verzorgen, eten geven) en/of het geven van emotionele hulp (een luisterend oor bieden, bezoek regelen, therapeutische rol overnemen).
| |
| | |
| === Gevolgen ===
| |
| Als gevolg van het "zorgen voor" komen ontwikkelingstaken onder druk te staan: er is te weinig
| |
| tijd voor school, sport, vriendschappen en uitgaan. Het meenemen van vriendjes naar huis wordt
| |
| vaak vermeden uit schaamte. De contacten met leeftijdsgenoten schieten er bij in, terwijl dat een
| |
| zo belangrijk element is in de sociale ontwikkeling. Ook het gezin zelf raakt als gevolg van de
| |
| langdurige ziekte in een sociaal isolement. Binnen het gezin staan relaties onder druk, vooral als
| |
| ouders niet meer zelf in staat zijn de ouderrol te vervullen. Echtscheidingen komen relatief vaak voor in gezinnen met een langdurig ziek familielid.
| |
| | |
| De lichamelijke taken zijn zwaar, wat kan leiden tot een voor de leeftijd te grote fysieke
| |
| belasting. Gewrichts- en rugklachten, hoofdpijn, buikpijn en vermoeidheid zijn het gevolg. In
| |
| wetenschappelijk onderzoek is inmiddels aangetoond dat chronische stress kan leiden tot
| |
| veranderingen in de hersenen en effecten heeft op het afweersysteem. Het is algemeen bekend
| |
| dat sommige kinderen tekenen van spanning uiten in somatische klachten.
| |
| | |
| Naast de grote tijdsinvestering en fysieke belasting is het vooral de emotionele druk die bepalend
| |
| is voor het welzijn en de gezondheid van de jonge mantelzorger. Het is deze emotionele
| |
| component die de lange termijn effecten bepaalt. De kinderen maken zich zorgen over de ouder,
| |
| voelen zich alleen staan en worden belast met taken waar zij gezien hun ontwikkeling nog niet aan toe zijn. Gevoelens als onzekerheid, verdriet, boosheid en angst komen veel voor en
| |
| bedreigen de ontwikkeling als zij langdurig aanwezig zijn en er geen passende hulp komt.
| |
| Toch vragen de kinderen niet zelf om hulp. Zij zien dat als een verraad naar de ouders toe
| |
| vanwege het loyaliteitsdilemma. En ook de ouders zelf trekken niet aan de bel, omdat zij daartoe
| |
| door hun ziekte niet in staat zijn, of omdat zij alles binnen de muren van het gezin willen houden. Soms kan het 'mantelzorgen' wel jaren voortduren met ernstige gevolgen.
| |
| Zij schamen zich en willen het gezin zo veel mogelijk ‘normaal’ laten functioneren. Kinderen
| |
| van ouders met een verslaving of een psychiatrische ziekte lopen een verhoogd risico zelf ook deze problemen te ontwikkelen.
| |
| | |
| == Signalen en risicofactoren ==
| |
| '''Kind:'''
| |
| | |
| * Rolomkering of parentificeren
| |
| * Verandering van stemming
| |
| * Verandering van sociaal gedrag
| |
| * Verandering in school prestatie
| |
| * Psychosociale problemen
| |
| * Negatief zelfbeeld
| |
| * Moeilijkheden met het omgaan met emoties
| |
| * Ontbreken van normaal puberteitsverschijnselen
| |
| * Zelf psychische problemen hebben
| |
| | |
| '''Ouder'''
| |
| | |
| * Alleenstaand
| |
| * Niet geïnteresseerd in het kind
| |
| * Voelt zich machteloos
| |
| * Psychiatrische achtergrond
| |
| * Weinig sociale steun
| |
| * Zelf ouder met psychische problemen
| |
| | |
| '''Gezin'''
| |
| | |
| * Gezin verhuist regelmatig
| |
| * Gebroken gezin
| |
| * Veel kinderen in het gezin, drukte
| |
| | |
| '''Omgeving'''
| |
| | |
| * [[Sociaal isolement|Sociaal geïsoleerd]]
| |
| * Slechte woning
| |
| * Armoede
| |
| * Slechte huisvesting, bijv. criminele buurt
| |
| * Migratie uit oorlogsland
| |
| | |
| == Bronnen ==
| |
| * [http://www.trimbos.nl www.trimbos.nl]
| |
| * [http://www.rivm.nl www.rivm.nl]
| |
| * http://www.jso.nl/Docs/Pdf/20131230%20KOPP%20KVO%20nader%20verklaard.pdf
| |
| * [http://www.ouders.nl www.ouders.nl]
| |
| | |
| == Externe links ==
| |
| * [http://www.kopstoring.nl www.kopstoring.nl]
| |
| * [http://www.kopopouders.nl www.kopopouders.nl]
| |
| * [http://www.kopp.lotgenootje.nl www.kopp.lotgenootje.nl]
| |
| * [http://www.drankjewel.nl www.drankjewel.nl]
| |
| * [http://www.koppop.be KOPPOP, Vlaamse hulpgroep voor KOPP], met o.a. een '''KOPP-telefoon'''.
