Wikisage, de vrije encyclopedie van de tweede generatie, is digitaal erfgoed

Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.

  • Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
  • Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
rel=nofollow

Lachen (humor): verschil tussen versies

Uit Wikisage
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(Lachen is een biologische reactie van mensen op o.a. humor. ([http://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lachen_(humor)&oldid=17018794]))
 
(Categorie Gemoedstoestand zit al in moedercategorie 'Psychologie')
 
Regel 54: Regel 54:
[[Categorie:Gemoedstoestand]]
[[Categorie:Gemoedstoestand]]
[[Categorie:Fysiologie]]
[[Categorie:Fysiologie]]
[[Categorie:Psychologie]]

Huidige versie van 20 aug 2011 om 16:48

Lachen is een biologische reactie van mensen op humor, vrolijkheid of blijdschap. Lachen komt vermoedelijk ook bij dieren voor.

Algemeen

Er bestaan verschillende soorten lachen: van de glimlach tot de slappe lach, de hoorbare lach en het lachen als reactie op kietelen, of na gebruik van cannabis. Het geluidsspectrum van hardop lachen is gekenmerkt door korte lettergrepen die elkaar snel opvolgen, zoals ha-ha-ha, hi-hi-hi of ho-ho-ho, maar nooit een vermenging van deze lettergrepen, zoals ha-ho-ho.

De visie van Thomas Hobbes (17e eeuw) over lachen was: De passie van het lachen is niets anders dan een plotseling gevoel van triomf veroorzaakt door de onverwachte ontdekking van de één of andere voortreffelijkheid in onszelf tegenover de zwakheid van anderen, of tegenover die van onszelf uit een periode die achter ons ligt.

Sociale aspecten

Lachen heeft een duidelijke functie in het groepsgedrag van mensen. Door met elkaar te lachen laten mensen zien dat ze geen kwade bedoelingen hebben; dat elkaars aanwezigheid geaccepteerd wordt; en dat men elkaar sympathiek vindt. Lachen is aanstekelijk; als één iemand begint met lachen, dan gaan vaak andere mensen mee lachen.

Fysiologische aspecten

Lachen is een onderdeel van het menselijk gedrag dat wordt gecontroleerd door gebieden in het limbisch systeem van de hersenen. Hierbij zijn aparte gebieden actief bij verwerking van prikkels die lachen veroorzaken (zoals een grap of humoristische scene), en het lachen als lichamelijk reactie op die prikkels. Zo blijken humoristische prikkels onder meer gebieden in de ventromediale prefrontale cortex te activeren, dezelfde gebieden die ook gevoelig zijn voor beloning.

Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat lachen gezond is en een therapeutisch effect kan hebben. Zo is lachen als therapie gebruikt bij ernstige lichamelijke patiënten. In ziekenhuizen worden soms cliniclowns ingezet om patiënten op te beuren. De hersenen maken endorfine en dopamine aan tijdens het lachen. Door deze pijnstillende stof voelt iemand zich lekkerder. Lachen werkt daarnaast stressverlagend en stimuleert het immuunsysteem van het lichaam. Ook kan ongecontroleerd lachen een teken zijn van bepaalde gedragsstoornissen zoal ADHD, hysterie of disfuncties van de hersenen. Er zijn zelfs een paar gevallen bekend van mensen die zich doodgelachen hebben. Lachen komt al bij zeer jonge kinderen voor en er bestaan scans van een glimlachende foetus. Tweelingenstudies hebben tenslotte aangetoond dat lachen een erfelijke component heeft. Zo vermeldt Provine een geval bekend van een 'giecheltweeling'. Het betrof hier twee vrolijke vrouwen die waren opgevoed in verschillende gezinnen, maar na 40 jaar precies hetzelfde 'giechelgedrag' vertoonden.

