Wikisage is op 1 na de grootste internet-encyclopedie in het Nederlands. Iedereen kan de hier verzamelde kennis gratis gebruiken, zonder storende advertenties. De Koninklijke Bibliotheek van Nederland heeft Wikisage in 2018 aangemerkt als digitaal erfgoed.
- Wilt u meehelpen om Wikisage te laten groeien? Maak dan een account aan. U bent van harte welkom. Zie: Portaal:Gebruikers.
- Bent u blij met Wikisage, of wilt u juist meer? Dan stellen we een bescheiden donatie om de kosten te bestrijden zeer op prijs. Zie: Portaal:Donaties.
Billen (molen): verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
|||
| (5 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
[[Afbeelding:bilmachine.jpg|thumb|centreren| | [[Afbeelding:bilmachine.jpg|thumb|centreren|250px|Bilmachine in de Soaseler Möl in Saasveld.]] | ||
[[Afbeelding:molensteen.JPG|thumb| | [[Afbeelding:molensteen.JPG|thumb|250px|Molensteen, voor educatie, in de korenmolen de Vliijt in Diever]] | ||
==Het billen van een molensteen== | |||
Het '''billen''' van een '''molensteen''' is het scherp maken voor gebruik. Het woord is een verbastering van het Franse woord '''rhabillage''', hetgeen opknappen of renoveren betekent. | Het '''billen''' van een '''molensteen''' is het scherp maken voor gebruik. Het woord is een verbastering van het Franse woord '''rhabillage''', hetgeen opknappen of renoveren betekent. | ||
De molenstenen vormen samen een koppel: de ligger en een loper. Beide stenen zijn voorzien van uitgehakte groeven: het scherpsel. De ligger is de onderste steen die stil ligt en de loper draait door aandrijving van het. Door het gebruik slijten de loopvlakken van de molenstenen en deze moeten dus regelmatig opnieuw worden gescherpt. Door de groeven opnieuw dieper uit te kappen met een Zwaaispits|bilhamer worden de stenen weer op scherpte gebracht. Hiertoe wordt middels een '''steenkraan''' eerst de stenen uit het loopwerk getild, zodat ze makkelijker bewerkt kunnen worden. Na het billen worden de stenen teruggeplaatst en opnieuw gesteld. Het scherp houden van de molenstenen is essentieel om een goede maalwerking te behouden. | De molenstenen vormen samen een koppel: de ligger en een loper. Beide stenen zijn voorzien van uitgehakte groeven: het scherpsel. De ligger is de onderste steen die stil ligt en de loper draait door aandrijving van het. Door het gebruik slijten de loopvlakken van de molenstenen en deze moeten dus regelmatig opnieuw worden gescherpt. Door de groeven opnieuw dieper uit te kappen met een Zwaaispits|bilhamer worden de stenen weer op scherpte gebracht. Hiertoe wordt middels een '''steenkraan''' eerst de stenen uit het loopwerk getild, zodat ze makkelijker bewerkt kunnen worden. Na het billen worden de stenen teruggeplaatst en opnieuw gesteld. Het scherp houden van de molenstenen is essentieel om een goede maalwerking te behouden. | ||
==Bilmeel== | |||
Het meel dat gemalen wordt vlak na het billen heet bilmeel. Dit meel bevat steengruis van het billen, en is niet geschikt voor menselijke consumptie. | Het meel dat gemalen wordt vlak na het billen heet bilmeel. Dit meel bevat steengruis van het billen, en is niet geschikt voor menselijke consumptie. | ||
| Regel 10: | Regel 13: | ||
==Opzetten nieuw scherpsel== | ==Opzetten nieuw scherpsel== | ||
Bij een nieuwe steen moet er een scherpsel opgezet worden. Ook bij gebruikte stenen komt het voor dat er een nieuw scherpsel opgezet moet worden, omdat er een ander product gemalen of geproduceerd moet worden. Hiervoor worden houten mallen gebruikt. Voor het verwijderen van het oude scherpsel wordt een '''Bouchard''' , kneushamer gebruikt. | Bij een nieuwe steen moet er een scherpsel opgezet worden. Ook bij gebruikte stenen komt het voor dat er een nieuw scherpsel opgezet moet worden, omdat er een ander product gemalen of geproduceerd moet worden. Hiervoor worden houten mallen gebruikt. Voor het verwijderen van het oude scherpsel wordt een '''Bouchard''' , kneushamer gebruikt. | ||
[[Afbeelding:bilhamers.JPG|thumb|left| | [[Afbeelding:bilhamers.JPG|thumb|left|250px|Bilhamers die tegenwoordig steeds nog worden gebruikt.]] | ||
| Regel 17: | Regel 22: | ||
*[http://www.youtube.com/watch?v=3-DTaAUnsmw Het billen (scherpen) van de molenstenen] | *[http://www.youtube.com/watch?v=3-DTaAUnsmw Het billen (scherpen) van de molenstenen] | ||
*[http://www.youtube.com/watch?v=TwCRvHCEBOg Het billen (scherpen) van de molenstenen van [[De Zandhaas]]] | *[http://www.youtube.com/watch?v=TwCRvHCEBOg Het billen (scherpen) van de molenstenen van [[De Zandhaas]]] | ||
[[Categorie:Molen]] | [[Categorie:Molen]] | ||
[[Categorie:Windmolen]] | [[Categorie:Windmolen]] | ||
[[Categorie:Werktuig]] | [[Categorie:Werktuig]] | ||
Huidige versie van 12 okt 2014 om 10:57
Het billen van een molensteen
Het billen van een molensteen is het scherp maken voor gebruik. Het woord is een verbastering van het Franse woord rhabillage, hetgeen opknappen of renoveren betekent. De molenstenen vormen samen een koppel: de ligger en een loper. Beide stenen zijn voorzien van uitgehakte groeven: het scherpsel. De ligger is de onderste steen die stil ligt en de loper draait door aandrijving van het. Door het gebruik slijten de loopvlakken van de molenstenen en deze moeten dus regelmatig opnieuw worden gescherpt. Door de groeven opnieuw dieper uit te kappen met een Zwaaispits|bilhamer worden de stenen weer op scherpte gebracht. Hiertoe wordt middels een steenkraan eerst de stenen uit het loopwerk getild, zodat ze makkelijker bewerkt kunnen worden. Na het billen worden de stenen teruggeplaatst en opnieuw gesteld. Het scherp houden van de molenstenen is essentieel om een goede maalwerking te behouden.
Bilmeel
Het meel dat gemalen wordt vlak na het billen heet bilmeel. Dit meel bevat steengruis van het billen, en is niet geschikt voor menselijke consumptie.
Kunststenen hoeven minder vaak gebild te worden dan blauwe stenen, omdat het materiaal bij bepaalde kunststenen harder is en minder snel slijt. Later zijn stenen uitgevonden waarbij de groeven van een zachter materiaal zijn dan de kerven of rillen, waardoor de steen eenvoudiger te scherpen is, omdat alleen zacht materiaal weggehakt moet worden. Deze stenen noemt men stenen met zachte uitslag of zacht bodemsel.
Opzetten nieuw scherpsel
Bij een nieuwe steen moet er een scherpsel opgezet worden. Ook bij gebruikte stenen komt het voor dat er een nieuw scherpsel opgezet moet worden, omdat er een ander product gemalen of geproduceerd moet worden. Hiervoor worden houten mallen gebruikt. Voor het verwijderen van het oude scherpsel wordt een Bouchard , kneushamer gebruikt.