| |
KOPP staat voor Kind van Ouder met Psychische Problemen. Deze groep wordt ook wel 'KOPP-kinderen' genoemd. Zij kunnen zowel kind zijn als volwassen zijn - KOPP zijn geeft een problematiek die vaak een leven lang voortduurt.
Grofweg twee derde van de KOPP ontwikkelt zelf in het volwassen leven (en soms al eerder) psychische problemen. Van deze groep de helft ernstig, chronisch en invaliderend. De andere helft ambulant, weliswaar terugkerend maar over het geheel genomen hanteerbaar. Een derde van de kinderen van ouder(s) met psychische of psychiatrische problemen heeft in het volwassen leven weinig of geen last van zijn of haar achtergrond.
Deze drie derdes zijn geen afgebakende groepen: het één gaat over in het ander.
Achtergrond
Bij kinderen die opgroeien met een ouder met psychische problematiek zijn er vaak verstoringen in de hechting. De sfeer waarin het kind opgroeide was niet veilig, vader of moeder was onberekenbaar, alleen met zichzelf bezig of helemaal niet in staat om contact te maken. Dit heeft gevolgen voor de emotionele ontwikkeling van het kind. Daar bovenop ontstaan nieuwe problemen als de situatie voortduurt. Daarbij kun je denken aan traumatische ervaringen, zoals bij een gedwongen opname van vader of moeder, rolomkering (het kind wordt de ouder van de vader of moeder), het niet kunnen opbouwen van een eigen identiteit. Vader of moeder is vaak niet in staat om een goed rolmodel te zijn, waardoor het opgroeiende kind geen idee heeft wat 'normaal' is.
Op jongvolwassen leeftijd komen KOPP-kinderen vaak in de problemen omdat zij dan de stap moeten gaan maken naar een volwassen leven. Ze moeten voor zichzelf gaan zorgen en dat is juist wat hen nooit geleerd is. Zij ervaren dat ze niet opgewassen zijn tegen het volwassen leven en ontwikkelen dan zelf psychische problemen zoals angsten of depressie.
Hulpverlening
Voor volwassen KOPP is er weinig gerichte hulpverlening. Huisartsen sturen deze groep vaak door naar de algemene ggz. Voor jeugdige KOPP zijn er wel ondersteuningsgroepen te vinden. Met de afbouw van de afdelingen Preventie vanwege bezuinigingen zijn die groepen echter onder druk komen te staan. KOPP is weliswaar een begrip in de hulpverlening maar de middelen ontbreken om structureel concrete zorg te bieden.
Er zin wel belangengroepen die activiteiten organiseren voor KOPP, zoals lotgenotencontact via gespreksgroepen, spreekuren of fora. De belangrijkste is de stichting Labyrint-In Perspectief[1]. Ook komen er steeds meer initiatieven van ervaringsdeskundige KOPP die begeleiding of workshops geven.
Bronnen, noten en/of referenties
| Bronnen, noten en/of referenties
|