Glimlach

In de fysiologie is een glimlach een van de vele mogelijke gelaatsexpressies van emoties. Glimlachen komt tot stand door de spieren van de mond zoals de zygomaticus major en risorius, en van de ogen, zoals orbicularis oculi. Bij mensen is de glimlach doorgaans een uiting van tevredenheid, of blijdschap. Hij kan echter ook optreden bij angstigheid of spanning, in welk geval gesproken wordt van een grimas. Een glimlach kan spontaan optreden of kunstmatig zijn. Een kunstmatige lach of glimlach komt bijvoorbeeld tot stand door alleen de mondhoeken opzij te trekken. Er zijn duidelijke aanwijzingen dat bij mensen de glimlach optreedt als reactie op bepaalde prikkels of situaties, en dat deze voor alle beschavingen gelijk zijn. Blijdschap is meestal de aanleiding van een glimlach. Bij dieren is echter het tonen van de tanden vaak een teken van dreiging of onderwerping. Bij de chimpansee is het tonen van de boventanden een teken van angst.

Lachen bij dieren

Lachen komt vermoedelijk niet alleen bij mensen voor, ondanks de uitspraak van Aristoteles dat "alleen het menselijke dier lacht". Verschillen tussen de menselijke lach en bijvoorbeeld de lach van chimpansees kunnen zijn voortgevloeid uit unieke menselijke aanpassingen zoals taal en spraak. Ook menen sommige gedragspsychologen dat het zelfbewustzijn van een bepaalde situatie, of het vermogen om zich in de ander in te leven voorwaarden zijn voor de "echte" lach, en dat daarom dieren niet lachen als mensen.

Wél is het mogelijk dat onderzoek naar lachen bij dieren kan leiden tot nieuwe inzichten in de neurobiologische mechanismen die bij de mens leiden tot bepaalde stoornissen in de expressie van emoties bij ADHD, depressie en manie

Niet-menselijke primaten

Chimpansees, gorillas, bonobos en orang utans produceren bij speelse activiteiten als stoeien, elkaar nazitten of kietelen geluiden die verwant lijken aan de lach van mensen. Het lachen van jonge chimpansees en bonobo’s gaat vaak gepaard het een typisch spelgezicht (play-face) en is vooral opvallend bij het kietelen. Bij het spelgezicht staat de bek iets open, en is alleen de bovenrand van de ondertanden zichtbaar. De vocale lach van chimpansees verschilt echter qua geluidspatroon van die van mensen, en is meer een soort hijgerig in- en uitademen. Hij verandert ook niet bij het ouder worden. Ook blijken deze dieren gevoelig in dezelfde ‘kietelgebieden’ op het lichaam, zoals buik en oksels.

Andere dieren

Lachen, of althans gedrag dat mogelijk verwant is aan de lach van mensen komt ook voor bij dieren als de rat en de hond. Ratten blijken bijvoorbeeld gevoelig voor kietelen op bepaalde plekken van de huid en stoten daarbij een hoogfrequent 'tsirp' geluid uit. Dit typische emotiegeluid van de rat noemt men ook wel, naar de frequentie van golfpatroon, het 50 kilohertz geluid. Hetzelfde geluid komt voor bij spel en paring. Ratten kan bepaald gedrag door conditionering aangeleerd worden door ze met kietelen te belonen. Honden produceren een hijgerig keelgeluid in combinatie met spel, spelgezicht of kwispelen dat verwant lijkt aan het lachen van de mens. Onderzoek toonde aan dat het terugspelen van bandopnames van dit 'hondlachen' een kalmerende werking had op gestresste honden in een dierenasiel.

Figuren met een beroemde lach

De lach in populaire cultuur

  • In de film Mary Poppins (1964) lachen de personages zo hard dat ze gewichtloos worden en naar het plafond zweven. Het lied "I Love To Laugh" wordt tijdens deze scène gezongen.
  • Een blinde chagrijnige monnik in het boek en de film The Name of the Rose houdt een rede waarin hij beweert dat de lach gevaarlijk is voor ware gelovigen.
  • "Het Lachvirus"(1973) is de titel van een Neroalbum waarbij iedereen de slappe lach krijgt door een eigenaardig virus.
  • In de Monty Pythonsketch "The Funniest Joke in the World" lachen mensen zich letterlijk dood na het horen van de Grappigste grap ter wereld, waarna de grap wordt ingezet als militair wapen.
  • Slechteriken in films hebben de neiging een erg valse lach te laten horen.

Zie ook